Otomotiv' krizinde örnek bir yöntem

Küresel ekonomik krizden etkilenen sektörlerin en başında otomotiv sektörü geliyor. 74.000 kişinin istihdam ettiği, ekonominin ve ihracatın lokomotifi sayılan bu dev sanayinin 2009 un ilk çeyreğinde, geçen yıla göre %53.8 azalması, talep daralmasının boyutunu gösterirken, yönetimler, aldıkları veya alabilecekleri tedbirlerle krizi en az hasarla atlatmak için arayışlarını sürdürüyorlar. Çalışanların işini kaybetmemesi için, üretime ara vermek, ücretli, ücretsiz izin kullandırmanın yanında, devletin bu sektör için kısa çalışma ödeneği ve ÖTV indirimi gibi desteği, geçici de olsa bir hareket sağlıyor. Bütün bunlar talep daralması nedeniyle yetmiyor.

1994 yılındaki Finans krizinde bu sökterde çalışanların tam yarısı 1 günde kendini kapı önünde bulmuştu. Kaldı ki o kriz bizim yarattığımız bir krizdi, bu yüzyılın krizi ile kıyaslanamayacak, birkaç aylık bir dalgalanmaydı ve bu sektörün o zamanki ihracatı bugünkünün ¼ ü kadar bile değildi. Elbette bir kıyaslama değildir ama otomotiv sektöründe o yıllardaki çalışan sayısı da bugünkünün ¼ ü kadar değildi. Buna rağmen emekliliği gelmiş ve gönüllü olarak çıkanların haricinde toplu işten çıkarılma haberleri duymamak, her ne kadar bir züğürt tesellisi olsa da, bu sökterde bu krizlerin acısını derinden yaşamış biri olarak benim için sevindirici.

Ford-Otosan Otomotiv fabrikası, deneyimli-nitelikli kadrosu, önemli bir üretim potansiyeli ile ihracatta sürekli 1.liğe soyunan, sürekli yenilikler ve rekorlar peşinde koşan, defalarca Avrupa’nın en iyi fabrikası seçilen, çevreye hassas, bu alanda sayısız ödül sahibi, konumlandığı yerde 1999 depreminin merkezi ve en çok etkilenen ilçesi Gölcük’ün adeta yeniden canlanmasını ve ekonomik kalkınmasını sağlayan, 5.500 kişinin çalıştığı, vergi listesinde ilk 3 sıradan inmeyen bir Koç-Ford ortaklığı olan çok önemli bir sanayi şirketidir.

Bu şirketin başarısındaki en önemli faktör, daha önce çeşitli kademelerde yetişerek, her konuda kendini ispatlamış, bilgi ve yetenek sahibi yöneticiler tarafından yönetilmesidir. Ali İhsan İlkbahar ve Turgay Durak bu sistemin kendi içinden çıkardığı, Genel Md.lük yapmış, başarılarını kanıtlamış yöneticilerdir. 7-8 G.Md. yard. sı da, yine bu şirketin kendi içinde yetiştirdiği, bu sektörde, her alanda bilgi birikim sahibi mühendislik ağırlıklı, tecrübeli ve başarılı yöneticilerdir.

Bu yöneticilerden şu an Amerkalı olan G.Md.ünün başyardımcısı Nuri Otay, çalışma hayatının tamamını bu şirkette geçiren, çeşitli kademelerden sonra Gölcük Fab.sının 2001 de faaliyete geçmesiyle orada Fab. Md. görevini yerine getirmiş, başarısıyla Ford’un dikkatini çekmiş, 2006 yılında Ford-Köln’e Fab.Md. ü olarak atanmış, 2 yıl orada bu görevini sürdürdükten sonra, muhtemel G.Md. lük görevine hazırlanması için 2008 de tekrar Gn.Md. başyardımcısı olarak görevine dönmüştür.

