- Kategori
- Kültürler
Nevruz
Nevruz der ki ben nazlıyım
Sarp kayalarda gizliyim
Mavi donlu gök yüzlüyüm
Benden âla çiçek var mı (Aşık Veysel)
* * * *
Baharın gelişini müjdeleyen, baharın simgesi olan nevruz, binlerce yıldan beri bir bayram ve şenlik olarak kutlanmaktadır.
Orta Asya’da, İran’da, Anadolu’da, Kuzey yarım küreyi ilgilendiren tüm ülkelerde değişik şekillerde kutlanır.
Nevruzun anlamı “yeni gün”dür. Türk kaynaklarında, Yeni yılın başlangıcı olarak da kabul edilmektedir.
21 Mart kuzey yarım kürenin ısınmaya başlaması, doğanın canlanması, baharın gelmesi için önemli bir tarihtir.
Güney Azerbaycanlı şair, Mehemmed Hüseyin Şehriyar’ın dizelerinde Nevruz bir başka anlatılıyor*(1).
Yumurtanı göycek güllü boyardık
Çakıştırıp sınanları soyardık
Oynamaktan birce meğer doyardık!
* * * *
Eli mene yaşıl aşık vererdi
Irza mene novroz gülü dererdi
* * * *.
Bayram yeli çardahları yıhanda
Novroz gülü gar çiçeği çıhanda
Ağ bulutlar göyneklerin sıhanda
* * * *
Bizden de yad eyleyen sağ olsun
Dertlerimiz goy dikelsin dağ olsun
* * * * *
Çin Kaynaklarına göre Hunların, 21 Martta şenlikler düzenlediklerini, kırlara çıkıp eğlendiklerini, piknik yaptıklarını yazarlar. Uygur kaynaklarında da bu şenliklerden bahsedilmektedir.
Nizamül-Mülk ve Kaşgarlı Mahmut’un eserlerinde de, Nevruz gelenekleri anlatılmaktadır. Nevruz yeni yılın başlangıcı olarak kabul edilmektedir.
12 Hayvanlı Türk takviminin başlangıcı da; 21 Marttır.
Selçuklular ve Osmanlılar döneminde Nevruz kutlamaları çok canlı bir şekilde kutlanmıştı.
Nevruz kutlama, geleneği Türklerle birlikte Balkanlar’a, Kafkaslar’a, Moldavya'ya ve Macaristan’a kadar yayılmıştır.
Yörük Bayramı kutlamaları da, bir ölçüde nevruz kutlamasıdır.
Sivas Zaralı, Halk ozanı Aşık Ali Nebi’nin nevruzla ilgili deyişi:*(2)
Bugün dağlar yeşillendi
Sultan nevruz safa geldin
Cümle kuşlar hep dillendi
Sultan nevruz safa geldin
* * * * * *
Bugün bahar eyyamıdır
Nevruz Türk’ün bayramıdır.
Gönüllerin sultanıdır
Sultan nevruz safa geldin.
* * * * * * *
Geçti kış, döndü yaza
Ali Nebi’m vurur saza
Kızanlar düştü alaza(aleve)
Sultan nevruz safa geldin
Nevruz kutlamalarına, Ankara Keçiören kırsalında, 1921' lerde Atatürk’ün de katıldığı bilinmektedir.
Bu güzel bayramın, ulusumuza ve tüm dünyaya mutluluk getirmesini diliyorum.
Nevruz Bayramınız kutlu olsun.
***
Erdoğan Şahin, Didim
Kaynaklar.1-Yusuf Gedikli, Şehriyar ve bütün şiirleri, Ötüken yay.İst.1997
2-Adnan Mahiroğulları, Dünden Bugüne Zara