Milli Mücadelede ilk kurşunu kim attı

Birinci Dünya Savaşından yenik çıkan Osmanlı Devleti, İtilaf Devletleriyle 30 Ekim 1918 Tarihinde Yunanistan’ın Limni Adasında, Mondros Limanında  “Mondros Mütarekesini” imzalayarak silah bırakmıştır.

Mondros Anlaşmasının 1. maddesi gereği Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz’e geçişin serbestçe sağlanması için bu bölgelerin işgaline karar verilmiştir.

Yine anlaşmanın 7. maddesi gereğince “güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde herhangi bir stratejik yeri işgal etme hakkına “ dayanarak da istediği her bölgeyi işgal edebilecektir.

1917 sonlarına doğru İtilaf Devletleri tarafına geçen Yunanistan ,”Megola ideasını” gerçekleştirmek için Ege Bölgesini işgal etme isteğini İtilaf Devletlerine iletir ve Yunanistan’ın bu isteği de kabul görerek Batı Anadolu’nun Yunanlılarca işgal edilmesine karar verilir.

Osmanlı Hükümetine Mondros’u dayatan İtilaf Devletleri hiç vakit geçirmeden Osmanlı topraklarını ve Anadolu’yu işgale başlarlar.

Fransız Ordusu 11 Aralık 1918 de Hatay Dörtyol’u işgal etmiş, işgal esnasında o bölgede yuvalanmış bulunan Ermenilerden de 400 kişilik bir tabur oluşturarak Hataylıların üzerine saldırtmıştır.

İtilaf Devletlerinin onayını alan Yunanistan ise 15 Mayıs 1919 tarihinde Eğe’yi işgal etmek üzere İzmir’e çıkarma yapmıştır.

Anadolu toprakları İtalyan, İngiliz, Fransız ve Yunanlılar tarafından Mondros Anlaşmasının 1. ve 7. Maddeleri gereği işgal altına alınırken, Yıldırım Orduları Komutanlığından alınan Mustafa Kemal Paşa’da 16 Mayıs 1919 tarihinde İstanbul’dan, İzmir’in işgalinden bir gün sonra Anadolu’ya geçmek üzere “Bandırma Vapuru” ile yola çıkar.

Bütün bu olaylar yaşanırken ve Anadolu toprakları işgal edilirken Milli mücadelenin ve direnişin sembolü olacak, fitilini ateşleyecek düşmana karşı “ilk kurşun” nerede, hangi tarihte ve kim tarafından sıkılmıştır.

Bu konuyla ilgili günümüze kadar gelen, bir kısmı resmi kayıtlara giren üç olay vardır.

İLK KURŞUN BALIKESİR’DE ATILDI İDDİASI.

Düşman işgaline karşı “ilk kurşunun” 18 Mayıs 1919 Tarihinde Balıkesir Alaca Mescit'de İzmir’in Yunanlılar tarafından işgalini protesto amaçlı toplanan bir grubun ilk silahlı mücadeleyi başlattıkları yönündedir.

Bu konuyla ilgili resmi ve tarihi kaynaklarda somut ve elle tutulur bir belgeye ve dokümana rastlanılmamış ancak, bu iddia günümüze kadar da dillendirilerek gelmiştir.

İLK KURŞUN DÖRTYOLDA ATILDI İDDİASI.

Fransızlar himayelerine aldıkları Ermenilerle birlikte Hatay Dörtyol’u 11 Aralık 1918 tarihinde işgal eder. İşgal sonrası başta Ermeniler Türk nüfusuna büyük baskı ve zulüm uygular.

Yapılan baskı ve zulümlere daha fazla dayanamayan Mehmet Çavuş (Mehmet Kara) Ermeni ve Fransızlarla kavgaya girer, kavga sonucunda da “Karakese Köyüne” kaçar.

Mehmet Çavuşu yakalamak isteyen Fransız ve Ermeniler köye girişte organize olmuş bir silahlı direnişle karşılaşır. Bu direnişi düzenleyen ve düşmana ilk kurşunu sıkan da Kara Mehmet’tir.

Çıkan Çatışmada Mehmet Çavuş ve Karakese köylüleri 15 Fransız askerini öldürmüşlerdir.

Direnişe daha fazla dayanamayan Fransızlar Dörtyol’a, karargâhlarına geri dönmek zorunda kalmışlardır.

Bu olaya bakıldığı zaman Milli Mücadelenin ilk kurşunu 19 Mayıs 1919 tarihinde Karakese Köyünde Mehmet Çavuş tarafından sıkıldığı görülmektedir.

