Newroz'un anlam ve önemi

Kürt dilinde new "yeni" , roz " gün" anlamındadır. Newroz " Yenigün" demektir. Tarihsel olarak olağanüstü direnişi, zaferi, özgürlüğü ve barışı simgeler. Bu simge Kürtler ve bazı Ortaduğu halklar için 21 Mart'ta ifadesini bulur. Bunu anlayabilmemiz için ilgili efsaneye kısa bir göz atmamız gerekir.

Newroz'un tarihsel kökeni bundan 4350 yıl öncesine dayanır. Efsaneye göre yeryüzünde kimsenin olmadığı dönemlerde Zervan isimli Tanrı'nın iki oğlu olmuş. Birinin adı " Hürmüz"dür ( Hürmüz ; bereket, ışık anlamına gelir ) .. Diğerinin adı " Ehriman " dır ( Ehriman ; kötülük ve kıtlık saçan anlamındadır ).

Hürmüz, dünyada kendisini temsil etmesi için yüreğine sevgi ve merhamet doldurduğu Zerdüşt'ü yeryüzüne gönderir. Zerdüşt de buna karşılık oğullarını ve kızlarını Hürmüz'e hediye eder. Ehriman, bunu kızkanır ve yüzyıllar boyu kötü davranır. İyilik ve herhamet duygusu yoktur onun hayatında. Med coğrafyasındaki yaşamı çekilmez hale getirir. Bazen gökten taşlar yağdırır, bazen fırtınalar kopararak hayatı altüst eder. Hep zulm eder.

İnsanlara acı çektirmek için içindeki kin ve nefreti Kral Dehak'ın beynine yerleştirir. Bu kralı, Asur ve Med halkı üzerine salar.

Dehak'ın bildiği tek şey yalnız ve yalnız kötülüktür. Beyninde kin ve nefret zehirinden oluşan bir ur oluşur ; omuzunda iyileşmez yaralar oluşur. Büyücüleri çağırarak bu yaralarına çare bulmalarını ister. Büyücüler de ,
" Kürtlerin taze beyinlerini yarana sürülürse, yaraların iyileşir. " derler ona. Bunu üzerine Kürtler önce ikişer ikişer yakalanarak kafaları kesilir ; beyinleri, Dehak'ın yaralarına sürülür. Bu durum , giderek toplu katlima dönüşür. Kürtler, bu zorbalık karşısında perişan ve çaresizdir.

Katliam sırası, Kürt emekçilerinden Kawa adlı bir demircinin küçücük çocuğuna gelir. Zaman, 20 Mart'ı 21 Mart'a bağlayan gecedir. Göğün 7. katında oturan Hürmüz, demirci Kawa'nın yüreğini özgürlük, yiğitlik ve barış duygularıyla doldurur; bileğine kuvvet, aklına ışık verir.. Kawa , minicik çocuğunu alır dağa çekilir. Yanında özgürlük yanlısı birkaş genç de vardır. Birbirlerini hemen örgütlerler. Kral Dehak'ın zulmüne karşı geleceklerine karar verirler. Kawa, örsünü çocuğun giysileri arasında saklar, onu kucağına alır , kıralın bulunduğu sarayın yolunu tutar, " Çocuğumu kendi elimle krala teslim edeceğim." der. Saraya girmeyi başarır. Getirdiği örsle Kral Dehak'ın kafasına vurur. Kralın kafası parçalanır, güvdesi Dehak'ın önüne düşer. Kawa'ın sarı , kırmızı,
yeşil renkli önlüğünü bayrak yapan yoldaşları da sarayı basar. Sarayın duvarları çatırdayarak yıkılır. Özgürlüğü simgeleyen ateşler yakılır o gece..

Newroz efsanesi bu. Bu efsaneye dini inançlar veya değişik motifler katarak yaygınlaştıran halklar da vardır.

Newroz'a " Nevruz" diyerek bunu baharın gelişi ve de yeni gün olarak algılayanlar da yok değildir.

ŞEMSETTİN MURAT