Kuş konulu Cumhuriyet pulları

(Kuş temalı pullarımızın tümü (KKTC dahil) galeri kısmında tarih sırasına göre listelenmiştir. Bu resimlere sayfa üzerinde yer vermek isterdim fakat sanıyorum blog sistemi buna müsait değil. Sayfa üzerinde yer veremediğim resimleri arzu ederseniz galeriden izleyebilirsiniz.)

Pul koleksiyonculuğunda en yaygın tür tematik koleksiyonlardır. Tematik koleksiyon, seçilen tema neyse bütün memleketlerin o konudaki pullarını belirli bir düzen içinde toplanmasıdır. Tematik koleksiyonculuğun yaygın olmasının sebebi pul sevgisinin millî hudutları aşmasıdır. Bütün memleketlerin pullarını toplamak mümkün olamayacağı için koleksiyonerler belirli bir temada yoğunlaşmak ve diğer memleketlerin pullarını toplamak suretiyle bu arzularını gidermek isterler. Muhtemelen bu eğilim neticesinde tematik koleksiyonculuk üst seviyelere yükselmiştir.

Cumhuriyet pullarında işlenen kuş temalı pullar sayıca çok azdır. Bunun sebebi Posta İdaresinin tematik pulların önemini çok uzunca bir süre kavrayamamış olmasıdır. Ama elbette son dönem Türk pullarının fevkalâde güzel temalar işlemiş olduğunu belirtmek suretiyle Posta İdaresinin hakkını da vermemiz gerekir.

Kuş temalı pullarımızın ilki 1959 tarihli “Kuş Resimli Uçak Posta Serisi”dir. Bu seri aslında kuş temasından ziyade uçak temasında yer alacak pullardan meydana gelir. 6.Uçak serisi olarak da bilinen bu pullar uçak ile yapılacak gönderilerde kullanılmak üzere basılmıştır. 26x36 mm ebadında hazırlanan bu serinin baskı adedi 778.227’dir.

Cumhuriyet pullarında ikinci kuş serisi 1967 tarihli ‘Kuş Resimli Uçak Pulları”dır. 1959, 6. Uçak serisinde olduğu gibi bu pullar da uçakla gönderilerde kullanmak üzere tedavüle çıkartılmıştır. Pullarda kullanılan kâğıdın kalitesi iyi olmamakla birlikte, dönemin güzel ve göze çarpan pulları arasında yerini almıştır. Pullar küçük ebattır, 25x30 mm olarak basılmıştır. Tirajı ise 1 milyondur. 1959 senesi 6. Uçak pullarından daha yüksek adette basılmış olmasına rağmen, postada fazla kullanılmasından ötürü nadir bir seridir. 5 puldan ibaret olan bu seride yer alan kuşlar sırasıyla: Kerkenez, kartal, doğan, atmaca ve şahindir.

Nedense, kuş pulları emisyonu uzun aralarla yapılmış bu dönemlerde. 17 yıllık bir molanın ardından nihayet 1976’da kuş temasına tekrar rastlıyoruz. Baskı kalitesi fevkalâde güzel olan bu seri, aslında, Cumhuriyet dönemi pulları içinde gerçekten kuş temasının işlendiği ilk seridir. Zira diğerlerinin kuş-uçak pulları olduğunu ifade etmiştik. Tirajı son derece düşük (250.000) olan bu pullar postada fazla kullanılmamış olduğundan hak ettiği değere ulaşamamıştır. Aslında bu dönemin pullarının en büyük şanssızlığı enflasyon dönemine denk gelmiş olmalarıdır. Enflasyon sebebiyle fiyatlarda yaşanan sürekli artışlar basılan pulların üzerinde yazılı değerlerin kısa sürede posta tarifesine uymamasına yol açmış ve pullar fazlaca kullanılmadan, tabakalar halinde pul tüccarlarının elinde kalmıştır. Netice itibariyle güzel olmasına karşın şanssız bir seridir. 26x41 mm ebadında basılan pullardan meydana gelen bu seride yer alan kuşlar sırasıyla: Kelaynak, flamingo, kaşıkçı kuşu ve gözkuzgundur.

1979 Yılında “Avrupa Yaban Hayatını Koruma Yılı” sebebiyle 5 pulluk bir seri basılmıştır. Bu pulların özelliği bitişik olmalarıdır; diğer bir ifade ile farklı pullar birbirine bitişik olarak basılmıştır (diğer iki pul kuş olmadığı için galerideki resme almadım). Tirajı 350.000, ebadı yine geleneksel ölçülerde yani 26x41 mm’dir. En şanssız serilerimizden biridir. Sebebine gelince; konu itibariyle bütün dünyanın ilgilendiği ve rağbet göstereceği bir mevzuya sahiptir: Avrupa Yaban Hayatını Koruma. Fakat Posta İdaresi, bu ibareyi ya da işareti pulların üzerine basmayı unutuyor(!) Bu hata yüzünden serimiz Avrupa yaban hayatına ilişkin temada yerini alamamıştır. Elbette bir pulun değeri onun nadirliği ve o pula olan taleple alakalıdır. Talep olmayınca bu güzel pulumuz maalesef hak ettiği değere ulaşamamıştır. Pullarda yer alan kuşlar: Turaç, toy ve turnadır.

Yine 13 yıllık bir molanın ardından 1992’de ‘Dünya Çevre Günü’ sebebiyle 4 pulluk güzel bir kuş serisi tedavüle çıkmıştır. Türk pulunun kalite ve tema açısından yükselme döneminin başlangıcına rastlayan bu seride yer alan kuşlar: Yalıçapkını, kuşaklı ördek, sarıasma ve kızkuşudur.

Artık tematik pullara çok önem verilen bir devreye gelmiş bulunmaktayız: 90’lı yılların ikinci yarısı. Bu dönemde kuş temalı pullar daha ziyade büyük ebatlı blok pullar şeklinde tedavüle çıkmıştır. Bloklar genellikle 108x78 mm ebadındadır. Blok pullar hâlinde kuş/ hayvan temalı olarak çıkan pulların hemen hepsi “Dünya Çevre Günü” adı altında toplanmaktadır.

1998 ile 2004 yılları arasında baskı adedi 250.000 ila 300.000 arasında değişen birbirinden güzel 8 adet kuş temalı blok tedavüle çıkmıştır. Bu blok pullarda, baykuş, yaz ördeği, mezgeldek, mahmuzlu kız kuşu, küçük sıvacı kuşu, beyaz başlı ördek, (ikinci kez) küçük sıvacı kuşu, şah kartal, yeşil ağaçkakan, beyaz başlı ördek, tarla ardıcı, saka kuşu, arı kuşu, ibibik, kerkenez, şahin, kaya kartalı ve karaçaylak kuşları resmedilmiştir.

Galeride sergilediğim son seri ise 8 pulluk mat kâğıda basılmış kuşlar serisidir. Baskı adedini bilmediğimiz bu seride çalıkuşu, kara boyunlu ötleğen, şarkıcı mukallit, serçe, kırmızı başlı kiraz kuşu, ispinoz, kızılkuyruk ve bülbül yer almaktadır.