Normal

Çağları değiştiren yazılar–5

NORMAL

1. Kurala uygun, alışılagelen, olağan, düzgülü, aşırılığı olmayan, uygun

2. Aşırılığı, eksikliği ve taşkınlığı olmama, ortalama durum.

Normalin tanımı böyle. Akla, mantığa uygun masum bir tarif. Ah keşke insanlarımızın algılaması da böyle olsaydı. İnsanlar “normal”i ulaşılması, varılması gereken son nokta olarak algılıyorlar. Çünkü hayatın her yönünde, her türlü işte normalin üzerine çıkabilen fazla kimse yok. Tarihte akılalmaz başarıları sağlayanlar eminim ki normalin tanımını bilmiyorlardı. Keşke bizler de bilmeseydik.

Normalin literatürdeki bu tanımını gözlüklerinin ardından uykulu bakan, işaret parmağını tükürükleyerek sayfaları çeviren, kirli sakallı bir kitap kurdu yapmış olmalı. Hayatının hiçbir yerinde vasatı aşamayan, basit, sıradan insanlara göre bir tarif. Belki de normalin tanımında sorun yok. Sorun bizlerin algılamasında. Varsın normal böyle anlatılsın. Biz niye buna takılıyoruz? Hedeflerimizi belirlerken normali kale almayabiliriz.

İnsanlar normale şartlansınlar; güçleri olsa bile daha ileri gitmesin, gidemesinler diye bu kavramın bilinçli olarak çıkarıldığını söylersem halk üzerinde inandırıcılığımı yitiririm. Ama sanki doğru gibi. İyi bakın; tarihin hiçbir çağında normal davranılarak sağlanmış bir başarı yok. Mısır piramitleri yapılırken normal mi davranılmıştır? Kurtuluş savaşımız gerek şartlar gerekse gösterilen mücadele bakımından normal olabilir mi? İnsanoğlunun Ay’a gitmesi gidene göre normal, peki ya sana göre?

Nesnelerin, canlıların hayat ve dünya içindeki belirli bazı durumlarını anlatmak için düşünenler “normal” diye bir kavram oluşturmuşlar. Ama Türkiye’de aciz insanlar, pısırık insanlar bu kavramı alıp kendilerine hedef yapmışlar ki ona da ulaşamıyorlar zaten. Gebersinler, toprak altında kalsınlar! Benim itirazım bu ilkel cehalet kokan algılarını bir kanunmuş gibi diğer insanlara da dayatmalarıdır.

Bizler Nuh Tufanı araştırma yolcularıyız. Ağrı’nın eteğindeki ilk tepeye kadar mı çıkacağız beyler? Bunu mu istiyorsunuz? “Normal” inizi k…çınıza sokun! Bir de çok kullanılıyor ki bildiğin gibi değil. Normal insan. Söze bak. Ne demek normal insan? Neye göre normal? Örneğin akli dengesi bozuk bir kişi anormal insan mı oluyor? Anormal kelimesinde bir suçlama, bir aşağılama var. Kişinin delirmesi kendi suçu mu? Normal kavramının nesnelerde bir ölçü birimi gibi kullanılması olabilir. İşte uzunluk bakımından en küçük 10, en büyük 100 santim, ortalaması 55 santim, yani normal.

Ama sen normal kavramını her yerde kullanıyorsun. Adam bir dilim ekmek yiyor, normal; bir başkası doymuyor beş dilim ekmek yiyor; anormal. Ne açık, ne kapalı, normal. Açık, kapalı, anormal. Ne açık ne kapalı nedir, anlat bana. Çuvalladın değil mi? Ben söyleyeyim sana. Açık çıplak, kapalı elbise giymiş demek, bana göre. Ama senin o değer yargıların var ya illa her şey senin küçücük kuş beynine uyacak. Karnede notlar 3, 5 gibi. Normal, vasat bir öğrenci.9, 10 süper zekâ.1.1.1 tembel, adam olmaz. Bu yargıya varmadan önce ona verdiğin ve ondan istediğin şeyleri neden düşünmüyorsun? Karnesi 1 ile dolu öğrenci basketbolda belki Hidayet Türkoğlu. Bunun hiç mi önemi yok.

Görüldüğü gibi normalin tanımında değil algılanmasında sorun var. Normal, kabul etmemiz gereken bir durum değil. İstediğimiz bir durum ise hiç değil. Belki sadece şartlara göre razı olduğumuz bir durum. Bu yönüyle normal kavramı kişinin güç ve yeteneğini sınırlar. Kişi normal çizgisine geldiği zaman istediği noktaya ulaştığını sanarak mücadeleyi bırakabilir.

Ülkemizde insanların çoğunun hedefi normale ulaşmaktır. Ama herkesin normal algılaması farklıdır. Ayda beş trilyon kazanan bir fabrikanın patronu için bu rakam belki normalin altındadır. Kimilerine göre ise ülkenin içinde bulunduğu koşullarda 500 lira asgari ücret normaldir. Ölümün kol gezdiği bir Afrika ülkesinde açlık bile normal kabul edilebilir. Bu anlamda normal, olumsuz şartlar da öne sürülerek yapılan bir dayatmadır.

