Muammer Kaddafi'nin Yeşil Kitap'ı

Yeşil Kitap, Libya Devrim Lideri Muammer Kaddafi’nin yazdığı “Üçüncü Dünya Teorileri”ni anlattığı kitabına verdiği isimdir. 

Kitap, 3 bölümden oluşuyor. Bölümlerin yayınlanma tarihleri şu şekilde: 

1. Bölüm; Ocak 1976
2. Bölüm; 02.02.1978
3. Bölüm; 01.06.1979

3.5 senede ve bölümler halinde yayınlanmış olmasına bakıp da, aklınıza öyle yüzlerce sayfadan oluşan felsefi bir çalışma gelmesin. Elimde, Kaddafi’nin toplum ve ekonomi konularındaki düşüncelerini yazdığı notlarından oluşan "cep boy", toplam 160 sayfadan oluşan bir kitapçık var. Kitapçık, nerdeyse bütün belli-başlı dünya dillerine çevrilmiş. Libya’da her yerde, özellikle de yabancıların uğrama olasılığı olan her yerde karşınıza çıkıyor. Ben, kitabın Rusça çevirisini 2010 yılında, başkent Trablus'a 150 km uzaklıktaki Romalılardan kalma antik bir kent kalıntıları civarındaki (Leptis Magna) turistik eşya satan bir mağazadan yaklaşık 4 USD tutarına satın almıştım. 

Yeşil Kitap, Sovyetler Birliği’nde ilk defa Andrapov döneminde (1983) yayınlanmış. 1989 yılında çıkan baskısına, Kaddafi’nin “Sovyet Okuyucularına” önsözü eklenmiş. Önsözden bazı cümleler aktarmak istiyorum: 

“Büyük Sovyetler Birliği’nin yüce halkına selam ederim. Marx ve Lenin’in düşüncelerinin pratik hayata geçirilmesindeki başarılarından ötürü yöneticilerinize selam ederim. Gorbaçov’a selam ederim.... Ben, sade insanlarla birlikte yaşayan, eşekle gezmiş, yalınayak keçi sürmüş basit bir Bedevi olarak, üç bölümden oluşan, İsa’nın alametleri, Musa’nın tabletleri ve deve ile gezenlere kısa bir vaaz gibi, Yeşil Kitap’ı sizlere emanet ediyorum... Çadırımda otururken yazdıklarım, Yeşil Kitabımın el yazısı taslağınının 170 uçağın bombardımanına maruz kalıp yanması ile dünya çapında tanındı...Demokrasi iki kelimeden oluşuyor – halk ve koltuk. Bu, halkın iktidarı anlamına geliyor...”  

Bana, çok değerli, ciddiye alınacak bir kitap havası vermedi açıkcası. Siyasal Bilgiler’i bitirmiş herhangi birinin “dönem ödevi”ne benziyor daha çok. 

Dikkatimi çeken başka bir nokta, kendisini büyük bir devrimci, fikir adamı olarak görmesine rağmen, Yeşil Kitap haricinde yayınlanmış herhangi bir eseri mevcut değil. Ayrıca Yeşil Kitap'ı da devrimi yaptığı (1 Eylül 1969) tarihten 7 yıl sonra yazmış. Yani felsefi düşünceleri ile geniş halk kitlelerini etkileyen, halk hareketi ile devrim yapan bir lider değil. 

Kitabın ana başlıkları ve sadece fikir vermesi bakımından çok kısaca içeriği şu şekilde: 

• Birinci Bölüm
• Sorunların Demokratik Çözümleri. (Halkın İktidarı). Üçüncü Dünya Teorilerinin Politik Yönü
• - Yönetim Araçları

"İnsan topluluklarının başlıca politik problemi, yönetim araçlarıdır... Hatta aile içi çatışmalar bile çoğu zaman bu sorundan kaynaklanır...Yeşil Kitap, yönetim araçları konusunda kesin teorik çözümdür...Örneğin; seçmenlerin oylarının %51'ini alarak, siyasi mücadelede zafer kazanan aday, hükümetin diktatörce kurulmasına yol açar. %49 seçmen, seçmedikleri yönetim araçlarının altında kalır ve sahte bir manto giymiş demokrasi, diktatörün ta kendisidir"... 

• - Parlementolar

"Halk adına hiçbir temsilci olamaz... Temsilcilik, sahtekarlıktır... Şu bir gerçektir ki, parlamentonun varlığı halksız iktidar anlamına gelir. Parlamentolar, demokrasinin uydurmasıdır." 

• - Parti

"Çok partili sistem, demokrasinin zayıflığıdır... Parti, çağdaş bir diktatörlüktür, bu çağdaş diktatörlük yönetiminin bir parçasıdır. Bu, diktatörlüğün son silahıdır..." 

• - Sınıf

"Sınıf, parti sistemi gibi, kabile ya da klan toplumu itaat altına alır ve hakim olur. Sınıf, kan ilişkisi, ortak ideoloji, kültür, coğrafi birliktelik ve yaşam standardı gibi ortak çıkarlar doğrultusunda birleşen toplumun bir parçasıdır."... 

