Moda

Lise bitirme sınavlarında mıydı yoksa ondan evvel miydi hatırlamıyorum (moda tabirle, “tam hatırlamıyorum”, sanki yarım hatırlıyormuş gibi), “moda” hakkında (moda tabirle, “noktasında”) bir kompozisyon yazmamız istenmişti. Hem şaşırmış hem zorlanmıştım, ne yazdığımı da hatırlamıyorum. Şimdi olsa ne yazardım, düşündüm de her halde aşağıdaki gibi bir şeyler yazardım.

Moda deyip geçmeyelim, eğer kapitalizm hala devam ediyorsa, Marx’ın öngördüğü gibi yıkılıp gitmediyse bunda modanın da önemli payı var. Moda genellikle kılık kıyafette, bazen saç şekli, sakal şekli, makyaj şekli gibi şeylerde, bazen ideolojilerde, bazen kullandığımız kelimelerde bile kendini gösteriyor.

Analiz edersek modanın temel ögeleri nelerdir? Birincisi değişiklik, eskisinden veya alışılagelmişten farklı olma. İkincisi dikkat çekme, fark yaratma, diğerlerinden farklı olduğunu gösterme, öne çıkma. Bunun altında “ego” da var mı derseniz, ben evet derim. Peki  ya güzellik, modanın içinde güzellik de var mı? Çoğu zaman evet ama şart değil ve her zaman değil. Yani moda da güzellik var ama birinci, ikinci sırada önemli değil. Yani moda olan şey çirkin de olabilir, yeter ki dikkat çeksin, fark yaratsın, öne çıkarsın.

İdeolojilerin bile modası oluyor. Bir zamanlar solculuk, sosyalizm, komünizm modaydı ve bunlar kültürlü olmanın, bilgili olmanın, kendini değil halkı düşünüyor olmanın bir göstergesi gibi algılanıyordu. Aynı zamanlarda bunun karşıtı olarak aşırı sağcılık da aşırı milliyetçilik de modaydı. Bir insan solcu da olabilir, sağcı da milliyetçi de ben bunlarda fanatizme kaçıldığı, aşırı gidildiği dönemlerden bahsediyorum.

Başka örnekler vermek gerekirse son bir iki yılda erkeklerde sakal moda. Daha önce keçi sakal moda idi, bir ara kirli sakal moda idi, sonra sanki tam sakala bir kayış oldu. Kızların yırtık pırtık blucinler giyeceği hiç aklımıza gelir miydi? Peki çirkin mi? Yook. Bence güzel oldu, birçoğuna çok yakışıyor. Vücuda yapışan ince, streç pantolonlardan hiç bahsetmiyorum bile onlar artık modadan çıktı, blucin gibi kalıcı bir kıyafet haline geldi.  

Kelimelerin bile modası var. Mesela son zamanlarda moda kelime “iltisaklı”. Ondan hemen evvel, “baktığımızda” vardı. Seneler evvel de “birebir” moda olmuştu.

Kalın sağlıcakla. Sürç-ü lisan ettiysek af ola.