NASIL BİR EĞİTİM?-3

Yukarıda eğitimin tasarım aşamasında iken aslında bir ticari amaçla nasıl dönüştüğünü yazmıştım. Günümüzde tüm dünyada bir standartlaşma çalışması yapılmaktadır ve hemen her konuda da kabul etmek gerekir ki standart verenler eliyle çizilen bir eğitim organizasyon esas alındığından yerel aktörlerin kesinlikle dikkate alınmadığını, güçlü ülkeler eliyle güçsüz ülkelerde bağımlı toplumlar inşa etmek üzere eğitim silahının kullanıldığını bilmemiz, bilmiyorsak öğrenmemiz sonra da sakince arkamıza yaslanıp neler oluyor ona bakmamız gerek.

 

Koskoca Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyıllarında ülkeye nasıl ki misyonerler akın akın gelip, Osmanlı’nın istedikleri sona ulaşmasını teminde eğitimi kullandılarsa bu gerçek o zamanlar nasıl ki misyonerler eliyle yapıldıysa şimdilerde etkilerini üzerimizden hala tam olarak atlatamadığımız bir girdabın etkilerini yaşıyoruz, yaşamaktayız. Kar etmekten başka bir amacı olmayan bir batı dünyası ile karşı karşıyayız. 1850’lerde o zamanlarda yazılı raporlarında Osmanlı’nın Sivas gibi bir ilinde anaokulu da dâhil olmak üzere elliden fazla okul açtıkları bizzat Amerikan Boardın o zamanlardan günümüze kalan arşiv belgelerinde mevcutsa ve bizzat Ermeni ayaklanmaları, Bulgaristan’ı kuran elitlerin onların okullarında (Merzifon’da) yetiştiği gerçeği günümüzde önümüzde duran bir derstir. Aradan yüz yıl da geçse farklı kılıklarda eylemlerini gerçekleştirmekte kullandıkları aracın yine eğitim olması bizim açımızdan trajikomik ancak derslerle dolu olması gereken bir eğitim şekliydi; bu durum bize pek aydınlatıcı gelmemiş olsa gerek ki 2016 yılında ve bugünlerde pekâlâ biliyoruz ki NATO’cu subayları kanalıyla her on yılda bir askeri darbelerle iki ileri bir geri, bir ileri iki geri oyun oynanan ülke de ne yazık ki bizim ülkemiz ve bu ülke Türkiye’dir.

 

Günümüzde ister kabul edelim ister etmeyelim eğitim teknolojik anlamda bir yarış sahasıdır. Kültürel anlamda da başka bir yarış sahasıdır ki bu konu diğerinden çok daha önemlidir. Bu sahada ise biz ve bizim insanımızdan pek azı bu tuzağın farkındadır. Bunun neden böyle olduğunu sonraki bölümlerde daha dikkatli bir şekilde açıklamaya çalışacağım. Yine de olur da yeterince açıklayamazsam; kültürel etkilenmenin etkileri; doğu tarzı üretim modeline karşılık batı tarzı tüketim modeli karşılık gelirse, biz millet olarak bu şekilde bir yaşantıyı ancak borçla yapabiliriz ki; borç en mertleri bile dilsiz eder, suskun bırakır ve fikrini açıklayamaz duruma getirir. Bu durumda doğruya eğri, eğriye doğru diyen bir toplum inşa edilmiş olur ki o zaman ortadaki şey sadece kaos olabilir. Doğu tarzı üretim, doğu tarzı tüketime karşılık gelse sakınca yok, üretmediğini tüketmez, tüketmediği için de bundan rahatsız olmazdı. Yani basitçe ifade edecek olursak; toplumun bireyleri adını dahi söyleyemediği kahveleri kovayla içtiği için kendini ayrıcalıklı, içemediği için de kendini eksik hissetmez.

 

Gerek teknolojik gerekse kültürel eğitimin de dengeli olması iyidir. İkisinin de birbirine paralel olması iyi olur. Birisindeki geri kalmışlık kapatılsa da diğerinde geride kalma ya da etkilenme, onun gibi olma oldurma uğraşı, kültürel eziklik duygusu teknolojik mücadeleden çok daha önemlidir. Bu durum arzla talebin hızla bozulması, arzunun insanı ezip geçmesi demek olur ki, gizlendiği sürece açığa çıkmayan ve rahatsız olunmayan ama içten içe yanan ve patlamaya hazır bir toplum inşası da yanlış eğitimle pekâlâ mümkündür. Bunu da tüketim ve yaşayış özlemlerinin neye evrildiğiyle açıklanabilir. İster muhafazakâr, ister modern hemen her kadın beyaz eşya alırken Alman malının hayalini Türk malına tercih ediyor, Türk malına burun kıvırarak bakıyorsa dışarıdaki baskın güç amacına ulaşmış demektir. Aynı şekilde eğitim bir şekilde bağımlılıklar üzerinden toplumları kontrol etmeyi sağlama amacıyla da mükemmel bir vazife görmüş olur.