Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

07 Ocak '15

 
Kategori
Gelenekler
 

Mardin ve yöresinde bazı gelenekler ( 2 )

Mardin ve yöresinde bazı gelenekler   ( 2 )
 

Foto; Adnan Avuka'dan alıntıdır.


Bayram Yemeği :/  Köylerde genel olarak bütün evlerde bayram yemeği yapılır. Yemekler Mardin mutfağına uygun özel yemeklerdir. Bayram gezmesi sırasında ziyarete gelenlere ikram edilir. Yemeklerden sonra çay, isteyene kahve, ikram edilir. Tabi  şeker kolonya da verilir. Bu bayram yemekleri çok külfetli ve ağır olarak yapılır. Yemeklerden sonra tekrar acı kahve ( mırra ) ikram edilir.

Köylerde yine herkes yemek yaptığı gibi bir de köyün ileri gelenleri, Makul, ağa, muhtar v.s.köyün ileri gelenleri gibi kişiler özel bir yemek şöleni hazırlıyorlar. Bu yemeğe tüm köy halkı ile birlikte komşu köylerden de davet edilenler olur. Yemek sırasında küskünler varsa barıştırılır, barış için bu fırsat değerlendirilir. Kimi zaman bu yemekler bir barış ve kardeşlik ortamı içinde hazırlanır. Bayram günlerinde kimliği, etnik kökeni, dili, dini inancı ne olursa olsun hepsi sevgi ve saygı diyalogu içinde hoşgörü ile karşılanır, davetler sıcak bir iklim ortamı içinde hazırlanır. Konukları ağırlamada gençler arasında bir görev bölümü düzenlenir.

Köylerde ve şehirlerde bayramlaşma mutlaka yapılır, Köyde olsun, şehirde olsun hastalar ziyaret edilir, büyüklerin, yaşlıların hal ve hatırları sorulur. Ölü evi ziyaret edilir, taziyede bulunur.,, vefat edenlerin ruhlarına Fatiha veya Kur’an’dan bir süre okunur. Köylük yerde bayramlaşma devam ederken eğlenceler düzenlenir, cirit oynanılır, davul, zurna eşliğinde birlikte halay çekilir; bayram üç gün devam ederr.

MARDİN YÖRESİNDE KİRVELİK

Mardin’de ve yöresinde kirvelik olayı başlı başına bir toplumsal olgudur. Genel de çocuklar sünnet edilirken bu kirvelik olayı meydana gelir. Kirvelik olayı uzun zamandan beri iyice yerleşmiş kökleşen bir gelenekten ibarettir..

Kirve olan kişi genelde düğünlerde, özellikle çocukların sünneti sırasında fazlasıyla katkıda ve yardımda bulunur. Kirve seçilen kişi önce bir aile içinde tartışılır ve seçimi daha sonra yapılır. Karşılıklı, davet ve ikramlar devam eder. Evlenme günlerinde, Sünnet törenlerinde ve hatta kan davalarında veya kız kaçırma olaylarında kirvelere büyük görevler düşer. Kirvelik müessesine giden her iki aile ve hatta iki aşiret dahi birbirlerine kardeş olurlar, birbirlerine kız alıp vermezler. Kirvelere “nikâh düşmez “inancı vardır..

Kirvelik Müessesesi ile ilgili birkaç yöresel atasözünü  sunmak istemiyorum :

1-  Kirve kirvenin can kardeşidir.

2- Kirve kirvenin evini bilir ( korur ).

3-  Kirveden damat olmaz,

4- Kara günde bizim kirve akçedir.

5- Kirvesi olanın akrabası çok olur.

6- Kirve akrabadan ötedir.

MARDİN YEMEKLERİ :

Mardin mutfağının zengin olması, toplumun birçok milletlerin etkisi altında kalması, eskiden uzak doğunun kavşağında bulunması, ticaret yollarının buralardan geçmesi ( örneğin Halep Yolu, Şam, Bağdat yolunun buralardan geçmesi, farklı olan kültür ilişkilerinin zengin olması bağlamında yemeklerin çeşidi de bu yüzden ticari ve kültürel ilişkilerin zengin olmasına bağlıdır. Özellik gösteren başlıca yöresel yemek çeşitleri şunlardır :

Şehriyeli bulgur pilavı, işkembe dolması, çiğ köfte, kızarmış İçli köfte, ( Irok ),yine haşlanmış içli köfte, Kaburga,( Mardin’inin en meşhur yemeklerinden biridir), mercimekli köfte, çeşitli yöresel dolmalar ve yaprak sarması ,Mardin pastırması, kavurma, çörek Küliçe ), zerde, muhallebi, sütlaç, Şam böreği ( Şam Börek ), Meftuna ( tırşık, Güveç, Türlü ), Üzüm Sucuğu, ( Harire ), Pestil, ( Bastık ), Burma Tatlısı,  gibi belli başlı yemekleri vardır. ( 5 ).

