Osmanlılardan Cumhuriyete Bilim

İTÜ den sınıf arkadaşım, Cumhuriyet Gazetesi Bilim ve Teknoloji Dergisi yazarlarından Osman Bahadır’ın son kitabı " Osmanlılardan Cumhuriyete Bilim" üzerine düşüncelerimi sizlerle de paylaşmak istedim.

Kitap Cumhuriyet Kitapları tarafından yayınlanmış, 173 sayfa. 13 TL.

Kitap, Osman Bahadır’ın temiz , anlaşılır ve akıcı Türkçesi ile çok rahat okunuyor. Ayrıca her konu bir kaç sayfalık makaleler halinde yazıldığından, birbirinden bağımsız okuma imkânı da var. İlginizi çeken bölümü öncelikle okuyabilirsiniz.

Osman Bahadır , bügüne de ışık tutacak şekilde, Osmanlı da ki bilimsel düşünceye karşı 600 yıllık ayak diremenin, sonuçta bilimsel düşüncenin zaferiyle nasıl kırıldığını, 1908 devrimi ile başlayan aydınlanmanın, Cumhuriyetle taçlandığını, bu çalışmasında ayrıntılarıyla anlatıyor.

Osmanlıda nakli bilimlerin ( tefsir, hadis, fıkıh, kelam) her zaman akli ( matematik, fizik, kimya, mantık , felsefe ) bilimlerin önünde yer aldığı, akli bilimlerin ancak nakli bilimlerin ihtiyaç duyduğu oran da ele alındığına dikkat çekiyor. Bu nedenle medreseler de hiçbir bilimsel araştırma yapılmamış olmasına da vurgu yapıyor.

Osmanlıdaki taassubu bugünkü uygulamalarda da görmek 1908 ruhunun yeniden canlanmasına ihtiyaç olduğunu bir daha hatırlatıyor bize. İbrahim Paşanın Mohaç Savaşı'ndan sonra , önemli savaş ganimeti olarak getirtip, Sultanahmet Meydanında dikilitaşların yanına diktirmesine duyulan tepki ile Ağrı da heykel yıktıran zihniyetin ne farkı kaldığını insan düşünmeden geçemiyor.

Kitabı okudukça, ayni zihniyetin Takkiyüddin in (1521-1585) İstanbul da kurduğu rasathanenin yıktırılmasında da işbaşında olduğunu anlıyoruz.

Elektrik yasaları (ohm, amper, coulomb, faraday vb) ise Osmanlı'nın 40 ile 80 yıl gibi sürelerle gecikmeli olarak gündemine girdiğini görüyoruz Telefonun kullanılmaya başlanması da, icadından sonra yine bir 40 yıl gerektiriyor.

Osman Bahadır, Cumhuriyet yıkıcıların, cumhuriyeti kuran kuşağında Osmanlı tarafından yetiştirildiği söylemine karşı, cumhuriyeti kuran kuşağın Osmanlı'ya muhalif kuşak olduğunu ortaya koyuyor.

Cumhuriyetin getirdiği demokrasi ve bilimsel ortam ile hızla okuma yazma oranının arttığı, tıp ta ki gelişmelerin toplumu kasıp kavuran sıtma, verem, trahom , frengi gibi hastalıkların hızla tedavi edilerek toplumun tıbben sağlıklı hale getirildiğini , özellikle çok yüksek olan çocuk ölümlerini ortadan kaldırarak, cumhuriyetin önce çocukları kurtardığını net bir şekilde vurguluyor.

Cumhuriyetin önemli başarılarından biride veterinerlik alanında gerçekleştirilmiş ve çok yaygın olan sığır vebası kısa sürede yok edilmiştir.

Osman Bahadır, Cumhuriyetin. Harf Devrimi, Ölçü Devrimi, Medeni Kanun Devrimi, Geometri Dilinde Devrim gibi bir çok alandaki devrimlerin toplumu kısa sürede nasıl ve hızla ileriye götürdüğünü bir kez daha gözler önüne seriyor.

Dr. Erdener ILDIZ

21 MAYIS 2012