Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

21 Aralık '19

 
Kategori
Kitap
 

ÖMER HAYYAM'A DAİR

ÖMER HAYYAM

 

Kendisi Nizamülmülk ve Hasan Sabbah’ın medreseden arkadaşı olan, şair, astronom, sayısız eser vermiş olan Hayyam ve felsefesi toplumumuzda pek de gereği gibi değer bulmuş değildir.

Asıl adı Giyaseddin Ebu’l Feth Bin İbrahim El Hayyam’dır. Ömer Hayyam İran ve Doğu edebiyatında rubai türünün kurucusu ancak bu onun tek yeteneği değildir. Matematik, fizik, astronomi, tıp alanlarında birçok eseri ve icadı bulunmaktadır. İbni Sina’ya neredeyse eşdeğer kabul edilen Ömer Hayyam Batı’da günümüzden daha fazla tanınmaktadır ki; ne kadar eleştirsek de Batı’nın bugünkü Batı olmasında elbette bilime verdiği önem yatar.

Tıpkı Atatürk’ü severken iyi rakı içmesinden başka bir yönü yokmuş gibi onun da şarabı öven şiirlerini diline dolamaktan daha başka meziyetleri de olduğunu anlamayan birtakım kişileri övsek mi yersek mi derken, en azından dillere dolanması sebebiyle müteşekkir olmamız gerekiyor!..

Nihayetinde Ömer Hayyam da diğer çağdaşları gibi kendince bir ekol sahibi bir bilim adamı ki o yıllarda bir kadının bilim kadını olması pek düşünülemediğinden, hoş görülmesi yerinde olabilir.

Rubai ve dörtlük tarzında derin bir felsefeyi içinde barındıran Ömer Hayyam’ın şiirleri yaptığı diğer çalışmalara nazaran en az tanınanları ki; muhtemelen bunda batının sistematik olarak doğu üzerine oynadığı oyunların izlerini bulmak mümkün.

Ömer Hayyam hakkında araştıma yaparken bir internet sitesinde; “Hayyam'ın eserlerinden 18 tanesinin adı bilinmektedir, çeşitli bilim dallarında birçok eser yazmıştır.

  1. Ziyc-i Melikşahi. (Astronomi ve takvime dair, Melikşah'a ithaf edilmiştir)
  2. Kitabün fi'l Burhan ül Sıhhat-ı Turuk ül Hind. (Geometriye dair)
  3. Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele. (Cebir ve denklemlere dair)
  4. Müşkilat'ül Hisab. (Aritmetiğe dair)
  5. İlm-i Külliyat (Genel prensiplere dair)
  6. Nevruzname (Takvim ve yılbaşı tespitine dair)
  7. Risaletün fil İhtiyal li Marifet. (Altın ve gümüşten yapılmış bir cisimde altın ve gümüş miktarının bilinmesine dair. Almanya Gotha kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.)
  8. Risaletün fi Şerhi ma Eşkele min Musaderat(Öklid'in bir probleminin çözülmesi metoduna dair, Hollanda Leiden kütüphanesinde bir nüshası vardır. F. Woepcke fransızcaya çevirmiştir.)
  9. Risaletün fi Vücud (Felsefede ontoloji bahsine dair. Britanya kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.)
  10. Muhtasarun fi't Tabiiyat (Fizik İlmine dair)
  11. Risaletün fi'l Kevn vet Teklif (Felsefeye dair)
  12. Levazim'ül Emkine (Meskûn yerlerin iklimi ve hava değişikliklerine dair)
  13. Fil Cevab Selaseti Mesâil ve fi Keşfil Hicab (Üç meseleye cevap ve alemde zıtlığın zorunlu olduğuna dair)
  14. Mizan'ül Hikem (Pırlantalı eşyaların taşlarını çıkarmadan kıymetini bulmanın yöntemine dair)
  15. Abdurrahman'el Neseviye Cevab (Hak Teâlâ'nın alemleri yaratmasının ve insanları ibadetle yükümlü kılmasının hikmetine dair)
  16. Nizamülmülk (Arkadaşı olan vezirin biyografisi)
  17. Eş'arı bil Arabiyye (Arabça rûbaileri)
  18. Fil Mutayat (İlim prensipleri)” 1

Yazmaktadır ki birçoğumuz bu eserleri arasak da bulacak durumda değiliz. Benim bulabilip alabildiğim Türkiye İş Bankası tarafından yayınlanan eseri ki aynı isimde birden çok yayınevinden benzer kitapları bulmak mümkün. Eşsiz derinlikte dörtlükleri içinde barındıran kitap ilgililerince zaten biliniyordur ve burada tekrar etmenin lüzumu yok.

Doğuya ait filozoflar bilginlerin de gereken değeri bulması ve okuyan araştıran ve düşünen toplumların ilerleyeceğine en azından daha fazla soru sorarak toplumsal ilerlemeye ve huzura ulaşacağına inancım nedeniyle böyle bir yazı kaleme alarak Ömer Hayyam’a dikkat çekmek istedim.

1- https://www.turkedebiyati.org/sairler/omer-hayyam.html

 

 
Toplam blog
: 2271
: 163
Kayıt tarihi
: 15.10.14
 
 

Bugünün doğrusu yarının eğrisi, dost görünenler düşman ve herşey aslında zıddı olabilir. Büyük ih..