Önder Çiftçi Projesi ve Dernekleri 25 Yılını kutluyor.

Tarımın yıllardan beri konuşulan, bir türlü çözüm getirilemediği ifade edilen önemli sorunlarından biri eğitim ve danışmanlık hizmetleridir. Ülkemizde ziraat mühendislerinin işsiz gezdiği, buna rağmen ziraat fakültesi açılmaya da devam edildiği düşünülürse, hala bu sorunun konuşulması çok üzücüdür. Ülkemizde genelde Tarım Bakanlığı tarafından tarım kesimine yönelik eğitim hizmetleri ilgili çalışmalar yürütülmüş ve yayım ve danışmanlık hizmetleri gerçekleştirilmiştir. Halen de uygulanan projelerle tarımsal yayım ve danışmanlık için sistem geliştirilmeye ve karşılaşılan sorunlara karşı daha iyi çözümler üretilmeye çalışılmaktadır. Ama ne yazık ki insanların o kadar emek vermesine rağmen hala bu konudaki sorunlar çözülememiş görülmekte, harcanan büyük kaynaklar, kırsalın zorlu şartlarında emek veren yayım elemanlarının öz verili çalışmaları hala yerini bulmamış görülmektedir. Buradaki üzücü gerçek bizler yıllardan beri ülkenin fakirlik ve yoksulluk sorununu tek başımıza tarım camiası olarak yüklendik ve çözmeye çalıştık. Batıda sosyal yardım kapsamında olan insanların önemli bir kısmını biz çiftçi olarak kabul ettik. Örgütlemeye çalıştık. Bir ineği, bir ağacı ve küçücük bir bahçesi olan insanlarımızı da tarım sektörü içinde değerlendirip, onlara çözümler yaratmaya ve onları çiftçi örgütlerinin veri tabanı altında değerlendirdik. Çiftçi ile köylüyü karıştırdık, bu yük altında hep ezildik ve başarısız konumuna düştük. Ayni zamanda bir türlü tarımsal örgütlenmede de beklediğimiz teknik ve finansal kapasiteye ulaşamadık. Tabii ki yaptığımız görev ülvi idi, insani idi. Bu konuda kimsenin rahatsız olması mümkün değildir. Ancak yapılan hizmetler sektörel gelişimi sağlamaktan çok sosyal yardım niteliğinde idi. Zaten oluşturulan sosyal yardımlaşma fonlarının da bu amaçla kullanılması bunun en iyi göstergesi idi. 

25 yıl önce Önder Çiftçi Projesi yeni başlamış idi ziraat mühendisi olarak TZOB’de göreve yeni başladığım yıllardı. 1980 darbesinin ardından yaşanan ekonomik sıkıntılar karşısında tarım kesimi büyük bir sıkıntının içine düşmüştü. Bir taraftan tarıma hizmet veren kuruluşlar zarar ediyor bahanesi ile elden çıkarılsın deniyordu.  Güneydoğu’da üretilen az miktardaki tütünün yakılması gazetelerde acımasız başlıklarla sunuluyordu. Bir tarafta da o dönem ki hükümet darbeden aldığı güçle KÖY-KOOP’u adeta işlevsiz hale getirirken, Başkan Osman Özbek bir mitingde söylediği sözden dolayı soruşturma geçiriyordu. Yani tarım adına karışık ve zor bir dönemdi.

Yıl 1984-85 yıllarıydı Alman Tarım Birliğinden bir heyet Türk akademisyen ile birlikte TZOB’yi ziyaret ediyorlardı ve Almanya’da uygulanan danışmanlık projesinin ülkemizde uygulanması ile ilgili bir proje sunuyorlardı. O günlerde Genel Başkan Osman Özbek, Genel Sekreter ayni zamanda yönetim kurulu üyesi olan Güngör Kaya idi, Bu görevi sonrasında Hikmet Çetin üstlendi. Teknik grup olarak Saim Dağ, Nedim Arıkbay rahmetli abimiz Halil Işık ile birlikte proje görüşmelerine katılıyorduk. Uzun görüşmeler sonunda projenin bugünkü şekilde uygulanması, yöresindeki istekli çiftçiler ile başlanmasına karar verildi. Daha sonra bir süre bölge arayışına girildi. Sonunda projenin o dönemki Ziraat Odası Başkanı rahmetli Osman Tabak döneminde Tekirdağ’da uygulanması kabul edildi.  

