Osmanlı; Ölü Padişahın Tahta oturtulması

Tacüt Tevarih’in ikinci cildi de bitti. Birincisi kadar dikkatimi çekmediğini söyleyebilirim. Birincisinde daha çok bilmediğim vardı. Burada daha çok bildiğimiz olaylara yer verilmiş sanki.

Ama yine de bir bilgi var ki, sanırım hepsini geride bırakacak. Çelebi Mehmet’in ölümü ile ilgili. Biraz sonra bahsedeceğim.

İkinci kitapta dikkatimi çeken daha çok fetret dönemi oldu. Yıldırım Bayezid’in oğulları arsında geçen taht kavgası dönemi. Kardeşlerin birbirleri ile mücadeleleri.

Burada kısaca kardeşlerin ilginç ölümleri ile bilgi vereceğim. Süleyman Çelebi, kardeşi Musa Çelebi’den kaçarken askerlerinin zarar verdiği köylüler tarafından yakalanıp öldürülmüş. Hoca Sadettin bu bilgiyi başkasından aktarmış. Musa Çelebi de kendi öldürmek istediği abisine böle bir şey yapan köylüleri yaktırmış. Ama Hoca Sadettin bunu olası görmüyor, Süleyman Çelebi’nin Musa Çelebi’nin adamlarınca oklanarak öldürülmüş olduğunu yazıyor.

Bu arada “Çelebi” sıfatı Kuruluş dönemi Osmanlı padişahlarının oğulları için kullanılmıştır, sonraki dönemlerde  “Şehzade” denilecek.

İsa Çelebi hamamda dinlenirken kıstırılıp öldürülmüş, nasıl öldürüldüğü hakkında bilgi yok, Musa Çelebi’de yakalandıktan sonra yay kirişi ile boğdurulmuş.

Çelebi Mehmet’in, kendine karşı ittifaklarda bulunan Saruhan Beyi Hızır Şah’ı hamamda alem yaparken basıp öldürmesi de ilginç. Hamamda alem konusu bir kaç yerde geçiyor. Özellikle Süleyman Çelebi’nin ki Yıldırım Bayezid’in en büyük oğlu olmakla taht varisi de sayılır, içki alemlerinden başını kaldıramadığı birkaç kaynakta geçiyor.

Karamanoğlu’nun Fetret dönemi karmaşasında Bursa’yı kuşatması, bu sırada öldürülen Musa Çelebi’nin cenazesinin Bursa’ya getirilmesi, Karamanoğlu’nun bu yüzden kuşatmayı kaldırması olayı meşhurdur. Karamanoğlu’nun Harman Danası adındaki nediminin “Han’ım Osmanoğlu’nun ölüsünden böyle kaçınca dirisinden neyler ne işlerdik” sözü tarihe düşmüştür. Tabi nedime sözlerinden dolayı idam edilmiş.

Bu arada Karamanoğullarının her fırsatta Osmanlıya başkaldırması ve her defasında kaçması, af dilemesi meşhurdur.

1418 yılında Tokat, Amasya civarında büyük bir deprem yaşanması, bu yüzden halkın üç ay çadırlarda kaldığı bilgisi de kayda değerdir sanırım.  

Hepsini geride bırakacak bilgi diye başta bahsettiğim konu ise Çelebi Mehmet’in cenazesi ile ilgili. Sanırım Osmanlı tarihinde bir başka örneği yoktur. Osmanlının ikinci kurucusu olarak bilinen Çelebi Mehmet (I.) vefat ettiğinde devlet adamları, fetret dönemi sıkıntılarının tekrar yaşanmaması, otoritenin kaybolmaması için 42 gün, Şehzade Murat tahta çıkana kadar ölüm olayını gizlemişlerdir.

Bunda bir şey yok. Bir şehzade tahta çıkana kadar bir çok kez bu yapılmıştır. Ama görülmemiş olay ise; askerlerin durumdan şüphelenip Padişahı görmek istemeleri, bunun üzerine devlet adamlarının Padişahın cenazesini canlıymış gibi giydirip, süsleyip, tahta oturtması, tahtın arkasından birinin çaktırmadan vefat etmiş padişahın ellerini hareket ettirmesidir.

Askerlerin isyanından çekinildiği için böyle bir yola başvurulmuş anladığımız kadarı ile. Tabi Padişahın çok hasta olduğu, konuşmaya bile takatinin olmadığı söylenmiş. Loş bir odada onu görmeye gelen askerlere tahta oturan ve biraz ellerini oynatan Padişah kısa süreliğine gösterilmiş. Askerler ne yapsın. Eğer doğru ise müthiş bir olay bence. Oğlu II. Murat tahta cülus edince Padişahın vefatı ilan edilmiş.

II. Murat  dönemi de hem içeride hem de dışarıda otoriteyi sağlamayı çalışmakla geçmiş. İsyancılar Düzmece Mustafa’nın Edirne Kalesi burçlarında idamı (ki amcası oluyor büyük ihtimalle), küçük kardeşi Şehzade  Mustafa’yı bir incir ağacının dibinde boğdurtması, yine mağaraya sığınan kalabalık bir isyancı grubun dumanla boğdurulması dikkatimi çeken olaylardan.

II. Murat’ın Belgrat’ı kuşattığını bilmiyordum, bu şehri ilk kuşatan oğlu Fatih diye bilirdik, önemli bir ayrıntı bence.

I.Murat için anlatılan, “veziri ile savaş alanı dolaşırken haçlı askerlerinin ölülerinin hep genç olduğunu görürler, Vezir bu duruma dikkat çekince Padişah’ta yaşlı aklı başında olsalar burada ne işleri var der” olayının II. Murat’ın Varna zaferinden sonra anlatıldığını gördüm.

Yazıma kardeşlerin öldürülmesini kanunlaştırmakla eleştirilen Fatih Sultan Mehmet’in kardeşleri hakkında bilgiler ile son vereceğim.

Dört kardeşi var Fatih’in. Sadece birini boğdurtmuş NİZAMI ALEM İÇİN. Küçük diye anılan Şehzade Ahmet’i. Diğer üçü kendiliğinden ölmüşler. Şehzade Büyük Ahmet Amasya’da Sancak Beyi iken, diğer Şehzadeler Mehmet Hasan ve Orhan Edirne’de hastalanıp vefat etmişler.

 Kaynakça: Tacüt Tevarih-Hoca Sadettin Efendi-2. cilt