Muhteşem Yüzyıl- Şehzade Bayezid

Ana kucağından ölüme giden yolculuk

Sezon soluk soluğa başladı. Şu aralar gündeme iyiden iyiye oturdu. Çünkü artık sona yaklaştık kelleler uçacak, ocaklar sönecek, kökler kuruyacak. Senaristler çektiler palaları, biz de gerçekten bir ışık getirelim istedik. Sıra daha o sahnelere gelmediği için Bayezid’i kim oynayacak bilmiyorum. Bir bilen varsa dinlemek isterim. Haydi şimdi perde açılsın, tarih kınından çıkıp gerçeğe sıyrılsın!

Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem'in 5. çocuğu, 4. şehzadesi olarak aşklarının çiçeği 1525 yılında dünyaya geldi. Doğumu sonrası tarih sayfaları ile buluşması kardeşi Şehzade Cihangir ile 11 Kasım 1539 yılında sünneti ile 2. defa geçti. Hayatının akışının ''Deprem'' gibi olacağından habersizdi küçük Bayezid.

Babası ile ( Selim'in içki, alem, av peşinde koşarken inadına sanki) seferden sefere koştu. 1541 yılında yani daha 16 yaşındayken Macaristan seferine katıldı. 1546 yılında Karaman Sancak Beyliği'nde görev aldı. 1553 de Nahcıvan seferine katılan Kanuni Sultan Süleyman Edirne'deki Saltanat tahtı için Bayezid'e görev verdi. Bayezid '' Şahi'' mahlası ile şiirler yazdı. Türkçe ve Farsça şiirlerinden oluşan bir divanı vardır. Şiirlerinin ana teması saltanat arzusu, aşk, günahlarından bağışlanmak için yakarışıdır. Divanın 2. el yazması ''Millet Kütüphanesi Ali Emiri Koleksiyonunda'' bulunur.

Nahcivan seferi sırasında ''Mustafa'' nın boğdurulması ve bunun acısına dayanamayan Cihangir'in ölümü üzerine Selim ve Bayezid taht için 2 aday olarak kaldılar. Şehzade Mustafa'nın öldürülmesi sonrası isyanlar çıkmıştı. Düzmece bir sebeple ölümün soğuk nefesi ile tanışan Mustafa yüzünden çıkan isyanları bastırmak için geciktiğinden de Bayezid hakkında da ''tahtta gözü '' olduğu söylentileri çıkarıldı. Sıra ona mı gelmişti? Hatta bu isyanları Bayezid'in organize ettiği akıllara geldi, sadece akıllara gelmedi söylendi de.

Bu dolduruşlar Kanuni'nin aklını da çeldi. Kanuni oğlunu görevden aldı. Bayezid babasına kendini affettirip Kütahya Sancak Beyliğine gönderdi. Bayezid, babasına bir teşekkür mektubu yazdı. Durumunu da '' ben kulunuz muradına irgürdünüz'' diyerek tahtta hala favori isimlerinden biri olduğunun da altını çizmiş oldu. Baba-oğul şair oldukları için onların mektupları da şiir olarak yazılmıştır. Baba- oğul arasındaki af dileyen şiirler ve babanın oğluna verdiği cevap şiir, tarih gibi katogorilerde çok ünlüdür.

Aslında Hürrem Sultan kendi çocukları arasında Şehzade Bayezid'İ tahta daha çok yakıştırıyordu. Çünkü Bayezid babası gibi güçlü bir karaktere sahipti. Şehzade Bayezid tıpkı Kanuni Sultan Süleyman gibi melankolik, zeki, mütevazı ve cesur bir kişilik idi. Hürrem Sultan, hayatta olduğu sürece Bayezid'i babasına karşı korudu. Hatta Şehzade Mustafa'nın ölümünde çıkan isyan sonrası Bayezid'in Kanuni Sultan Süleyman tarafından affedilmesine de Hürrem sebep olmuştur.