Normale ulaşmayı hedef alan bir kimse aç kalmaya mahkûmdur. Çünkü genelde hayat size istediğinizin yarısını verir. Bire on kazandığını söyleyenlerin büyük bölümü hırsızdır. Türkiye’de insanların çoğu kendini kurtarma derdindedir. Üstelik birçok insan güçsüz, tembel, özgür değil ya da akılsızdır. İşte böyle bir tabloda normal, kurtarıcı olmaktadır. Artık büyük hedefler bitmiş, “tepeye kadar ulaşalım, gerisi Allah kerim” söylemleri başlamıştır. Yani normale fit olunmuştur.

Peki, normale ulaşmak, insanları kurtarabilir mi? Normal bilgi ve teknolojiyle uzaya gidebilir misiniz? Sürüngenler gibi yaşamaya razı olduğunuz zaman normale ulaşmak yetebilir. İnsan gibi yaşamak istediğiniz zaman normal size yetmeyecektir. Bugün ülkede 50 milyon insan ayda bin lira maaşı normal görmektedir. Ülkenin imkânları bu kadar olduğu için bu böyle değil. Zengin de olsak bu 50 milyon insan ayda bin lira maaşı normal görecek. Çünkü insanlarımızda algılama sorunu var.

Ben de diyorum ki hayat normal çizgisinden sonra başlar. İnsanların bir sürü özellikleri vardır. Güçlüdür, çalışkandır, atiktir, dayanıklıdır, akıllıdır vs. İnsan tek başına bile hayatta çok şey yapabilir. Bu kadar özellik bir lokma ekmeğe razı olmak için verilmiş olamaz. Kişilerin kendilerinin kafalarındaki normal duruma razı olmaları bir yana birileri de size kendilerinin belirlediği bir normal kadere razı olmayı dayatabilirler ki ülkemizdeki durum tam da böyledir. Kişiler önlerine normal denilen bir hedef koymuşlar ya da birileri onlara normal denilen bir çizgi çizmiş.

Bir işçi villada oturamaz. Bu durum normal değildir. İşçi nerde oturur? Kulübede, barakada, gecekonduda ya da en fazla bir dairede. Bir köylünün altında Mercedes araba olamaz. Bu hiç normal değildir. Hurda bir kamyon neyine yetmiyor. Memur Dubai’ye gidemez. Hamalın tatil yapması acayip anormal. İşçi demek fakir demektir. Zengin olması için patron olması gerekir. Köylü ile Mercedes, parası olsa bile yan yana gelemez. Köylü olsa olsa eşeğe biner. Yani benim ısrarla anlatmaya çalıştığım şey normalin bizzat kendisi normal değil, makul değil, vicdani değildir.

Aslında ölçü ya da durum bildiren “normal” de de sorun vardır. Normal bir giyim dediğiniz zaman çoğunluğun onayladığı, aşırı bulmadığı, görünce şaşırmadığı bir kıyafeti kastedersiniz. Aslında bu kıyafet ideal değildir ama çoğunluk onu tercih ettiği için sanki iyiymiş gibi algılanır. Oysa normal, hiçbir zaman iyi ya da çok iyi değildir. Bir şeyin iyi olabilmesi için normalden daha farklı, daha ileride olması gerekir. Bu nedenle normal, kalitenin, iyi ve güzelin düşmanıdır. Evet, belki normalde sorun yoktur ama bizi heyecanlandıran bir ayrıntı da yoktur.

Normal deyince insanların kafasında olumlu bir fikir oluşur. Bu, normalin hayatta her konuda ulaşılması gereken hedef olduğu algılamasını doğurur. İnsanların çoğu normal hayat için uğraşır. Böyle bir hayat futbol maçının berabere bitmesi gibidir; zevk vermez. Yaşadığınız hayat size zevk vermiyorsa hiçbir şeye yaramaz.

Normal aslında zor durumda olan kimseler için kurtuluş noktası anlamında kullanılır. İnsanlar güçlükleri yenecekler; başlarındaki belaları defedip normal duruma gelecekler. Bu anlamda normal sanki büyük mücadeleler için başlangıçtır. Ülkemiz insanları kastettiğimiz hayatı hiç bilmediklerinden normale ulaşmak için uğraşıyorlar. Normalin daha güzel bir hayat için aslında bir başlangıç olduğunu düşünmüyorlar.

Normal kavramının yarattığı asıl sorun insanlarımızın içinde bulundukları durumu, birilerinin de dayatmasıyla ülke şartlarına göre normal olarak algılayıp kabul etmeleridir. Bu, hem aciz yöneticilerin hem de ülkeyi soyanların işine geliyor.70 yıl önce senin deden aynı şartlarda yaşıyordu ve onun durumuna da “normal” deniliyordu. Aradan 70 yıl geçti; ülkenin durumu aynı ve senin geçimin yine normalmiş. Bekliyorsun ki birileri çıksın ve bu zor durumun için “Olur mu canım. 500 lirayla aybaşını nasıl getirsin? Bu hiç normal değil” diyecekler. Daha çok beklersin. Adamlar senin durumunu normale bağlamışlar. Türkiye dünyanın bir numaralı devleti olsa bile senin maaşın yine 500 lira. Çünkü egemen güçler tarafından belirlenen senin “normal” in bu.