Mali Kural Kavramı VE 2011 Bütçe Hedefleri

Sevgili Okurlar;

Yaz başında ekonomi gündemini meşgul eden ana konu Mali Kural adlı bir yaklaşım oldu. Konu uzun olmasına rağmen kısaca bu konuya değinmekte fayda görüyorum.

Mali Kural, Kamu Maliyesinin disipline edilerek bir kural çerçevesinde yönetilmesini amaçlayan bir yaklaşımdır. Kamu Maliyesinin en önemli kurallarından biri devletin gelir ve gider dengesinin sağlanmasıdır. Düzgün bir kamu maliyesi işleyişi için bu dengenin korunması ve sürdürülmesi çok önem teşkil etmektedir. Bütçe Dengesi, borç, harcama veya vergileme gibi mali göstergeye özel limit koyan yasal sınırlamalar olarak ta tanımlanabilir.

Mali Kurallar değişik şekilde olabilir.

Örnek verelim;

Denk Bütçe Kuralları ve Altın Kuralı
Kamu Borcunun Kontrolüne Yönelik Sınırlamalar
Toplam Harcamalar Üzerine Yönelik Sınırlamalar
Vergi Yükü, Artış veya Azalısına Yönelik Sınırlamalar

Günümüzde en önemli Mali Kural Maastricht Anlaşması’dır. Daha önce bu satırlarda dile getirdim. Kısaca tekrar bahsedelim. Ne gibi kural kriterleri vardır? Birliğe girebilmek için bütçe açığı ve borçlanmaya ilişkin olarak GSYIH’nin yüzdesi olarak getirdiği sayısal kurallardır. Yüzde 3 lük ve yüzde 60 lik iki hedef 1997 yılında İstikrar ve Büyüme Paktı ile tamamlanmış ve bu Pakt ile bütçenin her daim ihtiyatlı olması amaçlanmıştır. Avrupa Birliğine girmenin temel koşulunu Maastricht Anlaşması oluşturmaktadır.

Türkiye’nin gündemine yerleşen ve ne zaman yasalaşacağı belli olmayan Mali Kural ne anlama geliyor?

Uzun vadeli ekonomik hedefleri gerçekleştirmede önemli bir araç olacak Mali Kurala göre Bütçe Açığı Milli Gelirin yüzde 1’i olacak şekilde gerçekleşecek ve büyüme oranı da yüzde 5 olarak hedeflenecek.

Rakamlardan bağımsız bir tanımlama yapmamız gerekirse eğer Mali Kuralı tam anlamı ile su şekilde ifade edebiliriz; Orta ve uzun vadede Kamu Açığının Milli Gelire oranının, sürdürülebilir ve risk yaratmayan bir borç yapısı ile hedefler doğrultusunda gerçekleşmesini sağlamaktır.

Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek 13 Aralık 2010 tarihinde 2011 yılına ait Bütçe Sunuş Konuşmasını TBMM Genel Kurulunda yaptı. (ilgilenenler için bkz : http://www.maliye.gov.tr/basin_aciklama/2011)

Konuşmadan 2011 yılına ait bazı hedefleri belirtmemiz gerekiyor.

2011 Yılı için Hedeflenen Temel ve Önemli Göstergeler Aşağıdaki Şekilde Açıklanmıştır.

GSYH Büyüklüğü : 1 Trilyon 215 Milyar TL

Büyüme Oranı : % 4.5

TUFE Yıl Sonu : % 5.3

İhracat : 127 Milyar Dolar

İthalat : 199.5 Milyar Dolar

Bütçe Giderleri : 312.6 Milyar TL

Faiz Hariç Giderler : 265 Milyar TL

Bütçe Gelirleri : 279 Milyar TL

Vergi Gelirleri : 232 Milyar TL

Bütçe Açığı : 33.5 Milyar TL

Faiz Dışı Fazla : 14 Milyar TL

Bu konuşmada dikkat çeken en önemli ifade Bütçe Açığının Milli Gelire Oranını mevcut oran olan yüzde 4 ten yüzde 2.8 e düşürülmesidir. En azından 2011 için böyle bir hedef vardır.

Sonuç olarak;

Mali Kural politikadan bağımsız ve siyaset erkinin maliyeye etkisini asgari düzeyde etkisini göz önüne alan bir kurallar bütünüdür. Ekonomik açıdan yaşanan bütçe açıkları ve politikacıların ekonomi üzerindeki keyfi uygulamaları (Yunanistan Örneği !) mali kuralların oluşumunu gerekli kılmıştır. Ekonomik açıdan yaşanan Bütçe Açıkları, politika yönünden politikacıların keyfi uygulamaları, fikri açıdan iktisat anayasal görüşü mali kuralların oluşturulmasında etkili olmuştur. Mali Kuralın bir diğer ve en önemli amacı güvenin mutlak surette piyasa üzerinde sağlanmasıdır.

2011 yılının Bütçe Hedeflerinin, Mali Kurala paralel biçimde olması önemlidir. Çünkü Mali Kural bir nevi Bütçe hedeflerinin temeli konumunda olacaktır. Hükümetlerin güvenilirliğini ciddi derecede arttıracak bir Mali Kural Uygulaması ekonomi yönetimi ve uygulamaları için de baz teşkil edecektir. Dolayısı ile Mali Kural uygulamasının yasalaşıp politika yapıcıları tarafından sahiplenilmesini önemli ve ciddi bir adım olarak buluyorum.

Türkiye’de üzerinde tartışılan ancak bu sene içinde yürürlüğe girmesi mümkün olamayacak olan Mali Kural Yasa Tasarısı 2011 yılında yürürlüğe girecek şekilde ertelendi. 2011 yılında Mali Kural Yasa Tasarısının yürürlüğe girmesi ile beraber, Türkiye ekonomi yönetimi bakımından çok daha disipline edilmiş bir kurallar bütünü içine girecektir.

Çağlayan ATES.

caglayanates@yahoo.com