Marika ve Rebetiko

Rebetiko bir müzik türü olmanın yanı sıra Yunanlı sinema yönetmeni Kostas Ferris’in 1983 yapımı çok güzel bir filminin de adı aynı zamanda.

Rebetiko filmini ilk izlediğimde küçük bir çocuktum. Sanırım on iki yada on üç yaşlarındaydım. Film beni o kadar etkilemişti ki bitinceye kadar mıhlanmış gibi ekranın karşısında öylece donup kalmış ve bitmesinin ardından da nemli gözlerle gitmiştim yatağıma. On üç yaşında bir çocuk sosyal içerikli denebilecek bir filmden nasıl bu kadar etkilenebilir diyebilirsiniz belki ama oluyor işte, ben yaşadım ve olabildiğini gördüm. Bunda belki de İzmirli oluşumun ve benim ailemin de aynı Rebetiko filminin ana karakteri Marika’nın ailesi gibi 1923 mübadelesinde Ege’nin bir kıyısından diğer kıyısına göç etmek zorunda kalmış olmasının getirdiği bir yakınlık hissi etkili olmuştur.

Filmin ilk sahnesinde bir İzmir gecesi vardır. İzmir’deki bir Rum meyhanesinde şarkı söyleyen Adriana’nın sahneden iner inmez doğum sancıları tutar ve o gece Marika gelir dünyaya. Daha sonra Anadolu’da yaşayan Rumlarla Yunanistan’da yaşayan Müslümanların yer değiştirmesi kararının çıkması ve Marika ile ailesinin diğer Rumlarla birlikte Yunanistan’a göç etmesinin hikayesi belirir beyaz perdede. Marika ve ailesi Yunanistan’a göç eden tüm Anadolu Rumları gibi Yunanistan’da dışlanır, Türk tohumu denilerek hor görülür. Bu insanların kaderidir artık Pire’deki sefil barakalarda doğup büyüdükleri topraklardaki eski, güzel günlerinin hayaliyle avunmak ve şarkı söylemek; Tüm hüzünlerini, özlemlerini, dışlanmışlıklarının ve sefaletlerinin acısını Rebetiko şarkılarıyla haykırmak dünyaya.

Marika henüz küçük bir çocukken annesini kaybeder, babası hapse girer. Tek başına ve sefalet içinde büyüyen Marika, büyüyünce aynı annesi gibi bir Rebetiko şarkıcısı olur. İçindeki tüm fırtınaları şarkılarıyla anlatır. Seslerden ördüğü dünyasının ona verdiği güçle tutunur hayata, tüm göçmenler gibi.
Acılar, özlemler, kırgınlıklarla dolu bir hayatın içinde hapis olan Marika, gencecik yaşta ölüp gittiğinde müzisyen arkadaşları yani kendisiyle aynı kaderi paylaşan Rebetler, Rebetiko müziğinin nağmeleriyle uğurlarlar onu öte tarafa…

Rebetiko, işte bu acılardan doğup beslenmiş bir müzik türüdür. Kostas Ferris’in ölümsüz Rebetiko filmi ise o müziği yaratan insanların yaşamını anlatır.

Rebetiko müziği gerçek duygularla yaratılmış olduğu için, arkasında tarihsel bir arka planı ve toplumsal acıları barındırdığı için bu kadar etkileyici ve güzel. Rebetiko filmi de aynı adını aldığı müzik türü gibi yaratıcılarının yaşamlarını katıksız ve samimi bir biçimde anlattığı için bu kadar güzel ve ölümsüz.