Martin Indyk: "Türkiye'nin Freni Patlamış"

Dış politikada akıl almaz yöntemler vardır.

Bu yöntemlerden en ezberde olanı ise neredeyse dış politika süreci yaşındadır.

İktidarda olanlar, hükümetler, ya da taht sahipleri diğer ülkeler ile ilgili düşüncelerini asla kendi dillerinden söylemezler. Hala görevde olan memurlarına da söyletmezler.

Ama eski diplomatlar, hariciye eski mensupları, eski başkanlar, eski başbakanlar, eski ilgili bakanlar konuşur bu konuda. Eğer bir siyasi oluşum içerisine girmediler ise, her yere konuşurlar. İlgili ülke bilir ki, o ülkenin iktidarının mesajıdır bu. Komik bir şeydir evcilik oyunu gibi. Ama böyledir işte.

Bu konuda somut bir örnek vereceğim size. İsrail ile gelişen ilişkilerimize dair.

Hepimiz biliriz ki, ABD de en güçlü lobi, Yahudi lobisidir. Ve 30 yıldan fazladır bu lobi Türkiye, ABD ilişkilerinde kendi çıkarları doğrultusunda önemli rol oynamıştır. Peki, şimdi durum nedir? Davos ‘ta “One Minute” ile başlayan ve başbakan Erdoğan ‘ın sonrasında neredeyse tek başına yürüttüğü dış politikamız gereği geldiğimiz nokta.

Bu konuda doğru yanlış demeye yetkin ya da muktedir değilim.. Sonuçlarını görmedik henüz. Ama sanki başbakanın gözden kaçırdığı, acar danışmanlarının atladığı bir nokta var gibi geliyor bana. Nedir?

Sadece bir hafta önce eski İsrail büyük elçisinin, yani başta söylediğim gibi ABD ’in gayri resmi en yetkili sözcüsünün, İsrail ile olan ilişkilerimiz hakkındaki görüşü. Yani bu günkü ABD yönetiminin duruma bakış açısı. Bu nedir? Belki hiçbir şey, belki de çok şey, bilemiyoruz ama mesaj açık.

Amerikan düşünce kuruluşu Brookings Enstitüsü’nün Başkan Yardımcısı ve ABD’nin eski İsrail Büyükelçisi Martin Indiyk, Türkiye’nin "freni patlamış araba gibi hızla İsrail’den uzaklaştığını" savunarak, "Türk-İsrail gerginliğinin her an kopma noktasına varabileceğini" ileri sürdü.

Bu fikri kim sürdü ileri? Eski ABD İsrail Büyük Elçisi.

Ne dedi? Belli.

Kime dedi? 30 yıldır müttefik olan Türkiye ve İsrail devletine? Aslında daha fazla şey söyledi eski ABD diplomatı. Ama biz gözden kaçırdık.

Ne zaman? Yaklaşık bir hafta önce.

Ne dedi peki?

“Durum ciddi, çünkü Türkiye freni patlamış bir araba gibi hızla İsrail’den uzaklaşıyor” dedi! Başka ne söyletti ABD, eski elçisine? “Kudüs’te düzenlenen Cumhurbaşkanlığı Konferansı’nda bir konuşma yapmak üzere İsrail’de bulunan Indyk,

Jerusalem Post’un sorularını cevapladı. Geçmişte AKP yönetimindeki Türkiye’nin Arap dünyasına kaymasını önleyen üç adet freni bulunduğunu söyleyen Amerikalı stratejist, bunların Türk ordusu, iç dünyası ve “barış süreci olduğunu söyledi.

Martin Indyk bu üç frenin son iki yıl içinde gevşediğini savunarak, “Ordu, kışlasına geri itildi ve artık hükümet politikaları üzerinde eskisi gibi etkili değil. İş dünyası sinmiş durumda ve hükümete karşı çıkıp, örneğin İsrail’le ekonomik ilişkilerin önemli olduğunu bile söyleme cesareti yok. Barış süreci, yani Suriye ve Filistin’le yürütülen barış süreci ise zaten kalmadı" diye konuştu.

İş dünyası sindirildi, ordusu püskürtüldü. Kimin? Türkiye’nin. Sonuç ise, İsrail’in çok fazla şansı kalmadı.

Çıkaracağımız sonuç çok tuhaftır sevgili okurlar. Okuyorsanız eğer. Bizim 30 dan fazla yıldır müttefikimiz olan İsrail ile ilişkilerimiz 2 şeye dayanıyor:

1- Ordumuzun işbirliğine

2- Ticari ilişkimizin büyüklüğüne.

Geriye dönüp bakın 30 yıldır İsrail ile ticari ve askeri ilişkiler dengemizde hep bizim bütçemiz, yani kıçımız açıkta.

Kaybettiğimiz ne? Bekâretimiz. Eğer bu sonuç bilerek, planlanarak ve sonuçları kestirilerek bu güne geldiyse AK Parti’yi ve Başbakanı Erdoğan’ı kutluyorum. Tarihsel iç çekintilerimiz, kafamıza geçirilmiş çuvallar, tarihimiz, ülkemize çocuk felci taşıyan süt tozu geçmişimiz, çukur ovamıza 1957 den başlayarak Sonara buğdayı ekme geçmişimiz ve Ford kamyonlar dolaşsın diye gününden önce yaptığımız karayolları masrafımız adına, hükümetimizi öpüp kokluyorum.

Ve emperyalist dönemin eski ABD Tarım Bakanı, sonrasında açlık örgütü başkanı Oliver Foreman’ı, eski savunma bakanı, sonra dünya bankası başkanı Robert Mc Namara yı da Ve üçünün birden hazırladıkları az gelişmiş ülkelere yardım programı Marshall planını sevgi ve saygıyla anıyorum.

Düşünmek adım atmaktan çok, hangi çukura düşeceğini tahmin etmek isabetidir.

Cuma Hikmet