Ne kadar beğenilirse beğenilsin her malın makul bir fiyatı mı olmalı?

Yoksa en beğenilen için, ödenemeyecek bedel istenebilir mi?

Bu teorem üzerinde tartışırken değerlendirmemizi malın maliyeti ve piyasa koşulları dışında yapıyoruz. Yani şuna mal oldu, piyasa şartları da işte fiyatı şu yönde etkiledi durumları yok. Çok beğendimiz ve mutlaka almak istediğimiz bir ürüne sahibi maliyetle, piyasa koşullarıyla ilgisiz bir fiyat çekti.

Tamam, zaten serbest piyasada alıcısı varsa kişi malını istediği fiyata satar da biz yine de bu enstrümanı da devre dışı bırakıp konuya tamamen “beğeni” “fiyat” noktasından bakmak istiyoruz.

Keynes’in iktisat kitabında yazmayan bir durum düşünelim. Bazen bazı şeylerin parası olanlarca ya da çok istekli tutkulu kimselerce ağzımızı açık bırakan fiyatlara satın alındığını duyuyoruz. Bu şey her neyse gerçek maliyetinin satış fiyatıyla ilgisi yok. Ama elbette üründe kişinin ona böylesine yüksek bir bedel ödemesini sağlayan bir özellik/ayrıntı olmalı.

Kerim Korkut ekonomi dünyasını şoka uğratacak ters bir cevapla diyor ki “En beğenilen için,  ödenemeyecek bedel istenebilir” Ağaç Hareketi ekonomi doktrinlerinin yaratıcısının bunu dayandırdığı gerekçe ise şöyle: Özelin, kalitenin bilinen fiyatı dışında ödenemeyecek bir fiyatı da olmalıdır. Çünkü böyle şeyler sadece çalışmanın ürünü değildir.

“Alsam mı acaba, alayım bari” dediğiniz ürünlerin yanında “Mutlaka almalıyım” dediğiniz ürünün ayırıcı unsurları olmalı ki üretici özensin.

Ağaç Hareketi ekonomisinde malum bizim “standart üzeri üretim”imiz var. Kalite derecesi 1’den 10’a kadar derecelenmiş ve fiyatı da ona göre ayarlamış. Çok büyük ustalık, ince ve yorucu işçilik, çaba ve sanat kaygısıyla üretilmiş ürünlerin bu kalite çubuğunun dışında bırakılması düşünülmüş ve bence doğru yapılmıştır. Kastettiğimiz özel ürünlerin fiyatı alıcı ile satıcı arasında belirlenebilir. Ancak alıcının mağdur olmaması için bu ürünlerin zorunlu ihtiyaç maddesi olmaması gerekir. Parası çok olan kimselerin beğendikleri bu farklı ve özel ürünleri yüksek paralarla satın almasının kimseye bir zararı olmaz. Ürün sıradan olur ama o kişiye özel gelirse kişinin kendi bakış açısıdır; böyle bir durum oluşmaz. Yani aynı ürün iki ayrı fiyatla satılamaz.

Standart üretimin dışında özel sipariş halinde ürünün fiyatını satın alanın memnuniyetinin belirlemesi makul karşılanmalı. Bu yaklaşım, bazı ürünler fiyatlarını kendi yaratır kuralını doğrular; yani ekonominin normal durumudur.