• - Referandum

"Referandum, demokrasinin uydurmasıdır... "Evet" diyenler ve "hayır diyenler" aslında isteklerini ifade edemezler, çağdaş demokrasinin sessizliğinde kalmaya mahkumdurlar. Onlar tek kelime söyleyebilirler "evet" ya da "hayır"... 

• - Halk Kongresi ve Halk Komitesi

"Halk demokrasine ulaşmanın yeğane aracı, halk kongresidir. Dünyada bu yönteme uymayan tüm yönetimlere, demokratik yönetim denemez.. Halk kongresi, demokrasi yolundaki halk hareketinin nihai hedefidir." 

• - Toplum Yasası

"Toplum yasası, toplumun gelenekleri ya da dinidir... Anayasa, toplum yasası değildir. Anayasa, temelinde insanın yapımı bir kanundur." 

• - Basın

"Basın, toplumun bir ifade yoludur, kişilerin ya da kurumların değil...Gazete, sadece sahibinin kişisel görüşlerini ifade eder. " 

• İkinci Bölüm
• Ekonomik Problemlerin Çözümleri.(Sosyalizm). Üçüncü Dünya Teorilerinin Ekonomik Yönü
• Üçüncü Bölüm
• Üçüncü Dünya Teorilerinin Toplumsal Yönü
• - Aile

"Bireysel olarak insan için aile, devletten daha önemlidir...Aile, insanın beşiği, babasının evi ve sosyal güvencesidir." 

• - Kabile

"Kabile, aile topluluklarını içinde barındıran bir tür ailedir." 

• - Millet

"Millet, insana kabilesinden çok daha geniş bir güvenlik sağlar... Dünya toplulukları içinde millet, aynen kabile içindeki aile gibidir." 

• - Kadın

"Kadın, insandır. Erkek de insandır. Bu, şüphe götürmez bir gerçektir...Kadınlar da, erkekler gibi yeyip içiyor, nefret ediyor ve seviyor, düşünüyor, öğreniyor ve anlıyor... Sonuç olarak erkek - erkektir, kadın da kadın. Neden ? Neden insan toplulukları sadece erkekten ya da sadece kadından değil de, her ikisinden birde oluşuyor ? Anlaşılıyor ki, hem kadının hem erkeğin, ikisinin de aynı anda varlığı, doğal bir zorunluluktur." 

• - Azınlıklar

"İki tip azınlık vardır: sosyal bakımdan kendi milleti ile birleşen ve kendi milletine sahip olmayan" 

• - Siyahlar

"Dünyayı siyahlar yönetecek... Beyazların, siyahları köleleştirmesi, kölelik tarihinin son etapıdır... Bu bilinç, ta ki haklarını tam olarak alana kadar siyah insanın hafızasında kalacaktır." 

• - Öğrenim

"Zorunlu disiplinli eğitim programı, pratikte kitleler arasında cehaleti zorla empoze etmektir." 

• - Müzik ve Sanat

"İnsanlar, aynı dili konuşmadıkça, özürlü olurlar. Ta ki, her ulus mutluluğunu ve hüzünü, iyi ve kötüyü, güzeli ve çirkini, barışı ve acıyı, ölümü ve ölümsüzlüğü, sevgiyi ve nefreti, sözlerini ve çeşitli duygularını ifade etmeyi kendi dilinde ve doğal olarak öğreninceye kadar... Ayrıca insan davranışlarındaki tepkileri ve duygusal algıları, dili konuşan kişi belirler." 

• - Spor, Binicilik, Temsil

"Faydaları gözönüne alındığında, spor sağlık ve eğlence aracıdır ve bu tüm insanların hakkıdır" 

Libya’ya ilk defa 1992 yılında gitmiştim. O zamanlar Amerika’nın hava ambargosu olduğundan, İzmir’den kalkan “Garnata” isimli gemi ile 68 saat süren bir yolculuktan sonra Bingazi’ye varmıştık. Küçük bir şehirdeki bir bakkalda tesadüfen kavanoz Türk turşusu gördüğümde, bakkaldaki tüm turşuları satın almıştım. 

Bir Bingazi gezimde, tercüman arkadaş ile birlikte Tibesti Hotel’in roof bar’ında “muzlu süt” içmiştik (Libya’da alkol satışı yasak). Türkiye dönüşünü; 1993 yılında, 14 saat süren bir yolculuktan sonra kara yolundan önce Tunus’un Jerba adasına, orada iç hatlardan başkent Tunus’a ve oradan da Türkiye’ye uçmak suretiyle gerçekleştirmiştik. 

Kaddafi, muhalif kabilelere rağmen 42 yıldır Libya’yı yöneten, Soğuk Savaş sırasında ve sonrasında iktidarda kalmayı başarmış, hayatı boyunca emperyalist güçlere karşı çıkmış gibi gözüken birisi. 22 Şubat 2011 tarihinde, televizyonlardan canlı yayınlanana konuşmasını, Amerikan-İngiliz F-16 uçaklarının bombaladığı ve vlatlığının öldüğü hava saldırısının yapıldığı binadan yaptı. Emperyalist güçlerle yaptığı kahramanca savaşlardan bahsetti. 

Küçük bir hatırlatma; 2011 yılında dahi Libya’da Türk firmaları da dahil inşaat ihale ve inşa kalitesi denetimini genelde İngiliz firmaları üstlenmiş durumdadır.