Neşet Ertaş ve arabesk

Ertaş, proto-arabektir, aynı zamanda proto-pop’tur da. Arabesk, TC 1965-2000 için popüler müzik türüdür. Pop, biraz daha geç, 1970’ten başlatılabilir. Ertaş, dönem / süre olarak proto-’dur (hepsinden en az 10 yıl önce gelir), form olarak proto-‘dur (diğerlerine göre daha düzdür), içerik olarak proto-‘dur (ondaki ‘halkçılık’ ‘devrimci’ değildir gibi). Onda ‘rock’ özü yoktur. Erkin Koray, rock-folk-arabesk’tir. Fikret Kızılok, Anadolu-pop’tur. Zülfü Livaneli, (sonradan konmuş adıyla) protest-folk-pop’tur. Cem Karaca, rock-folk-pop’tur. Timur Selçuk, (hepsini sollayarak ve biricik kalarak) şanson-şarkı-protest-kompozitör’dür (o da hiç rock’a sapmamıştır). (İlginçtir, hepsi de Nazım Hikmet bestelemiştir ama Ertaş değil.)

Ertaş’ın arabeskliği, (‘pop-folk’) Orhan Gencebay’ın arabeskliğidir. Şarkı sözlerindeki ‘sevda-kahır-gurbet-kader’ anlamküresi oranı, limit % 100’dür. (Gencebay’ın kabul etmemesi gibi, Ertaş da arabeskliği kabul etmeyecektir.)

Arabesk nedir? Bayağıdır, çünkü düşük eğitim düzeyli bir küme için kitleseldir. Lümpendir, proleteryayı paçavralaştırır. Kültürel dekadanttır, çünkü kalıcı başkaldırı-savaşım yerine, ‘feryad-ü figan’ı yeğler. Melodramatiktir, duygularda isot düzeyinde seyreder. Katartiktir, kişiyi deşarj eder. Basittir, çünkü herkes söyleyebilir ama aynı zamanda süslüdür, ezgilerin çoğu ana akış için gereksizdir. Harmandır; çünkü Balkanlı’dır, Ortadoğulu’dur, Kafkas’tır, Hindi’dir, Farisi’dir ve nihayet Arabi’dir… Yaygın yereldir ama kürel değildir. Faşisttir (Portekiz faşisti Salazar’ın ‘3 F’sinden biri olan ‘fado’ gibi), çünkü absürdü rasyonelleştirip, kitlenin oryantasyonunu bozarak, onu köleleştirir ve koyunlaştırır.