MARDİN VE YÖRESİNDE ACI KAHVE ( MIRRA

Yukarıda bayram kutlamalarında söz ederken yemekten sonra kahvenin de ikram edildiğini söz ettik. Genel olarak Anadolu’da kahvenin, kahve ikram etmenin ayrı bir geleneği vardır. Kahvenin türkülerimizde ve atasözlerimizde ayrı bir yeri olduğunu hepimiz biliyoruz. Ünlü halk ozanı  Karacaoğlan’ı bir şiiriyle anmadan geçemeyeceğim

Bana kara diyen dilber

İllerde konup göçerler               

Ağalar, beyler içerler

Kahve de kara değil mi?

Karacaoğlan bunu söylerken Diyarbakırlı ünlü ses sanatçısı Şark Bülbülü Celal Güzel Sesi’n  sesini Gazi Köşkü sırtlarında duyar gibiyim ::

Odasına vardım kahve pişirir

Kınalı parmaklar fincan devşirir

O yârin bakışı aklım şaşırır.

Mardin Folkloru Gelenekler ve göreneklerini incelerken dikkatimizi en çok çeken ve adı ile ünlü Acı Kahve ( Mırra)’dan söz etmeden geçmek istemiyorum. Öyle sanıyorum ki bu etkinliğimiz sırasında sizlere geleneklerimiz arasında yer alan Acı kahve’den de bir ikram verilecektir.

Acı kahve yani mırra’nın özel bir yapılışı vardır. Daha çok düğün günleri, taziye ve yas günlerinde ikram edilir. Acı günlerimizde mırranın ikram edilmesi yas günlerimizde acının paylaşılmasına işaret edilir. Çünkü Mırra’nın anlamı da acı demektir. Mardin’in özellikle Kızıltepe Ova köylerinde acı kahvenin verilmesi daha yoğundur. Yıl 365 gün, 52 hafta ve 12 ay olarak devamlı köy odalarında özel tutulmuş kahveciler tarafından acı kahve yani mırra ikramı vardır. Mırranın verilmesi ailece devam eder. Bu babadan oğula gelenek halinde geçiyor. Acı kahvenin ( Mırra ) vermenin şartlar vardır. Hali, vakti yerinde olan, konukları seven, toplum arasında sözü geçen, aşiret reisleri tarafından bu acı kahve ikram edilir. Ağa, beg, makul gibi Acı kahvenin malzemeleri, kulpsuz iki fincan, koca bir mangal, maşa, kürek, çeşitli, küçük büyük güğümler,Cezvelerden oluşur. Boy boy ibriklerden oluşuyor. ibrikler çinkodan yapılır. Sözü kahveden açmışken Mardin ve yöresinde kahve ile ilgili birkaç yöresel ata sözleriden sunmak istiyorum :

Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır

Su gibi temiz, ama kahve gibi aziz ol,.

Taze elden, taze kahve içelim,

Kahve obadan, ekmek babadan,

Kahve acı, sohbeti tatlı,

Kahve gibi kavrulduk, dumanı ile savrulduk.

Bu güzel sözlerden başka birde halk edebiyatımız içinde yer alan ama Mardin ve yöresinde bilinen söylenen kahve ile ilgili mâniler de vardır. İki örnek mani sunmak istiyorum:

Kahvelerim pişti gel

Cezvelerim taştı gel

İyi günün dostları

Kötü günüm geçti gel. ( 2 )

Kahvenin faydalarını da unutmamak gerekir, Kahvenin ana vatanı Yemendir. Kahve insanı diri ve canlı tutar, bir çok hastalığa iyi gelir, sinirleri yatıştırır. Hafızayı zenginleştirir, hazmı kolaylaştırır. Tifüs, mantar ve nikotin gibi zehirlenmelere de iyi gelir.

2- Abdülkadir Güler -  Mardin Folkloru Gelenekler ve Görenekler 

( İnceleme  araştırma )   Marev Vakfı Yayınları  - 1998- Ankara 

           

 

              

 
Toplam blog
: 2227
: 832
Kayıt tarihi
: 27.06.09
 
 

1946 Mardin ili, Kızıltepe ilçesi'nin Esenli köyünde doğmuştur. İlk ve ortaokulu Kızıltepe'de bit..