Nükleer ve bazı soru işaretleri

Bilindiği gibi günümüzün popüler konularından bir tanesi de Nükleer Güç Santrali (NGS) Kurulumu. Mersin Akkuyu’ da kurulacak santralin bütün anlaşmaları yapıldı ve ÇED raporlarının tamamlanması ile neredeyse inşa aşamasına gelindi. İlk gönderimde reddedilen ÇED raporu düzenlenerek bakanlığa geri gönderildi.

İkinci NGS nin ise Sinop İnceburun’ da yapılması planlanıyor ve yüklenici firma görüşmeleri halen devam ediyor. Ülkemizde büyük tartışmalara sebep olan bu konu üzerine protestolar ve tepki göstermeye yönelik kampanyalar devam ediyor. Özellikle Çevreci kuruluşlar geçmiş felaketleri öne sürerek, insanlara NGS nin zararlarını anlatmaya çalışıyor.

Farklı bir açıdan konuya bakmaya çalışırsak, Türkiye’ nin enerji ihtiyacı her geçen gün artıyor ve cari açıkta enerjinin payı giderek yükseliyor. Bu açıdan kısa ve orta vadede net sonuç ve azaltmaya yönelik fayda sağlayacak aksiyonlar almamız gerekmekte. Yenilenebilir ve enerji verimliliği farkındalığı ülkemizde maalesef çok oturuş seviyede değil, bunun belli başlı sebepleri elbette malum. Bu yüzden kısa vadede NGS bizim için net sonuç ortaya koyabilecek bir enerji kaynağı. Bu demek değil ki, çevreyi mahvedelim, insan hayatını tehlikeye atalım. Eksiklikler giderilmedikçe, NGS büyük bir tehditten başka bir şey değildir.

NGS ÇED raporunda ki ifadelerden bazıları çok ilgi çekici, sıralamak gerekir ise;

1- NGS’ de kullanılacak reaktör nasıl güvenli olarak tanımlandı? Sınanmışlık maddesi ihlal edildi mi?

2- 220 bin ağaç kesilmesi hangi ölçeğe göre “Kabul Edilebilir” olarak tanımlandı?

3-Atık Planlaması Nasıl Yapılmıştır?

4- Enerji Üretiminin Çevresel Etkileri Detaylı İrdelendi mi?

                Şimdi sırası ile bu soruları cevaplamaya çalışalım.

Akkuyu sahasına kurulacak olan nükleer santral Rusya Federasyonu devlet şirketleri tarafından geliştirilen ve VVER- 1000’ in gelişmiş versiyonu olan VVER- 1200 tipi nükleer santraldir. Akkuyu' ya kurulacak olan ve yaklaşık kurulu gücü 4800 MWe olacak toplam 4 adet ünite mevcuttur. Genel anlamda, önlem sistemleri barındıran, verimliliği daha da yükselmiş bir teknoloji olarak göze çarpan bu reaktör tipinin sınama aşaması, anlatıldığı gibi iyi değil maalesef. Kullanılacak reaktörün Hindistan’da (Kudankulam) 10 yıldan beri devreye girmeyen, İran’da ise henüz deneme aşamasındayken ana pompaları parçalanan VVER- 1000 reaktörü ile aynı özelliklere sahip olması kafa karıştırıcı. Ayrıca sınama sonuçlarının paylaşılmaması (Yapıldıysa eğer) ÇED raporunun güvenilirliğini önemli ölçüde zedeler nitelikte. Acilen bu konuların açıklığa kavuşturulması gerekir. Çöp Teknolojilerin NGS de kullanılması kesinlikle kabul edilemez.

ÇED raporunda geçen “220 Bin Ağaç Kesimi, Bu Büyüklükte Bir Proje İçin Kabul Edilebilir Bir Rakamdır” ifadesi kafa karıştırıcı. Hangi ölçek, hangi standarda göre bu rakam kabul edilebilir sayılmıştır? Bunların kamuoyu ile paylaşılması, açıklanması gerekir. Bu ağaçlar kesilirse, yerlerine aynı miktarda veya daha fazla miktarda ağaç dikilecek midir? Evetse, Nereye dikilecektir?

Atık planlaması konusu karanlıkta kalan bir diğer konudur. Tehlikeli radyoaktif atık, sızıntı olmadan, hiçbir canlıyı tehdit etmeden nasıl bertaraf edilecek? Taşıması, depolanması nasıl olacak? Nükleer atığın toprağa karışmaması için hangi önlemler alınacak? Diğer ülkeler bu sorunu nası hallediyor? Bu konular kamuoyunu aydınlatmak adına mutlak suret ile açıklanmalı. Üstü kapalı değil, açık ve şeffaf bir süreç ilerlemeli.

Enerji üretiminde çevresel etkiler ne kadar ön planda? Bu aşamada bizim Dünya Enerji Türk Milli Komitesi Geleceğin Enerji Liderleri Çalıştayı’ nda hazırladığımız bir çalışma alınacak önlemlerin belirlenmesinde yol gösterici olacaktır. Bu çalışma ben Müh. Orkun TEKE, ODTÜ Yük. Çev. Müh. Hasret ŞAHİN, Kimya Dok. Öğr. Kemal CELLAT, Elek. Elektr. Müh. Yahya DANAYİYEN, Çev. Müh. Aslı KORKMAZ, Çev. Müh. Emin CALBAY ve Petrol ve Doğ. Gaz Müh. Merve TURANLI ile birlikte çalışarak, enerji üretiminin çevresel etkilerini inceledik. Bu çalışma içerisinde yer alan başlıklardan biri olan NGS için bir SWOT analizi yani Güçlü Yönler- Zayıf Yönler- Fırsatlar ve Tehditleri içeren bir tablo hazırladık. Bu tabloya da aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

NOT: Stranghts: Güçlü Yönler, Weaknesses: Zayıf Yönler, Opportunities: Fırsatlar, Threats:Tehditler 

https://www.dropbox.com/s/l33s8hbseh2q5tz/sdad.png

 Mevcut enerji tüketimimize karşı yapılacak olan üretim adına faydaları kuşku götürmez olacaktır. Fakat herkesin endişelendiği kavram olan “Güvenlik” kesinlikle göz ardı edilmemelidir ki bu kadar tepkiden sonra mutlaka dikkate alınacak ve göz ardı edilmeyecektir.

Araştırmalar ve ÇED (Çevresel Etki ve Değerlendirme) raporları çok detaylı ve titizlikle incelenmedir. 2 tane olması tartışılabilir ama bence 1 tane mutlaka olmalı. Japonya bile geçen günlerde başka bir santral reaktörünü devreye alma kararı aldı

Bu yazdıklarımı lütfen taraflı olarak algılamayınız. Mevcut Türkiye' nin enerji yatırımlarını irdeleyen ve inceleyen birisi olarak bunları yazıyorum ve herhangi bir kişi veya kuruma muhalif olma niyetim yoktur. Bunlar zaten tartışılması gereken, şimdi yapıldığı gibi oldu bittiye getirilmemesi gereken konular. Lütfen bana olumlu olumsuz düşüncelerinizi iletiniz. 

Sevgiler, Saygılar

Orkun TEKE

Mühendis- İzmir Yük. Tek. Enerji Müh. YL Ad. 

İletişim: orkunteke@gmail.com

Orkun TEKE olarak Linkedin- Twitter ve Facebook' tan da bana ulaşabilrsiniz.