Osmanlı tarihçiliği

Geçmişin derinliklerine doğru bakmaya başladığımızda sık sık soluklanmak, sorgulamak gerekiyor: Soluklanmak derken; okuduklarımız üzerinde durup düşünmek, bazı konuları iyice gözden geçirmek gerekir diye düşünüyorum. Bu bakımdan yüzlerce yıllık birikimlerimizi, değerlendirirken neden, nasıl, niçin gibi soruları da sormamız gerekiyor. İnsalık tarihinin ne kadar geniş bir çalışma alanı olduğunu bilmeyenimiz yoktur.

İşte bu nedenle bizim için ilk başta bilinmesi, sorgulanması gereken de OSMANLI TARİHİ oluyor. OSMANLI DEVLETİ parçalandıktan sonra onun egemenlik alanlarından çıkan otuza yakın ''devlet'' de OSMANLI TARİHİ için ter dökmek, onu iyi anlamak gibi bir yükümlülükleri de var. Bu bilinç olmadan siyasi, ekonomik ve toplumsal hatta eğitim alanlarında belli başlı kararlar almak mümkün değildir.

TRT2'de her cumartesi yayınlanmakta olan Hiçbir Şey Bildiğiniz Gibi değil adlı dizi de sanırım giderek bu konulara ışık tutmaya çalışıyor. Bu nedenle: OSMANLI tarihi nedir? OSMANLI tarihçileri kimlerdir? Tarih yazmak ne kadar önemlidir? Yazılmış olan tarih kitapları, bugün için neden önemlidir? Belgeler olmadan tarih yazılabilir mi? Ulaşılan bazı belgeler tarih için ne kadar önemlidir? gibi pek çok sorunun karşılıklarını öğrenmek de hakkımız olsa gerek.

Bu görev bütün kitle iletişim araçlarının seyircilerine karşı yerine getirmesi gereken bir yükümlülük olduğu halde ne yazık ki bu tür yayınların çok büyük bir bölümü TRT KURUMU tarafından yapılmaktadır. Bu konulara uzak kalınmasının pek çok zararları olduğunu burada sayıp dökmek de gerekecek sanırım. Ancak şunu belirtmekte yara var ki insan ve tarih sevgisinin olmadığı yerlerde kişiliklerin ne kadar ucuz, ne kadar bozulmuş, ne kadar tutarsız olduğunu biliyoruz. Yaşanılan nice olumsuzluklar yanında nice kıyımların bile bu alanlardaki sevgisizlikten kaynaklandığını, politikaların çok yanlış yönlendirildiğini bilmekte yarar vardır bence.

Küreselleşme denilen ve içinde pek çok acımasız yayılmacılık oyunlarının sergilendiği bu süreçte, toplumların birbirlerini anlamaları ve kaynaşmaları için ''sevginin ne kadar önemli olduğu'' özellikle Orta Doğu'muzda yaşanmakta olan terör olayları kapsamında bir kez daha ortaya çıkmıştır.

Geçtiğimiz kasım ayından bu yana TRT2'de yayınlanan Hiçbir Şey Bildiğiniz Gibi Değil dizisi umulur ki insan ve tarih sevgisini yaymak için önemli bir katkı sağlamaktadır. Bugüne kadar irdelenen konular; ilk olarak bu dizi ile birlikte ''akademik'' alanlardaki tartışmalardan sonra ilk olarak geniş kitlelere duyurulmaya çalışılmıştır. Dizinin bu cumartesi günü yayınlanacak olan 12.bölümünde OSMANLI TARİHÇİLİĞİ konusu gündeme getiriliyor. Bana göre bu alanda yeteri kadar eserler yazılmamış olsa bile var olanlar üzerinden bazı değerlendirmeler yapılması zamanı gelmiş bulunmaktadır. Çünkü tarih alanındaki ''derli toplu ilk eserler'' o dönemlerin içinde yaşamış olan, bazı olaylara tanık olan ve bazı kaynaklara da doğrudan doğru ulaşabilen kişilerce yazılmış olan bu tür eserlerdir.

Yayına çıkana kadar ne kadar dolambaçlı yollardan geçtiğini; konukların bulunması, ekibin derlenip toparlanması, uygun bir tarihi mekanın seçilmesi, kışa rağmen Ankara-İstanbul arasında gidip gelmek zorunda oluşumuz gibi sorunları aşarak yayınlanmakta olan dizimizin bu bölümündeki konuğu Prof. Dr. Mehmet İPŞİRLİ:

1944 yılında Kayseri'de doğan Mehmet İPŞİRLİ 1970 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Anabilim Dalından mezun olur. 1971-1976 tarihleri arasında İngiltere'de bulunan Edinburgh Üniversitesi'nde doktorasını yaptı. Başlıca eserleri:
*Tarih-i Selânikî. İstanbul 1989.(1008 sayfa) *E.C. Bosworth, İslâm Devletleri Tarihi (The Islamic Dynasties).(Tercüme E. Merçil ile beraber). İstanbul 1980.
*Ewqaf ve Emlâkü'l-Müslimîn fî Filistîn (The Pious Foundations and Real Estates in Palestine. İstanbul 1982. (M.Tamimi ile birlikte.235 sayfa)

Doç. Dr. Bülent ARI'nın sunduğu, bilimsel danışmanlığını Yrd. Doç.Dr. Selim ASLANTAŞ'ın yaptığı dizinin bu bölümünde aşağıdaki konular irdeleniyor:
1. ''Osmanlı tarihçiliği'' nedir?
2. Osmanlı tarihçiliğinin kaynakları nelerdir?
3. Osmanlı tarihçileri ''müellif nüshaları''nı nasıl çoğaltırlardı?
4. Osmanlı tarihçiliğinin zenginliği nelere dayanmaktadır?
5. ''Osmanlı kronikleri'' de denilen Osmanlı Tarihleri neden önemlidir?
6. Osmanlı tarihçiliğinin belli başlı özellikleri nelerdir?
7. Osmanlı tarihçileri hangi kaynakları kullanmışlardır?
8. ''Selanikli Tarihi''nin özellikleri nelerdir?
9. Osmanlı Tarihleri konusundaki araştırmalar ne durumdadır?
10. Prof. Dr. Halil İNALCIK tarihçiliğimiz için neden önemlidir?
11. ''Naima Tarihi'' neden önemlidir?
12. Osmanlıcadaki kavram çeşitliliği bugün karşılıklarını bulabilmekte midir?
13. Osmanlıca eserler nasıl yayınlanmalıdır?
14. Osmanlıca yazılmış olan eserleri okumak için neler yapılmalıdır?

17 Ocak 2009 cumartesi günü 20:00-20:45 arasında TRT2'de yayınlanacak olan Hiçbir Şey Bildiğiniz Gibi Değil adlı yayınımızda buluşmak üzere esen kalınız.