Oyun kuramı ve gelecekbilim

Oyunlar 3’e ayrılır: Artı toplamlılar, sıfır toplamlılar ve eksi toplamlılar.

Artı toplamlılarda illa ki herkes kazanacak, diye bir zorunluluk yoktur; biri çok kazanır, diğerleri az az kaybeder ve toplam artı olur.

Eksi toplamlılarda illa ki herkes yitirecek, diye bir zorunluluk yoktur; biri kazanır, diğerleri çok çok yitirir ve toplam eksi olur.

Gelecekbilim, eksi, sıfır ve artı toplamlı oyunlar bütünüdür. Hepsinin toplamı sıfır toplamlı oyun etmez, çünkü elmalarla armutlar toplanmaz; kazançlar ve yitikler birbirinden farklıdır.

İktisat oyun kuramının en ironik uygulamalarından biridir, çünkü iktisatta oyunun nasıl sonuçlanacağı her zaman belli değildir. Artı: Bir mühendis işvereniyle oyununda bire yüz kazandırırken ve bire on kazanırken, eğer işveren değilse, alt gelir dilimleriyle iktisadi ilişkisi karşılıklı bağımsız kalır ama oyunun toplamının yine de bir limiti vardır.

Marx’ın iktisat kuramı, oyun kuramının bu cilveleri nedeniyle baştan yanlışlanır. Artı değer öyle lök gibi orada durmaz. Kimi Nokia veya Google gibi, hiç-sıfır ekonomik değerler bile milyarlarca dolar edebilir. Ancak bunun yanısıra, yemeden öleceğimiz buğdayın fiyatı da habire düşer ve bunu borsacılar değil, genetik tarımcılar yapar, bir birim arazinin verimini bir anda 100 katı arttırırlar; hoop arz-talep dengesi…

Tarihin ‘tekillik noktası’ denilen, ötesine hiçbir kestirimin yapılamayacağının önesürüldüğü noktalarından birinde yaşıyoruz. Ancak, yine de büyük sayılar kuramı işliyor: Kentler nüfus limitine geliyor, devrimler tükenebiliyor, bazı yeni devrimler hoppadacık ortaya çıkıyor.

Bu durumda oyun kuramı, Heisenberg’in belirsizlik ilkesinin akla getirdiği biçimde, daha az kestirimde bulunarak daha çok bilgiye ulaşabiliyor. Geleceği tümüyle özgür bırakmak, çocuğumuzun mesleğini kendisinin seçmesiyle benzeşiktir. Nasıl olsa, herkes kendini öder, bizim tek görevimiz ölmeden önce 300 küsur milyar dolar borcu sıfırlamaktır, o herzeyi liberalizm adına biz yedik çünkü.