Ocakbaşılarımız ve Atalarımızın ruhu

Ocakbaşılarımız evlerimizin ve ailemizin en önemli mekânlarıdır. Çeşitli deyimlerimiz de oluşmuştur bu güzel mekânla ilgili:

Ocağı kör kalmak,
Ocağına düşmek,
Ocağına incir dikmek,
Ocağını söndürmek gibi…

Kalorifer, soba gibi araçların kullanılmadığı dönemlerde ısınma ve yemek pişirme için evlerimizde mutfaklarımızda yer alan ocakbaşılarımız vardı. Modern hayatın içinde de kullanılan ve batıdan ithal edilen şöminenin bize ait olan şekli de diyebiliriz ocakbaşılara. Aydınlatmanın yeterli olmadığı dönemlerde aydınlatma amacıyla da ocakbaşılardan yararlanılmaktadır. Ocağın etrafına oturan aile bireyleri ocakta yanan odunların oluşturduğu loş ortamda bir araya gelerek dertlerini, sevinçlerini, duygularını paylaşırlar. Oluşan ortamın da tesiriyle duygu yoğunluğu yükselir. Duygular şelale olup coşar. Aile içerisinde sevgi bağları daha bir güç kazanır.

Ailenin büyükleri tarafından geçmişe ait yaşanmış çeşitli olaylar masalımsı bir anlatımla anlatılır. Masallarda anlatılan dev ve ejderha gibi korkunç yaratıklar bile o kadar korkunç gelmez burada anlatılan masallarda. Zaten masalların çoğunun sonu da güzel bir sonla biter.

Soğuk kış günlerinin en güzel yerleridir evlerde ocakbaşılar. Gözleriniz alevlere dalıp gider. Hikâyeleri ve masalları dinlerken bir taraftan da geleceğe dönük güzel hayaller kurarsınız. Sonunda uykular gelir ve aile üyeleri hep beraber uyumak üzere odalarına çekilirler.

Ocakbaşında yaşanan bu ortama arife gününü bayrama bağlıyan gece ataların ruhları da bu ortama dâhil edilmiştir. Aileden ayrılarak ahirete intikal etmiş bulunan ataların ruhları, bayram geceleri ocak başının bacasından eve gelerek aileyi ziyaret eder. Kimse onu göremez ve duyamaz; ancak o ruhlar yaşayanları görür ve duyarlar. Bu nedenle güzel sözler konuşulur ve yaşanmış güzel hatıralar yâd edilir. Ateşin üzerine güzel kokular dökülür. Dualar edilir. Bayram gecelerinde ocakbaşaında sadece yaşayan aile bireyleri bir araya gelmezler. Ölen aile büyüklerinin ruhları da bu birlikteliğe dâhil olur. Bayramlar da gerçek bayram olur böylece…