Baba- oğul bu isyanın bastırılmasından ve Kanuni'nin Bayezid'i affetmesi ile bir barış merasimi yaparlar aralarında. Kanuni oğluna kendi elleri ile barış şerbetini sundu, sundu da Şehzademiz şerbetin zehirli olacağını aklına getiriverdi. Haliyle de şerbeti içmekte tereddüt etti. Bayezid çok haklıydı ne de olsa önünde Mustafa gibi bir örnek de vardı. Kanuni, Bayezid'in elinden hışımla şerbeti aldı ve bir dikişte içti. Belki hiddetlenmekte Kanuni haklıydı, çünkü oğlu babasına güvenmemişti. Ama oğul da haklıydı babası ''evlat katiliydi''. Bu tereddütlü durum baba-oğul arasına buzdan bir duvar ördü.

Annesi tarafından koruma altına alınan şehzade, nereye kadar korunacaktı? Tabi ki Hürrem'in 1558 yılında ölümü ile bu koruma da son buldu. Artık Bayezid taht savaşında yapayalnız kalmıştı. İşte Bayezid o an gerçekten isyana hazırlandı. Daha doğrusu içindeki isyanı dışarı vurdu. Kendine yandaş toplamaya başladı. Şehzade Bayezid'in Şehzade Selim'e karşı bu hareketinin arkasındaki isim Lala Mustafa'ydı.

Bayezid'in ordu kurmaya kalkması Kanuni'yi çok öfkelendirdi ve onları birbirinden uzak tutmanın çözüm olduğunu sandı. 1558 yılında Selim'i Konya'ya, Bayezid'i Amasya'ya yolladı. Şehzade Bayezid, Kütahya'da kalmak için direndi. Fakat Kanuni fikrini değiştirmedi ve Bayezid Konya'nın yolunu tuttu. Kanuni çeşitli vaadlerle Bayezid'i sakinleştirmeye uğraştı. Ama Bayezid bunun bir oyalama taktiği olduğunu fark etmişti bile. Babasına yazdığı bir mektupta ''Padişah olan yalan söyler mi?'' diye babasının oyalamalarını fark ettiğini de belirtti. Bayezid'i artık kimse taraf toplayıp güçlenmekten alı koyamazdı.

Bayezid, ağabeyi Selim'e de hakaret dolu bir mektup yazmayı ihmal etmedi. Bu mektubu yazmasına neden olan kişi Mustafa Beğ adlı düzenbaz ve dolapçı biriydi. Bayezid, babasına o kadar benziyordu ki o da dolduruşa geliyordu. Kanuni bu duruma daha da hiddetlendi, Selim'in asker toplamasını istedi ve ona destek olmak için de Sokullu Mehmet Paşa^yı görevlendirdi.

Şehzade Bayezid, sancak sınırlarından çıkarak isyanını da harekete dönüştürdü. Bu durum karşısında sarayın doldurucuları Kanuni karara zorladı. Şeyh-u İslam Ebusuud ve diğer din adamları tarafından ''öldürülmesi vacibtir'' buyurdular. Şehzade Bayezid'in ipi elbirliği ile çekilmiş oldu. Şehzade ölüme yolculuğa böyle çıktı. 1559 yılında iki kardeş Konya önlerinde karşı karşıya geldi. '' Kardeş Kavgası'' olarak adlandırmayı uygun bulduğum cenk böylece başladı ve palalar sıyrıldı. Vuruşma 2 gün sürdü. Selim'in babası çabaları ile oluşturulmuş düzenli ordusu karşısında Bayezid bozguna uğradı.

Bozguna uğrayan Bayezid, Amasya'ya geri dönmeyi uygun buldu. Buldu da Kanuni ve Selim için yok edilmesi gereken biri olarak mimlenmişti bile. Bayezid çözümü yandaşı olan Müftü Muhyiddin Cürcani'yi babasına elçi olarak göndermekte buldu. Kanuni Sultan Süleyman af talebini ''zinhar'' ret ederek Bayezid'in kafasını istedi.

