Milli Mücadelede Din Adamları

    Mustafa Kemal'in, Samsun'dan Anadolu'da başlattığı "Kurtuluş mücadelesine" halktan ve tüm kesimlerden büyük destek gelmiş, mücadeleye inanan, işgale karşı koymayı isteyenler Mustafa Kemal'in önderliğinde bütünleşmişlerdir.

 

    Milli Mücadele fikrinin oluşmasında ve bütünleşmesinde özellikle din adamları ve dini tarikat ve cemiyetler önemli roller oynamıştır.

 

    Son kale Anadolunun kurtuluşunun milletin , direniş liderlerinin bir olmalarına, birlikte mücadele vermelerine bağlıydı .

 

    Bu  bilinç içersinde olan bir çok din adamı, tarikat ve kimi tekkelerde anadolunun kurtuluş mücadlesine bizzat katılarak  mücadele vermişlerdir.

 

 Mücadelede yer alan din adamlarından bazıları:

     Mehmet Nuri Efendi: Kendisi Bilecik Müftüsüdür. Bilecik ve çevresinde halkı milli direniş için örgütlemiş, camilerde vaazlar vermiş; ancak, bu mücadelesi işgalci yunanlıların dikkatini çekmiş ve 7 Nisan 1921 tarihinde yunan askerleri tarafından şehit edilmiştir.

 

     Denizli Çal Müftüsü Ahmet İzzet Efendi: İzzet Efendi Halkın milli mücadeleye katılması için büyük çaba sarf etmiş,İzmir'in işgali üzerine Çal halkını Çarşı Camiinde toplayarak milli mücadeleye destek vermesini, silahlanmasını istemiştir. 

    Çal müftüsü İzzet Efendi topladığı yüze yakın gönüllü ile Aydında düşmanla çarpışmış, işgale karşı durmuştur.

 

Milli Mücadelede Tekkeler:

    Tekkelerin bir çoğu milli mücadele dönemlerinde Kuva-i milliye ruhuyla hareket etmişler, gerek dini telkinlerle, gerekse de silahlı örgütlenmelerle bu mücadelede yerlerini almışlardır.

     Tekkeler ve bu tekkelere bağlı bulıunan Tarikatların bazıları milli mücadelede yer almışlar, gerek silahlı güç olarak, gerekse de maddi ve manevi telkinlerle kurtuluş mücadlesinde yer almışlardır.

 

    Bazı tekke ve tarikatlar ise Anadoluda yürütülen bu mücadelelere ve Mustafa Kemal'in başlattığı harekete destek vermedikleri gibi, karşı da durmuşlardır.

     Milli mücadeleye karşı duran ve isyan çıkaran tekkelerin başında Şeyh Eşref ve Şeyh Recep, Hurriyet İtilaf Fırkasından Sadık Bey,Çorum Mevlevihanesi şeyhi Ali Kemal milli mücadele hareketinin amansız düşmanları olarak tarihe not düşülmüştür.

 

 Milli mücadele içersinde bizzat yer alan Tarikat ve Tekkeler

      Üsküdar Özbekler Tekkesi ve Şeyh Ata: Üsküdar Özbekler Tekkesi, Anadoluya silah sevkiyatında,milli mücadele önderlerinin (Fevzi Çakmak, İsmet İnönü v.b) misafir edildikleri, yaralıların tedavi edildiği kurtuluş savaşının önemli merkezlerinden biridir.

 

     Mücahidîn-i Mevleviyye Alayı: Çoğunluğunu Mevlevilerin oluşturduğu bu alay, milli mücadelede özel bir yere sahiptir.Alayın başında Veled Çelebi bulunmaktadır. Bu alayı vekaleten yürüten Yenikapı mevlevihanesi şeyhi Abdülbaki efendi, Dervişleriyle beraber İstanbuldan Konya'ya hareket etti.Yol boyunca diğer tekke ve zaviye mensuplarının katılımıyla iyice güçlenen bu alay,manevi gücünü Konya da Mevlananın huzurunda tamamlayarak milli mücadelede yer almışlardır.

 

      Mücâhidîn-i Bektâşiyye: Mevleviye Alayının bir benzerini de Mücahidin-i Bektaşiye Tarikatında görülmektedir.1. dünya savaşı sırasında 1915 yılında Bektaşiye alayı oluşturulmuş ,yaklaşık yedi bin askeriyle doğu cephesinde mücadele vermişlerdir. 

 

     Hatuniye Dergahi: Milli mücadeleye destek veren bu tekke mensupları  ve tekke şeyhi Sadedtin Ceylan Efendi, Anadoluya silah ve mühimmat sevkiyatında önemli görevler üstlenmişlerdir. Özellikle İplikhane hastenesinde Anadoluya sevkedilecek silahlar Tabutlarda saklanarak Anadoluya sevkleri sağlanmıştır.

 

     Taceddin Sultan Dergahı: Ankara Hacettepede Taceddin Sultan Camii Külliyesi içersinde bulunan bu dergah mensuplarıyla birlikte milli mücadelede yer almışlardır.

     Bu dergah Ankaranın önemli yazar ve çizerlerinin, milli mücadeleye kalemleriyle güç verenlerin kaldığı bir dergah olarak anılmıştır. 

     Milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy'un Ankaraya her gelişinde kaldığı bir mekandır.

 

    Seyyid Ahmed eş-Şerif: Anadoluda yürütülen işgale karşı verilen mücadelede  anadolunun bir çok bölgesinde bulunan din alimleri, tekke ve zafiyelerin yanında dünyanın bir çok yerinde bulunan islam din adamları ve teşkilatlarıda bu mücadeleye destek vermişlerdir.İşte bu din adamlarından birisi de Seyyıd Ahmet eş Şerif'tir.

     Ahmet es Şerif Kuzey Afrika tarikatlarından Senusiyye şeyhi idi. Ankara'da Kuva-i milliye hareketinin başarılı olması ve TBMM kurulmasından sonra Ankaraya gelerek bizzat milli mücadeleye destek olmuştur.Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadoluya yaptığı seyahatler ve verdiği vaazlarla halkı bu mücadeleye destek olmalarına katkı sağlamıştır.

 

 Camilerin Fonksiyonu

     Milli mücadelede Camilerimiz çok önemli görevler ifa etmişlerdir. Camilerimiz sosyal, kültürel ve idari alanlarda etkin olmuşlar, Ankara halka camiler aracılığıyla ulaşmaya çalışmış; bildiriler, ilanlar, çağrılar camiler vasıtasıyla, özelliklede cami imamlarının katkılarıyla sağlanmıştır.

 

      Mustafa Kemal Milli mücadeleyi Anadolu'dan başlatırken özellikle bu milletin değerlerini, dini inançlarını ve milli ve dini yapılanmalarını dikkate almış, bilhassa din adamlarını, tarikat ve cemaatları göz ardı etmemiş, bu tür islam kültür yapılarınıda milli mücadele içersine almayı sağlayarak top yekün bir mücadele yürütmeyi başarmıştır.

 

       Türk İslam kültürüyle yoğrulmuş bu aziz milletimiz hassasiyetlerini asla göz ardı etmeden tüm bu yapıların mücadelede ve kurtuluşta yer almalarını sağlamış bir lider Mustafa Kemal Atatürk  tarihe geçmiştir.

 

                       Sonsuzluk    (Osman Özeker)  22.01.2019