Nactiluca'nın sakladığı sırlar

En duygusal şiirlerde onun adı geçer. Deniz hele hele gece, bir de ay kelimeleri anıldığında dile ilk takılan kelime olur "yakamoz". Yakamoz ya da bilimsel adıyla fosforesans, Noctiluca miliaris denen mikroskopik bir deniz canlısının çıkardığı ışık sonucu oluşur. Genelde ayın deniz yüzeyinde yansıması olduğu sanılır. Oysa bu “mehtap”tır.

Yakamozu oluşturan bu küçük canlıların sayısı ne kadar fazla olursa yakamoz o kadar fazla görülür. Yakamozun daha iyi görülebilmesi için gökyüzünün kapalı olması gerekir. Gökyüzü ne kadar kapalı olursa yakamozda o kadar belirgindir. Bir şerit biçiminde görülmesi, Noctiluca miliaris’in deniz içinde, o an şerit oluşturacak biçimde yayılmasından.

Her zaman şerit biçiminde görülmez. Bu canlıların ışık çıkarması için bir hareket olması gerekir. Dalga yakamoza neden olabilir. Bunun yanında teknenin geçtiği yerlerde de yakamoz oluşur (şerit biçiminde). Bunun yakamozu, yakından geceleyin yapılan tüplü bir dalışta görmek de mümkün.

Ayın olmadığı bir zamanda gece dalışı sırasında, kollarınızı hızlı bir biçimde salladığınızda vücudunuz bir ateş topunun (yakamoz) içinde kalacaktır. Bu dalışı Karadeniz’de, yaz mevsiminde yaparsanız çok daha belirgin görebilirsiniz. Çünkü bu zamanlar Karadeniz’de Noctiluca miliaris üreme zamanıdır ve sayıları çok fazla artar.