İLK KURŞUN İZMİR’DE ATILDI İDDİASI

İtilaf Devletlerine yaptığı baskı sonrası Ege’nin işgaline yol verilen Yunan Ordusu 15 Mayıs 1919 günü İzmir’i işgale başlar. İki gün önceden İzmir’in işgal edileceğini duyan azınlıklar, özellikle de Rumlar büyük bir heyecanla Kordon’a yığılmış ellerinde Yunan bayraklarıyla Yunan Ordusunu karşılamıştır.

Asıl adı Osman Nevres olan ve Selanik’te 1889 yılında doğan Hasan Tahsin, iyi bir eğitim görmüş, Paris’e Sorbon Üniversitesini bitirmiş, İttihat ve Terakkide ve Teşkilat-ı Mahsusa da görev almış bir gençtir.

Osman Nevres Teşkilat-ı Mahsusa da Hasan Tahsin adını kullanmış ve bu teşkilatın tetikçiliğini yapmıştır.

1916 yılında yurda dönen Hasan Tahsin bir müddet İstanbul’da kaldıktan sonra 1918 yılında İzmir’e yerleşmiş, kurduğu “Hatıra” isimli şirketle ticaret hayatına atılır. Bu arada “Hukuk-u Beşer (İnsan Hakları) gazetesini çıkarır.

Gazetesinde Anadolu’nun işgaline karşı halkı direnişe çağırması ve özellikle de İzmir’in işgal edileceğinin duyulması üzerine “Hasan Tahsin” mahlasıyla yazdığı yazıda “Halkın Yunan Ordusuna karşı direnişe geçmesini” savunur.

15 Mayıs günü Yunan Ordusunun Kordon’a ayak basması üzerine belinde ki silahını çıkararak düşmana “İlk Kurşunu” sıkar ve oracıkta şehit edilir.

Sizlere “Özetleyerek” vermeye çalıştığım “Milli Mücadelede düşmana sıkılan ilk kurşunla” ilgili günümüze kadar gelen üç olayın hikâyeleri böyle.

Bu üç olaya bakıldığı zaman Hatay Dörtyol’da 19 Aralık 1919 Tarihinde Mehmet Çavuş tarafından Fransız askerlerine sıkılan;

İzmir’de 15 Mayıs 1919 Tarihinde Hasan Tahsin tarafından Yunanlılara sıkılan “İlk Kurşunlar” ağırlık kazanmaktadır.

Özellikle Hatay Dörtyol’da Mehmet Çavuş tarafından Fransızlara karşı atılan “İlk Kurşunun” devletin resmi kayıtlarına da girmesi bu olayın daha “ciddi” belgelere dayandığını göstermektedir.

Araştırmacı yazar Kadir Aslan 18 Aralık 1991 Tarihinde Hatay Valiliğine yazdığı bir dilekçede “Milli Mücadelede “İlk Kurşunun düşmana hangi tarihte ve nerede sıkıldığını” sormuş, bu soruya Genel Kurmay Başkanlığı 29 Ocak 1992 de yanıt olarak;

“.Uzman raporu ve konuyla ilgili Başkanlık yayınlarının tetkiki neticesinde, Birinci  Dünya  Savaşından sonra galip devletlerin yurdumuzda ilk işgal ettiği yerlerin İskenderun ve Dörtyol olduğu bu düşmana karşı ilk direniş hareketlerinin yine bu bölgede başladığı buna bağlı olarak da ilk silahlı direniş hareketinin de 19 Aralık 1918'de Dörtyol ilçesi Karakese köyünde gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Bilgilerinize arz ederim.” Yanıtını vermiştir.

İlk Kurşunla ilgili bu iki olayın incelenmesi bizleri, özelliklede okuyucularımızı bu konu ile ilgili “başka mecralara çekilmesi” asla düşüncemiz değildir. Mehmet Çavuşlar da, Hasan Tahsinler de Anadolu işgaline karşı Kuva-i Milliye ruhunu canlandıran, direnişi başlatan hareketin kahramanlarıdır.Bu ülke bugün ayakta duruyorsa, Mustafa Kemal Paşalar işgallere karşı, Kurtuluş mücadelesini başarıyla sonuçlandırmışlarsa, işte bu kahramanlar sayesinde bu hareket başarıya ulaşmıştır.

Aslında düşmana “İlk Kurşunun” kim tarafından atıldığı pek de önemli değildir. Önemli olan Kurtuluş Savaşının topyekûn milletin varoluş savaşı olmuş;

Hatay Dörtyol’da Mehmet Çavuş, İzmir’de Hasan Tahsin, Balıkesir’de Alaca Mescit Halkı direnişin sembolleri olmuşlar;

 Velhasıl vatanın diğer köşelerinde isimsiz başka kahramanlar bu büyük destana destek vermişlerdir.

Hiç şüphe yok ki; İlk Kurşunlar Anadolu’nun her köşesinden atılmıştır.

         Sonsuzluk (Osman Özeker) 19.05.2012