PANDEMİ VE GAYRİMENKUL

1. 2018'de %50 azalan inşaat ruhsatı sayısı, 2019'da bir %50 daha azaldı. İki yılda, 287 Milyon m2'den 70 Milyon M2'ye düştü. Yani müteahhitler frene bastı. Yani üretimi oldukça azalttık. Bunda, imar barışı tarafından kilitlenen kentsel dönüşüm sürecinin de büyük payı var.

2. Arzın azalması dolayısıyla pandemiye rağmen, düşürülen faiz oranları desteğiyle konut fiyatları bir önceki yıla göre %26 oranında arttı. Deprem kaygısı dolayısıyla vatandaşın yeni binalara yönelmesini de hesaba katmak lazım.

3. Beyaz yakalılar pandemi etkisiyle arsa ve tarla yatırımlarına yönelmeye başladı. Arazi fiyatlarında ciddi artışlar meydana geldi. Uskumruköy, Zekeriyaköy, Riva, Şile gibi bölgelerde projeler geliştirilmeye başlanıyor.

4. Perakendenin düşen cirolarıyla birlikte AVM'lerde yeniden kurgulama, yeniden işlevlendirme, yeniden kiralama dönemi başlayacak. Artık bir kısmı öğrenci yurduna, hastaneye, okula dönüşmüş AVM'ler göreceğiz.

5. Ofis piyasasında en gözde bölgelerde bile %40'lara varan boşluk oranları, büyük ofise olan ihtiyacın azaldığını, artık şehrin farklı bölgelerinde daha küçük ve esnek ofislerin tercih edildiğini gösteriyor.

6. Turizm sektörünün içinde bulunduğu durum dolayısıyla otel piyasasında %70'lere varan boşluk oranları bulunuyor. Yakın zamanda, otel değiştirmeleri gerçekleşebilir.

7. Artan e-ticaret dolayısıyla lojistik gayrimenkul yatırımlarının önemi arttı. Hatta Levent'in göbeğindeki binalarda bile lojistik dönüşümleri tartışılmaya başlandı.

8. Öğrenci kentlerinde kiralık konut fiyatları %26 azaldı. Yazlık bölgelerde ise kiralık fiyatları %30'dan fazla artış gösterdi.

Pandemi dolayısıyla gayrimenkul piyasasında gerçekleşen değişimleri iyi okumak gerekir. Depreme mekansal hazırlık seferberliği, menkulleşme ve değer bazlı paylaşım modelleriyle beslenmiş yeni kentsel dönüşüm süreci, arz üretme sorununu çözecektir. Gayrimenkul meselelerinin üst ölçekten ve tek elden yönetilmesi gerektiği imar barışı sürecinde görülmektedir. Bir ayağınızla gaza basarken öteki ayağınızla frene basamazsınız.

HAKAN GÜMÜŞ, 

20 Kasım 2020