Bayezid çareyi oğulları Şehzade Orhan(1543), Şehzade Osman (1545), Şehzade Abdullah (1548), Şehzade Mahmut (1552)'u yanına alıp İran'a sığınmak için yola çıkmakta buldu. İran Şahı Tahmasb, Kazvin'de Bayezid'i büyük bir törenle bağrına bastı. Bağrına bastığı Şehzadeyi affetmesi için Kanuni ile mektuplaşmaya başladı. Fakat Kanuni kararından caymadı. Üstelik İran Şahını da yok edeceği yolunda tehditlere başladı.

Şah Tahmasb, can korkusundan Bayezid'in hayatı üzerine pazarlığa başladı. Bayezid ve şehzadelerini de zindana atmayı ihmal etmedi. Bu yazışmalar sonunda Şah Tahmasb, Kanuni'den 1.200.000 altın ve Kars Kalesini, Selim'den de padişah olması durumunda İran ile dostluğu bozmayacağına dair söz almayı ihmal etmedi. Bayezid'in hayatı üzerine edindiği ayrıcalıklar Tahmasb'a çok keyif verdi sanırım. Anlaşma sağlanmış ve tek kaybeden Bayezid'den başkası da olmamıştır. Bayezid, babasının adamları tarafından İran'da zindanda 1561 yılında babasının emriyle gene boğularak öldürüldü.

Cenazesi Sivas'a getirildi, şehir surlarının dışında Melik-i Acem Türbesine defnedildi. Meraklısına bu türbe Abdulvahibi Gazi Cami içerisindedir. Katliam burada bitmemiştir. Geride bıraktığı karısı ve henüz 3 yaşında olan Şehzade Murat önce Bursa'ya nakledildi, burada her ikisi de katledildi. Ya kızlarına ne oldu? Hatice ve Hanzade babalarından önce hakkın rahmetine kavuşmuştu. Hayatta kalan kızları Mihr-i Mah Hatun ve Ayşe Hatun yaşama hakkına nail olmuşlardı.

Hayatta katliamlara tanık olmadan yaşamanız dileği ile.... .

ŞEHZADE BEYAZIT'IN MEKTUBU

Ey seraser âleme Sultan Süleyman'ım baba,

Tende Canım, Canımın içinde cananım baba,

Bayezîd'ine kıyar mısın benim canım baba

Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Enbiya ser-defteri yani ki Âdem hakkıçün,

Hem dahi Musî ile îsî-i Meryem hakkıçün,

Kainatın server-i ol Ruh-i âzam hakkıçün,

Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Sanki Mecnun'um, bana dağlar başı oldu durak,

Ayrılıp bilcümle mal ü mülkten düştüm ırak,

Dökerim göz yaşını vâhasretâ, dâd-el-firak,

Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Kim sana arzeyleye hâlim,

eya şah-ı kerim, Anadan, kardeşlerimden ayrılıp kaldım yetim,

Yok benim bir zerre isyanım sana,

Hak'tır alîm, Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Bir nice ma'sumum olduğun şeha bilmez misin?

Anların kanına girmekten hazer kılmaz mısın,

Yoksa ben kulunla Hak dergahına varmaz mısın,

Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Hak Taâlâ, kim cihanın şahı etmiştir seni

Öldürüp ben kulunu, güldürme şahım düşmeni

Gözlerim nuru oğullarımdan ayırma beni

Bigünahım, Hak bilür devletlü sultanım baba

Tutalım iki elim baştan başa kanda ola,

Bu meseldir, söylenir kim "kul günah itse n'ola"

Bayezîd'in suçunu bağışla, kıyma bu kula,

Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

KANUNÎ'NİN YANITI

Ey demeden mazhar-ı tuğyan ü isyanım oğul,

Takmayan boynuna hergiz tavk-ı ferman'ım oğul,

Ben kıyar mıydım sana ey Bayezıt Han'im oğul,