Bugün Milliyet gazetesinde Nuri Otay tarafından açıklanan bir haberi okurken, Ford Otosan için böyle bir pratik, basit ama kimsenin de pek akıl edemediği uygulamayı ancak onun akıl edebileceğini düşündüm ve Milliyet’in ‘’sıra dışı’’ bir yöntem olarak nitelendirdiği bu habere şaşırmadım. 26 yıllık tecrübesi ile işten çıkarmanın, krizde artık pek de kurtarıcı bir çözüm olmadığını bildiğinden, her türlü imkanı deneyeceği aşikardı ama bu sayıda alışılmamış bir rotasyonu düşünüp, uygulayabilmek, gerçekten de alışılmadık, ‘’sıra dışı bir yöntem’’di. Arçelik yönetimini de kutlamak lazım.

Ford Otosan ve Arçelik kriz koşullarında istihdamı korumak için sıra dışı bir yöntem geliştirdi. Bu na göre Ford Otosan, gönüllü 410 işçisini Arçelik LG şirketinde 3 ay boyunca görevlendirecek.

Ford Otosan, otomotiv pazarındaki daralmaya karşın istihdamın sürekliliğini sağlamak ve çalışanlarının gelir düzeylerini korumak, hatta fazla mesai imkanı sunarak gelir seviyelerini arttırmak amacıyla, Koç Topluluğu’na ait farklı işyerlerinde geçici çalışma olanaklarının yaratılmasını içeren bir proje hazırladı. Bu çerçevede ilk uygulama, Arçelik LG’den gelen talep üzerine bu şirkette başlatıldı. Arçelik LG’nin talebi üzerine, gönüllü Ford Otosan çalışanlarına geçici bir süreliğine Arçelik LG’ye kaydırılma seçeneği sunuldu.

Genel Müdür Başyardımcısı Nuri Otay, özellikle Ford Otosan’da kalmaları durumunda Kısa Çalışma Ödeneği’nden yararlanamayacak çalışanlarına, gelir seviyelerini koruyabilmeleri için böyle bir olanak sunduklarını belirtti. Arzu eden çalışanlarının kendi rızaları ile Arçelik LG’de geçici süreyle görevlendirildiğine, kalmayı tercih edenlerin ise Ford Otosan’daki görevlerine devam ettiğine dikkat çeken Otay şunları söyledi:

Uygulama çerçevesinde, Temmuz 2009’a kadar Ford Otosan’ın 410 çalışanı Arçelik LG tesislerinde kendi istekleri doğrultusunda istihdam edilmiş olacak. Bu süre boyunca Ford Otosan’daki kadroları korunacak olan işçiler Temmuz 2009’da yeniden kendi iş yerlerindeki görevlerine geri dönecekler.

Bütün Dünya’da olduğu gibi, işsizlik oranı bizde de sürekli artıyor. İşsiz iş bulamıyor, çalışan işini kaybetme korkusu ile, yüreği ağzında işe gidip geliyor. Sadece adam çıkarma ve devlet yardımı da yeterli değil. Ford Otosan çalışanını koruma konusunda önemli bir adım atmıştır. Çeşitli sektörleri aynı topluluk içinde barındıran şirketler için, işçisini işleri daha iyi olanlara kaydırmak, zarar görmek bir yana, bu kriz ortamında, akılcı ve her iki tarafında kazançlı çıkacağı bir yöntemdir. Yalnız özel sektörde değil, kamu işletmelerine de örnek teşkil edebilir.

Ford-Otosan’ın bu ‘’sıra dışı’’ çözümü, kriz döneminde alınacak birtakım hafifletici tedbirler ve uygulamalar olabileceğini göstermek açısından ayrıca önem taşımaktadır.

Sektörün en fazla ‘’ilk’’lerine sahip olan, ülkenin bu ilk otomotiv şirketinin, bu ilk sıra dışı radikal yöntemi, takdirle karşılanması gereken örnek bir uygulamadır.