Ombudsmanlık yasası, milletin meclisi yetkisiz ise kim yetkili?

09 Ocak tarihli blog’ta Ombudsman’lık (Kamu Denetçiliği Kurumu) yasasının “halk partisi” CHP nin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından oy birliği ile ret edilmesini hayretle karşıladığımı belirtmiştim.

Kamu Denetçiliğinin kurumsallaşmasına ilişkin yasanın iptali bariz bir şekilde, bir kez daha, hukukun toplum için değil, devletin için, bir araç olarak algılandığını göstermişti.

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=154969

Anayasa mahkemesi iptal kararına ilişkin gerekçeyi önceki gün yayınladı: TBMM yeni bir kurum oluşturmada sınırsız yetkiye sahip değil. Anayasal yapı dışında oluşturulacak yeni bir kurum idarenin bütünlüğü ilkesini bozar. 123’üncü maddenin de ihlali anlamına gelir. Bu karardan tonlarca sonuç çıkartabiliriz. Şu vesayet kelimesini kullanmaktan usandım ben artık. Bir darbe anayasasının her fırsatta daha dar kapsamda yorumlanması da anlaşılır gibi değil.

Yargıya yardımcı olmak amacı ile, yargı ve vatandaş arasındaki iletişimi geliştirmek adına, idarenin eylem ve işlemlerine yönelik denetim değil; “inceleme görevi” üstlenecek ve kamu hizmetinin iyileştirilmesine yönelik bir çeşit vatandaş katılımını, denetimini içeren bir yasa çıkartmak konusunda, meclis; milletin meclisi yetkisiz ise kim yetkili?

“Bir kamu kurumu ya da kuruluşu kurulurken Anayasa’da öngörülen idari teşkilat yapısı dışına çıkılamaz” Bu ne demekmiş ona bakalım:

“Anayasa’nın 123. maddesi uyarınca, kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kamu tüzelkişiliği kurulabilmesi mümkün olmakla birlikte, kamu tüzel kişisi olarak kurulan idari bir kurumun ‘idarenin bütünlüğü ilkesi’ gereğince idarenin bünyesinde ve idari teşkilat yapısı içinde yer alması gerekmektedir. Anayasa’da kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kamu tüzel kişiliği kurulabilmesi konusunda yasa koyucuya takdir hakkı tanıması, TBMM’nin bu konuda sınırsız bir yetkiye sahip olması anlamını taşımamaktadır. TBMM’nce bir kamu tüzel kişiliğinin kurulmasında, Anayasa’da öngörülen kurallara uygun hareket edilmesi zorunludur. Anayasa’da öngörülen idari teşkilat yapısı dışına çıkılmaması gerekmektedir. Kamu kurum ya da kuruluşlarının söz konusu yapı dışında kurulması, idarenin bütünlüğü ilkesiyle bağdaşmaz.”

“5548 sayılı Yasa’nın temelini, TBMM’ye bağlı Kamu Denetçiliği Kurumu’nun kurulması oluşturmaktadır. Kurum’un TBMM’ye bağlı olduğunun belirtilmesi, TBMM ile arasındaki organik bağı göstermektedir... Anayasa’nın 123. maddesine göre idari teşkilat içinde merkezi idare veya yerinden yönetim kuruluşları arasında yer alması gereken bir kurumun, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına aykırı olarak ‘İdare’ dışında kurulması ve ‘Yasama’ya bağlanması olanaklı değildir.”

Nasıl Kamu Denetçiliğine ilişkin kurumsal yapı idari teşkilat yapısına aykırı olur? Ombudsman, kötü yönetim (yetersiz veya yanlış yönetim) durumlarını inceler ve nasıl iyi olması gerektiğine ilişkin öneriler, örnekler sunar.

Kötü yönetim, bir kurumun kanuna uygun davranmaması, iyi yönetim ilkelerine saygı göstermemesi veya insan haklarını ihlal etmesi halinde söz konusu olur. Kötü yönetiyor diye vatandaşın şikâyetçi olma hakkı ve denetim istemesine ilişkin kurumsal düzenlemenin idari teşkilatın yapısına neresinden aykırıdır?

Bu meclis yeni kurum oluşturamaz, kafasına göre Cumhurbaşkanı seçemez, aman sakın ha anayasa manayasa hiç yapamaz.

Kamu denetçiliği deyince anlaşılması gereken kamusal işleyişin, hizmetin, sunumun iyileştirilmesine ilişkin çözümler geliştirmek ve standartların oluşturulmasını sağlamaktır. Bir vergi denetimi ya da idari bir denetim değil söz konusu edilen.

Zaten 5018 sayılı yasanın amacı, kamu kesiminin kayıt altına alınmasına ilişkin; kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemek. Kamu Denetçiliği Kurumu da bu sürecin en önemli ayağı. Örneğin Üniversitelerin en azından mali özerkliği bu sürecin ilerlemesine bağlı.

Çerkez ninem derdi hep “Allah akıl fikir versin” diye, başka söz kalmadı söyleyecek; çekilin toplumun önünden..

Hükümet hala anayasa değisiklikleri yaparak reform yapacağını sanıyor.
Sıfirdan bir anayasa yapmadan bu ülkede demokrasinin gelişmesi, AB üyeliği hayal.

Dünyadaki en iyi sivil anayasa tecrübesi Güney Afrika'da yaşanmış. Bu tecrübeye tanıklık etmiş Güney Afrika Bayındırlık Bakanı Geoff Doidge'nın Güney Afrika tecrubesini aktaracak:Ankara'da 9 Nisan Persembe günü saat 13.30 'da Tunus Caddesi Hotel Midas'da.