Lahana İle İlgili Bilmeceler

Geçen yıl, yolum Niğde’ye düştü.

Bor-Niğde arasında, lahana tarlaları ilgimi çekti. Sordum soruştum, Bor’un lahana üretimi konusunda önemli bir yer tuttuğunu, bir “lahana borsası” olduğunu öğrendim. Dönüşte de, arabamın bagajını lahana ile doldurdum. Eşe dosta, lahana götürdüm.

Sonra aradan aylar geçti, İlhan Başgöz’ün 1993’te Kültür Bakanlığı Yayınları arasında çıkan iki ciltlik “Türk Bilmeceleri”ni karıştırırken “lahana” maddesi, bende, ““bilmeceler”den bir seçme isteği uyandırdı.

İlhan Başgöz’ün dediğine göre, Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana, ülkemizde yayınlanan bilmecelerin sayısı 17 bini buluyor. Bunların çoğu da Halkevleri Dergileri’nde yer alıyor... Bu bakımdan, İlhan Başgöz’ün “Türk Bilmeceleri”, bulunmaz bir kaynak.

Günümüzde bilmeceler, bırakılan üretilmeyi, ne ölçüde kullanılıyor?

Bilmecelerin, günlük yaşamdan koptuğuna inanıyorum. Artık, günümüzde çağın, iletişimin gözdesi, “internet geyikleri”...

*****

İşte, “Türk Bilmeceleri”nden bir demet "lahana"lı bilmece:

• Yolun üstünde bağlı bohça

• Yama yama üstünde, hiç iğne girmemiş içine

• Bahçede bohçam kaldı

• Adile hanım otlandı, etekleri katlandı
  

• Yer üstünde babamın sakalı

• Bir bacaklı, molla sakallı

• Uzaktan baktım ak taş, yanına vardım sütlü aş

• Bir direkli, bin kiremitli

• Dam altında teke bağlı, boynuzları köke bağlı

• Kat kat döşek, bunu bilmeyen eşek

• Alçacık eşek, kabaca döşek

• Benim bir dedem var, kat kat çamaşır giyer

• Babamın kürkü bin yamadan

• Dağdan iner hop hop, fistanı top top
  

• Yer altında dedem yumak sarar

• Bir hoca var, kırk yamalık tacı var

• Dedemim bir ceketi var, bin yerinden yaması var

• Benim bir kızım var, kırk tane gömleği var

• Bir kızım var, kat kat çeyizi var

• Yer altında sarığım var

• Demenin donu gıcır gıcır eder

• Demem oturmuş sarığını sarıyor

• Bostanda kartal oturur, kanadını döner, oturur

• Tek ayak üstünde tek baş, içinden çıkar bir kazan aş

• Fadimem pat pat, donları kat kat

TURGUT ÇELİK/ Mersin