Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

16 Ekim '14

 
Kategori
Doğal Hayat / Çevre
 

Kutsal Zeytin

Kutsal Zeytin
 

Zeytin ölümsüz ağaç barışın, zaferin, yaşamın sembolü. Zeytin kelimesi dilimize Arapça ez-zeyt, İbranice zeyt ten gelmektedir. Zeytin ağacının kökeni konusunda kesin bir bilgi yoktur. Arkeolojik araştırmalar zeytinin ana vatanının Mezepotamya olduğunu buralardan önce Anadolu'ya ardındanda Akdeniz, Ege, Kıbrıs ve Girit üzerinden batıya yayıldığını göstermektedir. Son yıllarda yapılan araştırmalarda K.Maraş, Mardin ve Hatay'da zeytin ağacının alt türlerine rastlanılmış olması bu yargıyı  güçlendirmektedir.

Zeytin ağacının dünya üzerinde yetişen en eski ağaç olduğu söylenmekde ve zeytin bütün kutsal  kitaplarda , birçok efsanelerde yer almaktadır. Her eski uygarlığın zeytin ağacının kökenine ait bir hikayesi vardır. Eski Yunan da Atina anayasasına göre zeytin ağacını kesmenin ve sökmenin cezası idamdı, olimpiyat oyunlarında başarının ve zaferin tacıydı zeytin dalları, Mısır efsanelerine göre de Mısırlılar'a zeytin ağacının yetiştirilmesini kudretli tanrıça İsis öğretmiştir. Duvar resimlerinde başında zeytin dallarıyla süslü adalet tacı olan büyük firavun Tutankhamon' un mezarının içinde zeytinyağı bulunmuştur. Mısırlılar zeytinyağını yemek ve aydınlatma dışında ölüm ayinlerinde ölü bedenini zeytinyağıyla ovmada kullanmışlar ve ölü başlarına zeytin çelenklerinden yapılmış kolye takmışlardır. Topraklarında çok zeytin yetişen Filistin'in sembolü zeytindir. Romalılar içinde zeytin önemli ve kutsaldı. Tanrı soyundan gelip Roma'yı kurduğuna inanılan Romus ve Romulus kardeşlerin zeytin ağacı altında doğduğuna inanılır. Romalı tarım ve hayvan tarihcisi olan Columella zeytini diğer ağaçlardan üstün tutar ve " zeytin bütün ağaçların ilkidir " der.

Delicelerin (ıslah edilmemiş zeytin ağacları) ıslah edilip aşılanması zeytin ve zeytinyağı olarak kullanılması M.Ö. Doğu Akdeniz de başlamış ve buradan batıya yayılmıştır. Akdeniz ve Ege bölgesi birçok uygarlığa ev sahibi olduğu gibi zeytininde ev sahipliğini yapmıştır. 1992-2004 yılları arasında İzmir'in Urla ilçesi yakınlarında olan antik Klazomenia şehrinde yapılan kazılarda günümüzden 2600 yıl önce kullanılan dünyanın en eski zeytinyağı işliği (zeytinyağı tesisi) ortaya çıkarılmıştır. Bu işlikte kullanılan yağ elde etme yöntemi günümüzde ki yağ elde etme yöntemiyle büyük benzerlik göstermektedir. Zeytin üreten bir çok ülkede zeytincilik müzesi vardır. Yurdumuzda da Çanakkale'nin Küçükkuyu ilçesinde tarihi sabunhane binası restore edilerek 2001 yılında ziyarete açılan Adatepe zeytinyağı müzesi ülkemiz için güzel bir örnek teşkil etmektedir. Çanakkale İzmir yolu üzerindeki bu müze zeytin meraklıları tarafından ziyaret edilmekte, zeytinyağı ve sabun üretimi konusunda kullanılan eski üretim araçlarını, zeytin toplama ve saklama aletlerini görme fırsatı yanında zeytinyağı ve sabun üretimi hakkında bilgi edinilmektedir. Müzenin girişindeki dükkanda bu yörede üretilen zeytin, zeytinyağı, zeytin ezmesi, sabun, mutfak aksesuarları ve kitaplar satılmaktadır.

Hz.Nuh Peygamber tufanın bitip bitmediğini anlamak için aşağıya gönderdiği beyaz güvercin ağzında ağzında yeşil bir zeytin dalıyla geri döner böylece aşağıda tufanın bittiği, tanrının insanlarla barıştığı ve yaşamın devam ettiği anlaşılır. O zamandan bu zamana ağzında zeytin dalı olan beyaz güvercin barışın ve yaşamın sembolü olmuştur. Tevrat'ın birçok bölümünde zeytinyağının adak ve kutsama yağı olarak ayinlerde nasıl kullanılacağı, vaftiz yağının nasıl hazırlanacağı anlatılır. Hz. Davut zeytini doğru insana benzetir. Hz.İsa Peygamberin son günlerini geçirdiği göğe çıkışının gerçekleştiği Zeytin Dağındaki bahçede Hz.İsa'nın çarmıha gerilişine tanıklık eden zeytin ağaçlarının halen var olduğu söylenir. Zeytin Kuran-ı Kerim'dede yer almış ve zeytin ağacından mübarek bir ağaç olarak söz edilmiştir. Zeytin ağacı kutsal bir nurun kaynağı olarak tarif edilir. Tin suresinde "and olsun ki incire ve zeytine" denilerek zeytin ağacı üzerine yemin edilerek onurlandırılır. Camilerin kandillerinde zeytinyağı konularak aydınlatılması, orucun zeytin ile açılması ve daha bir çok nedenden dolayı İslamiyet de zeytini önemli ve kutsal saymıştır.

Zeytin ağacının yaz kış gümişi yeşil yapraklarını koruyarak yüzlerce yıl yaşaması nedeniyle halk arasında ölmez ağaç olarak adlandırılmış ve sevilmiş, birçok öyküye ve şiire konu olmuş, sanatcılara ilham vermiştir.

Yani öylesine ciddiye alacaksın ki yaşamayı
yetmişinde bile, mesala, zeytin dikeceksin,
hem de öyle çocuklara kalır falan diye değil,
ölmekten korktuğun halde ölüme inanmadığın için,
yaşamak yanı ağır bastığından.


Nazım Hikmet

Ah acımasızdır uykusuz soru
Delice zeytin yerdi atamız Homeros
Biz yemezdik aşılı zeytindi bizimki
Suskun arpa, uyur uyanık harlı toprak
Ama yüzyılımız hamdı, delice idi.
Melih Cevdet Anday

Önde zeytin ağaçları arkasında yar
Sene 1946
Mevsim
Sonbahar
Önde zeytin ağaçları neyleyim neyleyim .


Bedri Rahmi Eyüpoğlu

Zeytin ağaçları söğüt gölgesi
Bende çıkar güneş aydınlığa
Bir nişan yüzüğü, bir kapı sesi
Seni hatırlatıyor her zaman bana
Zeytin ağaçları, söğüt gölgesi.


Sezai Karakoç

 
Toplam blog
: 3
: 311
Kayıt tarihi
: 25.07.12
 
 

1964 yılında doğdum. Üniversite  mezunuyum. Kitap okumayı  ve seyahat  etmeyi severim.   Amatör  ..