Ölmeden evvel seyredin (9)

ELEPHANT MAN : 1980

Konusu : Doktor Frederick Treves, 1880'lerin kasvetli Londrası'ndaki bi gezici sirkte fil adam lakaplı, çirkin ve son derece anormal bir görüntüsü olan John Merrick'e rastlar. Zalim bir adam olan sirk müdürü Bytes, annesi Merrick'e hamileyken bir filin saldırısına uğradığını anlatmaktadır. Dr. Treves, Merrick'in hastaneye yatırılmasını sağlar. Dr. Treves bir süre sonra pek zeki olmayan Merrick'in korkunç görüntüsünün altında son derece duyarlı ve insancıl birinin olduğunu anlar. Hastanede ilk başta ondan korkan hemşireler de Merrick'e alışacaktır. Talihsiz adamın görünüşüne neden olanın ' multiple neurofibromatosis' isimli nörolojik bir hastalık olduğu anlaşılır. Hastane yaşamı da kolay geçmemektedir. Gece bekçisi bilet keserek fil adamı sergilemeye ve üzerinden para kazanmaya baslar. Bu arada Bytes tekrar ortaya çıkar, onu kaçırır ve kıta avrupasına getirerek onu eski kötü günlere döndürür. Merrick'in tek umudu kaçarak İngiltere’ye dönmektir.

“Ben fil değilim, ben bir hayvan değilim. Ben bir insanım.”.

Yine beni derinden etkileyen bir film izledim. 1880'li yıllar Victoria ingiltere'sindeyiz. Sanayi döneminin en cafcaflı zamanı. İnsani duygularının köreldiği Londra sokaklarında doğuştan özürlü Joh Merrick, zalim sirk sahibi tarafından para karşılığı halka gösterilmektedir. Doktor Traves Merrick'in durumundan etkilenir ve onu tedavi eder. Hastanede kalması için yönetim ve hemşirelerle mücadele eder. Son derece nazik ve kibar olan Merrick'in görüntüsünün altında adeta bir melek yatmaktadır. Çirkin olduğunu bilmesine rağmen yinede hayatından memnundur. Londra sosyetesi onu içine kabul eder. Son derece yakın dostluklar kurar. Bir gün, kendisine bir daha iyileşemeyeceğini söylemeye çalışan doktoruna "Benim için lütfen üzülmeyin Doktor Treves. Bizler ancak Tanrı'nın çizdiği kaderi yaşarız. Önemli olan kaderin içindeki güzellikleri keşfedebilmektir."Merrick zalim sirk sahibi tarafından kaçırılır ve maymun kafesine atılır. Ancak Sirkte çalışan diğer zavallı çalışanlarca kurtarılır. Londra'ya geri döner. Ancak tren istasyonunda halk onun üzerine yürürü tam linç etmek üzereyken Merrick isyan eder ve bağırır.

I am not an animal! I am a human being! I...am...a man!

“Ben fil değilim, ben bir hayvan değilim. Ben bir insanım.”.

Hayatının geri kalanını Londra devlet hastanesinde geçirir. Ve bir daha uyanamayacağını bile bile sırt üst yatağa yatar ve uyur.

Film John Merrick'in gerçek yaşam öyküsünden uyarlanmıştır. David Lynch, Merrick'in hayatını eşine az rastlanır bir duyarlılıkla beyaz perdeye aktarmıştır.Film aynı zamanda Lynch'in ilk büyük Hollywood projesidir. Lynch, bu fimle, sanayi çağında kendine özgü bir yabancılaşma mitosu yaratmıştır. Sanayi çağı makinelere hayrandır, organik olan teknolojik alanın kusursuzluğu karşısında, hastalıklı olmakla aynı anlama geldiği için, film bu anlamda önemli bir yorum taşımaktadır. Lynch'in filmi 8 dalda Oscar adayı olmuş ve başta BAFTA olmak üzere birçok uluslararası film festivalinden ödülle dönmüştür.

Film, imdb'ye göre tüm zamanların en iyi 86. sıradaddır.

"Filmin dünyası, geçen yüzyılın 80'li yıllarının Londra'sıdır. Birbirleriyle kaynaşması ve bağdaştırılması mümkün olmayan karışım elementlerinin kol gezdiği Victoria çağı İngitere'sidir bu. Kolonyal feodalizm ile sanayi; proleter yoksulluk ile sınıfsal zenginlik; gelenek ile ilerleme; katı, ödünsüz ahlaki kurallar; püriten bir ahlak anlayışı ile öte yanda çözülmeye yüz tutmuş yapılar. Böyle bir dönemin içinde bulur kendini ucube; fil adam; bir yandan değişimden duyulan korku ve endişeyi, bir yandan da ona duyulan özlemi yansıtır; insanın kendine itiraf edemeyeceği bir açlıktır bu"(Peter W. Jansen)

KÜNYE
Yönetmen : David Lynch
Senaryo : Christopher DeVore, Eric Bergren, David Lynch
Müzik : John Morris
Görüntü yönet. : Freddie Francis
Tür : Biyografi, Dram
Yapım : ABD, İngiltere 1980
Süre :124 dakika (Siyah-Beyaz)
Dil :İngilizce
Oyuncu : Anthony Hopkins, John Hurt

Erhan IŞIK
erhan@yesilcam.gen.tr