Özeleştiri Üzerine!

TDK’na göre özeleştiri, kişinin kendi davranışları üzerine yönelttiği yargı, otokritiktir. Başka bir ifade ile kişinin kendi düşünce, davranış ve eylemlerini nesnel eleştiriden geçirmesi işidir. Kendisi üzerine düşünme ve kendisini yeniden kurma geleneği olmayan bir toplum için özeleştiri, geçmişi ret, inkâr etme, günah çıkarma, sahip olduklarını terk etmek anlamları taşıyor. Gerçekte özeleştiriyi, süreç içerisinde var olan bütün birikimlerin kullanılması gereken bir deneyim olarak kavrayıp, zamana uygun filtreleme ve düzenleme yaparak kendini yeniden yapılandırma, yenileme olarak anlaşılmalıdır.

Özeleştirinin gerçekleşmesi 3 koşula bağlıdır.
1-Özeleştiri ahlakı,
2-Kendine güven,
3-Rasyonel aklın kullanılması, rasyonellik.

Özeleştiri ahlakı; Kendine saygı duymak ve bu saygıyı ayna olarak kullanmak, duyulan bu saygının ifadesi olarak küfür, hakaret, alay, inkâr içermeyen bir üslupla hata ve yanlışları tespit etmektir. Var olan bütün birikime sahip çıkarak ve herhangi bir art niyet taşımadan sadece “kendini” yeniden kavramaya ve inşa etmeye dönük bir yenilenme çabasıdır. Özeleştiri ahlakı, üsluba, niyete ve eylemle içselleşmiş samimiyete, doğallığa dayanır, doğru arayışla yenilenme çabasını içerir.

Kendine Güven; kendini dinlemekten, hata ve yanlışları görmekten ve onlardan vazgeçmekten korkmadan daha ileri, yeni, farklı teorik ve pratik deneyimler için cesur davranmak ve dış eleştirilere aldırmamaktır.

Rasyonellik ise; özeleştiri sürecinde kullanılan mantığın duygusal ve kurgusallıktan uzak olmasıdır. Özeleştirinin, somut verilere, denetlenebilir, ölçülebilir, test edilebilir düşüncelere dayandırılmasıdır. Duygusallık, günah çıkarmak, kurgusallık, ideolojilere körü körüne bağlılık; sapmalara ve yeni hatalara yol açacaktır.

Sağlıklı bir özeleştiri, geniş bir vizyon, somut belge ve deliller, filtre edilmiş rasyonel akla dayalı tutarlı analiz ve tasarımlar üzerinden yürütülebilir. 

Ancak, ittifakla oluşturulabilen özeleştiri, kalıcı, olumlu ve projeksiyoner, sıçramak için bir güç basamağı ve moral deposu olarak kullanılabilir.

Özeleştiri kullanıldığında en iyi rehberdir, kişinin kendini denetlemesine ve kendine hesap vermesini sağlar. Özeleştiri yapmayan bireylerden oluşmuş ülkelerde de toplumsal olarak kapsamlı birleştirici bir ruh hareketi de oluşma(z.)yacaktır.

Nizamettin BİBER