Padişah kızlarının eğitimi

Osmanlı ile ilgili bir çok konuda araştırma yapıp, nasıldır? Ne yapmışlar? Sorularının bazılarının cevaplarını aldıkça köşemden sizlere de aktarmaya gayret ediyorum.

Geçenlerde bir arkadaşımla konuşuyorduk.

“Saray zamanı taaa eskilerde sultanlar nasıl eğitim alıyorlardı?”

Padişah kızlarından söz etmiştik.

Bir çok yerde araştırdım. Bir çok güzel yazıda buldum.

Padişah kızları ciddi olarak eğitim alıyorlarmış ki bu çok güzel.

Ben diyorum ya Harem sadece Padişahın gözdeleri ile vakit geçirdiği bir yer değildi. Harem aynı zamanda ilim irfan yuvasıydı.

Osmanlı Padişahlarının kızları, şehzadeler kadar önemli değillermiş.

Ya da şehzadelere gösterilen önem onlara gösterilmezmiş. Padişah kızlarına Hatun denilmesi Fatih Sultan Mehmet’ten sonra Sultan olarak değiştirilmiş.

Padişah kızlarının doğumlarında da tabi tören olurmuş. Kurbanlar kesilirmiş. Tören düzenlenirmiş. Doğumdan sonra bir daire ve hizmetine kalfalar, cariyeler verilirmiş.

Dadıları olurmuş.

Eğitimlerini ilk başlarda dadı ve anneleri yaparmış.

Padişah kızları olmalarına karşın, eğer önemli bir devlet adamı ile evlendirilirse işte o zaman büyük kabul görürlermiş.

Padişah kızları evlenmeden önce günlük 100 akçe alıyorlarmış. Evlendikten sonra 300 – 400 akçeye kadar çıkıyormuş harçlıkları…

Daha iyi anlaşılması için bu bilgileri resmi olarak aktaracağım.

Padişahın bir çocuğu dünyaya geldiğinde doğum derhal top atışları ile halka duyurulurdu.

Yedikule ve Topkapı Sarayı’nın sahilinde bulunan toplardan eğer doğan bir şehzade yedi, kız ise üç atış yapılırdı.

Top atışı günde beş kez tekrarlanırdı.

Padişah veya şehzade kızı, yani baba tarafından Devletin kurucusu Osman Gazi’nin soyundan gelen Osmanlı İmparatorluk prenseslerine İstanbul’un fethinden itibaren günümüze kadar “sultan” ve saygı ve nezaket unsuru olarak “sultan efendi denmiştir.  

İstanbul’un fethinden önce “hatun” denirdi

Bir sultan doğar doğmaz kendisine bir daire ayrılır, emrine dadı, sütnine, kalfa ve cariyeler tahsis edilirdi.

Çocuğun eğitimiyle kendi anneleri, dadı ve kalfası uğraşırdı.

Yürümeye başladığında kalfası, ya da dadısı ile beraber aynı yaştaki çocuklarla oynar, bahçelere çıkar küçük cariyelerle vakit geçirirdi.

Sultanlar, kalfasız ve dadısız asla dışarı çıkmazlardı.

Bu oyunlara zaman - zaman, geleceğin Harem ağaları olacak küçük zenci çocukları da katılırdı.

Sultanlar, okuma çağına gelince irade-i şahane ile derse başlarlar ve kendilerine atanan hocalar tarafından ders görürlerdi. Sultanlar, derse törenle başlarlardı. Çoğu zaman, törenlere padişah da katılırdı. Bazen Besmeleyi padişahın kendisi çektirirmiş. Derse başlamadan önce, sultanlara, hocalık takımı yapılır.

Hazırlanırdı.

Hocalık takımı şunlardı:

Kapakları tuğralı bir cüz elifbe,

Bir Amme cüzü,

İnci, sırma ve tırtıl işlemeli, üzeri pırlanta elmasla süslü kadife cüz kesesi,

roje elmasla süslenmiş gümüşten yapılmış küre rahle,

İnci, sırma ve tırtıl işlemeli bir atlas minder,

İki tane pırlanta elmaslı altın hilal,

Birisi sadece, bir tane sırma işlemeli, sırma saçaklı kadife kaplı yaldızlı ağaç rahle, klaptan saçaklı, gümüş bürümcük telli rahle örtüsü,

Beş tane pırlanta elmaslı iğne,

İnci, sırma ve tırtıl işlemeli ve yine harçları bunlardan olan entari,

Bir tane inci, sırma, tırtıl işlemeli harçlı, mor atlas baş başlığı,

Bir tane fermayış şal,

Bir tane telli bohça…

Hanedana mensup kızlarla erkeklerin bir arada okudukları şüphesizdir.

Buraya devam edenler yalnız padişahın çocukları yani birbirinin kardeşleri oldukları için aralarında kaçgöç olamazdı.

Topkapı Sarayı’nda başka yerlerde oturan şehzadelerin çocukları ise tabiatiyle bu mektebe gelemezlerdi.

Onlar da saraylarında otururlardı.

Topkapı Sarayı’nda, dersler Şehzadeler Dershanesi’nde okunurdu.

Yıldız Sarayı’nda ise kızların ve şehzadelerin dershaneleri ayrılmıştı.

Sultanlar, Küçük Mabeyn Odası’nda ders okuyorlardı.

Ders öğleye kadardı. (alıntı)

Nazan Şara Şatana

http://www.facebook.com/nazansara.satana.5

https://twitter.com/nazansarasatana