özgürlük aşığı

Keskin ve nereye gideceğini bilen yergileriyle, onun en aziz dostu sayılan neyi, dilden dile dolaşan nükteleri ve bestelediği şiirleriyle Neyzen Tevfik’in 74 yıllık serüvenini ‘Tercüme-i Halim’ adlı mesnevisinden öğreniriz. Tımarhanelerle saraylar, köşklerle çöplükler arasında volta atan hayatı, özgürlük üzerine kurulmuş bir hürriyet aşığıdır.

Kendine has bir karakteri olması onun en göze çarpan özelliğidir. Bu yönü, onun kişisel inanç ve görüşlerine dayanan yaşam biçimidir. Bu görüş ve inançlarını en güzel yansıtanlar ise onun ise şiirleridir. Ondaki özgürlük tutkusu her şeyin üzerindedir. “felsefemdir kitab-ı imanım\Taparım kendi ruhumun sesine\Secde eyler hakikatım heran\Kalbim ateş-i mukaddesine.” Dörtlüğü bu tarafını apaçık ortaya sunduğu gibi hayata ve paraya da önem vermediğini yansıtır.

İçki ile iç içe olan Neyzen’in hayatı renkli ve olaysızdır. Onun zamanında milli orkestra olan mehter takımında maestroluk eden Tevfik’i, Sultan Reşad görmek istemiş ve ney’ini dinleyip hayran kalmıştır. Hayatını içki ve neyden aldığı zevkle geçirmiş ve hayatı, içi su dolu fıçıya benzemiştir. “İçindeki azar azar da kullansan, hepsini de boşaltsan, mutlaka biter.” diye de eklemiştir.

Neyzen Tevfik, her içki komasının ardından gözünü akıl hastanesinde açar. Abidin Dino derki: “Canı isteyince tekkeye döner ki Bakırköy’e sığındığını, bir süre ortadan kaybolduğunu biliyordum. Başı derde girdiğinde esrarı, afyonu, içkiyi, küfürü, taslamayı, şiiri fazla kaçırdığında kendiliğinden buraya gelir, dinlenirdi bir iki ay. Neyzen’in yatağı hep hazırdı.”

Birinci dünya savaşına kadar –kendi hesabına göre – 2.4 ton dolayında rakı ve üç-dört ton esrar içmiş, bir o kadar da afyon yutmuştur.

Çağının iki özgün ve dinamik iki eseri vardır: Şehnaz Bûselik Saz Semaisi ve Nihavent Saz Semaisi.

“Ne yapalım be birader, dünya dönüyor, ben de dönüyorum, büyük bir âhenk içinde dönüp duruyoruz. Allah ahengimizi bozmaya…”

Gelin kendi ağzından dinleyelim biraz da kendini:

“Aşırı içki yüzünden kendinden geçen bir sarhoş, Neyzen’in ensesine bir tokat yapıştırır. Bizimki buna hiç aldırış etmez. Masadaki arkadaş:

-Tokadı yedin... der. Hiç karşılık vermedin.

-Peki, bir eşek çifte atsaydı sen ne yapardın?’’

‘’Geçen gençlik günlerine yanmayan

Yok gididir, bense bakar göçerim

Yoğu vara, varı hiçe gömerek

Her solukta bir gam yakar geçerim

Durulmadı gitti belirsiz başım

Kardaşımdan başka herkes kardaşım,

Kader, zaman, keder, hicrân yoldaşım.

Dertli ırmak oldum, akar geçerim’’

Kaynak: “Çeşitli Yönleriyle Neyzen Teyfik-Alpay Kabacalı”