1987 yılında Türk-Alman hükümetleri arasında yapılan teknik işbirliği antlaşmasına dayanarak, 27 Aralık 1986 tarihinde resmi gazetede yayınlanan Önder Çiftçi Projesi pilot bölge seçilen Tekirdağ da çalışmaya başladı. O günlerde Genel Sekreter Fikret Çelenliğil idi. Konu ile ilgili TZOB bünyesinde bir ofis oluşturuldu. Ufuk Kırmızı’nın koordinasyonda Melih Erçen proje uygulamasına başlandı. Sonraki yıllarda Başkan Erol Baraz ve Genel Sekreter Yaşar Azgün ÖÇP’nin sürdürülüp gelişmesinde önemli roller oynadılar. Proje 1996 yılında bitti. Ama TZOB desteğini bir süre devam ettirdi. 2000’li yılların başında TZOB ÖÇP Dernekleri ile yollarını ayırdı. Bu süreç bir ölçüde ÖÇP Derneklerinin üyelerinin tüm masraflarını kendileri karşıladığı bir süreci başlattı.

Projenin ana hedefi üreticilerce gereksinim duyulan her türlü bilgiyi, üretici koşullarına ve arzusuna uygun olarak, demokratik bir ortamda, gönüllü aktif katılımın sağlandığı, gönüllü sorumluluğun benimsendiği, kendi kendine yardım ilkesine dayanarak gerek iç, gerek dış tarım ürünleri pazarına göre karşılamak ve dünya pazarlarında rekabet edebilecek bilinçli üreticilerin sayısını hızla arttırmaktı.  Tabii uzun vadeli hedefte ülke geneline bu projeyi yaygınlaştırmaktı. Bu hedef doğrultusunda Tekirdağ da pilot proje olarak kurulan sistem 1989 yılında 4 adet çalışma grubu oluşturuldu. Bu gruplar sonra Önder Çiftçi Danışmanlık dernekleri adını aldı. Aradan çeyrek bir asır geçti. Bugün ÖÇP kapsamında Tekirdağ merkez, Muratlı, Hayrabolu, Malkara, Silivri, Polatlı, Şanlıurfa, Konya bölgelerinde tarımsal yayım ve danışmanlık faaliyetlerine dernek çatısı altında sürdürmektedir. Her dernekte 80- 220 arasında üye olmak üzere toplamda 1030 üye işletme vardır. BU işletmelere ait 722.000 da arazi üzerinde tarımsal bilgi ve yayım servisi devam etmektedir. Üyeler sahip olduğu arazi varlığına göre yıllık 500- 900 TL arasında aidat ödemektedirler. 1996 yılında proje resmi olarak bitmiş, sonra Polatlı, Şanlıurfa ve en son Konya da Önder Çiftçi Danışmanlık Dernekleri kurulmuştur. Projeyi ve ÖÇP derneklerini farklı kılan, bugün bile örgütlenmede destek ve yardım için devletin kapsını aşındırma yerine kendi güçleri ile sorunlarına çözüm aramasıdır. Bir dernek olarak kurdukları yapılar ile ticaretinde içine girmişlerdir.

Önder Çiftçi Projesi, Önder Çiftçi Danışmanlık Derneklerinden sonra ikinci kurum olan; Önder Tohumculuk San. Tic. A.Ş’ni kurdular. Amacı üyelerine ve bölge çiftçisine en genç, kaliteli ve sertifikalı tohumları ulaştırmak kaliteye önem vererek üyelerine hizmet etmektir. Özellikle hububat ve yem bitkili konusunda yıllardan beri çalışmalarına başarı ile devam etmektedir.

2001 yılında pazara göre üretim yapmayı hedefleyen Önder Çiftçilerin talepleri doğrultusunda S.S. Önder Çiftçi Üretim ve Pazarlama Kooperatifini kurdular. Üyelerine ucuz girdi temin edip ürünlerin (kanola, buğday, ayçiçeği vb.) toplu bir şekilde pazarlanması sağlandı. Bu sayede üye çiftçi gelirleri arttırılmış hem de piyasa da etkin bir güç oluşturarak dengeler kurulmuştur.

2006 yılında gelişen süreç içerisinde üye çiftçilerin talep ve ihtiyaçları doğrultusunda Önder Çiftçi Sigorta ve Aracılık Hizmetleri Ltd. Şti.’ni kurdular. Dernek üyelerine ve diğer çiftçilere tarım sigortası konusunda yardım sağlamayı, daha düşük pirim oranları tarım sigortası yaparak çiftçinin dekara ödeyeceği tarım sigortası maliyetlerini düşürmeyi amaçladılar. 2008 yılında üretimin son ama en önemli aşaması pazarlama konusunda üreticilerinin ürettikleri tarımsal ürünlerin en iyi şekilde değerlendirebilmesini amaçlayan ve yeni pazar kanalları bulmayı hedefleyen Sarı Çiçek Tarım Ürünleri A.Ş’yi kurdular. Tarım ürünlerinin alış ve satış işlemlerini yapmayı, özellikle serbest piyasa ekonomisinin hakim olduğu ülkemizde, çiftçilerinin tarımsal ürünlerinin değerinden pazarlanmasını amaçladılar.

2007 yılında ülkemizde bir ilke imza atarak, üreticinin en çok özgüyle görerek kabul ettiği gerçeğinden yola çıkarak dünyanın en büyük tarım fuarları organizasyonlarına imza atan ve projenin başından beri yanında olan Alman tarım Birliği DLG ile ortak DLG-ÖÇP Fuarcılık Limited Şirketi kurdular.  Büyük ticari özel firmaların bile cesaret edemediği bir alanda, Türkiye de özel ve tek konsepti ile yeni bir açık alan Tarım Fuarı’nı gerçekleştirdiler. Açık alan tarım fuarcılığının dünyadaki ismi ile “Tarla Günleri Fuarı”nın temeli atıldı. İlk fuar 27 Mayıs 2010 tarihinde Tekirdağ ilinin Karaevli köyünde 26.000 aşkın ziyaretçi kişinin katılımı ile gerçekleştirildi. İkincisi ise 5-8 Mayıs 2011 tarihinde Adana ili Gerdan Köyünde 27.500 ziyaretçi katılımı ile tamamlandı. Yeni bir fuar da 7-10 Haziran 2012 tarihinde Bursa ilinde gerçekleştirilecektir. Yine yepyeni bir fuar konsepti Tarım ve Teknoloji Günleri 30 ağustos-2 eylül 2012 tarihleri arasında Tekirdağ İli Karaevli köyünde yapılacaktır.

Özetle bunların tümü Önder Çiftçi Projesi çatısı altında kurulmuş ve tamamının sahibinin kurucu üye çiftçilerin olduğu, tamamının yöneticilerinin üye çiftçilerden oluştuğu ÖÇP Dernekleri tarafından başarılmıştır. Tabii bu başarı bu konuda yasal fırsatlar tanıyan, fırsatların başarı hikâyesine dönüşmesini sağlayan ve gelişme sürecini kolaylaştıran devletin de başarısıdır. ÖÇP Dernekleri bugüne kadar olan alışkanlıkların dışında, devletten bir yardım talep ve ayrıcalık talep etmemişler. Kendi ekonomik güçleri ve kararlılıkları ile dernek yapısında bir çiftçi örgütünün nasıl başarılı olacağını bize göstermişler ve model olarak sunmuşlardır. Tarım teşkilatımızın da işlerini kolaylaştırmışlar. Devletçe herkese tanınan avantajları da en iyi şekilde kullanmışlar, hala devletin verdiği yasal imkânlar yetersiz diyen dernek ve dernek yapısındaki birliklere, mevcut şartlarda başarı yolunu göstermişlerdir. Örgütlerini sahiplenen ve yöneten çiftçilerin azim ve kararlılıkları ile neleri başarabilecekleri ortaya koymuşlardır. Ayrıca proje insan yetiştirerek ülkemize birçok başarılı danışmanlar kazandırmıştır. Aradan geçen 25 yılda bazı danışmanlar ÖÇP çatısından ayrılsalar da sektöre hizmet ederek katkı sağlamaya devam etmişlerdir. 

Projeden başlangıçta öngörülen hedeflerin üstünde bir başarı sağlanmıştır. Bu başarıda başta Nezih Suyaran olmak üzere uzun dönem projeye emek veren Haldun Uluengin ve tüm ÖÇP Dernekleri üyelerinin, kuruluşunda ve gelişmesinde yer alan geçmiş TZOB başkan, yönetici ve çalışanlarının, Başlangıçtan beri desteklerini esirgemeyen Tarım Bakanlığı yöneticilerinin ve mensuplarının rolü vardır. Ayrıca projenin kuruluşundan beri bugüne kadar her türlü maddi ve teknik katkıyı sağlayan DLG yönetici ve uzmanlarını unutmamak lazımdır. Proje sadece ülkemiz için değil bölgemiz için örnek projedir. 25 yılını kutlayan ÖÇP ve Dernekleri büyük bir iş başardılar. Ülkemize birçok derneğe, dernek yapısında olan üretici birliklerine örnek olacak ve başarılı bir deneyim kazandırdılar. Gerçekte bir tarih yazdılar ve ülkemizde bir ilki başardılar. Kendilerine güvenenlere ve inananlara da gurur kaynağı oldular. Projeyi o günlerden her türlü zorluğu aşarak bugünlere taşıdılar. 

Tebrikler ÖÇP, Teşekkürler ÖÇP Dostları, Hep birlikte nice 25. Yıllara