Paragrafın giriş cümlesini kolay bulma yolu

Paragraf soruları, hele "okuma alışkanlığı" olmayanlar öğrenciler için korkulu rüyadır.

Nasıl olmasın ki?

Cümleler yığını, koskocaman bir yazılı metin. Okumayı düşünmek bile, zamana karşı yarışanlarda, daha işin başında bir ürkeklik yaratır. Bu da, ister istemez, soruyu çözme süresini uzatır ya da o sorudan vazgeçmeyi sağlayabilir.

Paragrafı gören öğrencinin aklına “hızlı okuma” gelebilir. Öğrenci, eksik/ yetersiz bilgilendirmenin etkisiyle, “Keşke, hızlı okuma yöntemin bilseydim!”
hayıflanabilir. Öğrenci, hayıflanmada, ne yazık ki, haklı değil. Çünkü “hızlı okuma” tek başına yeterli değil.

Sonra, verilen paragrafı bütünüyle okuyup da, ne yapacaksınız?

“Paragrafın hepsini okumayacak mıyım?” diyebilirsininz.

Bilin ki, size yöneltilen soruların çoğu, paragrafın bütününü okumanızı gerektirmez.

Niye mi?

Önce, “giriş cümlesi için gerekli malzeme”yi verelim:

1. Yönü ileriye doğrudur, dil ve düşünce bakımından geri gitmez.
2. Açıklanabilir bir nitelik taşır.

Bu sorunun yanıtını “Masalını yitiren Devi” okurken buldum. ( Hangi sorunun, geri gitti.)

Ömer Seyfettin, çağdaş Türk edebiyatının temellerini atmıştır.( Nasıl atmış, ileri gidiyor.)

Son kitabımı da bu yayınevi yayımladı.( Hangi yayınevi, geri gitti.)


ÖRNEK: 1

“... . Bu türler içinde en çok romanlarımı severim. Daha sonra öykülerim, oyunlarım gelir. bunlardan başka aruzla yazdığım şiirlerim
de var. Yapıtlarımın değerine gelince yapılan eleştirilerin büyük bir bölümü olumlu. Bu da onların belli bir düzeyde olduğunu gösteriyor.

Düşüncenin akışına göre, bu parçanın ilk cümlesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) İlk romanlarımın ödüle layık görülmesinden mutluluk duydum.

B) Yaptığımın kolay olmadığı, kolaydan hoşlanmadığım herkesçe bilinir.

C) Bu konuda arayış içinde olduğum ve amaçlı davrandığım söylenir.

D) Edebiyat alanında farklı türlerde ürün verdiğim doğrudur.

E) Yazdıklarımın değişik konuları içerdiğini ve eleştirildiğini biliyorum.


Değerlendirme/ Açıklama:

Şimdi siz “hızlı okuma” yöntemiyle mi çözeceksiniz soruyu?
Kalabalıkta Ali adında birini ya da arkadaşınız Ali’yi arayacaksınız.
Kimi bulursunuz?
Kuşkusun arkadaşınız Ali’yi?

Nasıl mı?

Soru bizden boş bırakılan yere gelecek cümleyi istiyor; var olan bölümü okuyalım:

“Bu türler içinde...”

Bırakın okumayı ve hemen bir soru sorun:

“Hangi türler?”

Çünkü, bundan önceki cümlede “tür” sözcüğü geçecektir.
Haydi, seçeneklerde, tıpkı kalabalıkta arkadaşınız Ali!yi aradığınız gibi arayalım.
Bakıyoruz ki, “tür” sözcüğü sadece D seçeneğinde var.
İşte bu sorunun yanıtını da, seçeneklerden şıp diye buldunuz.
Buna “hızlı okuma” mı denir, yoksa hızlı çözme mi?
Demek ki, soru tipine göre, soruları hızlı çözme yöntemi var.


ÖRNEK: 2

Fakat, daha umutlandıracak kadar bulut kümelenmeden güneyden acı bir rüzgâr koptu. Bu keskin samyeli,
yerden süpürge ile toz kaldırmış gibi, gökteki bulutları silip süpürdü. Gök, çıplak ve boş kalmıştı.

Bu parçayı, aşağıdaki cümlelerden hangisiyle başlatmak uygun olur?

A) Aylar ayları kovaladı, yine de yağmur yağmadı.

B) Öğleye doğru, küçük hafif bulutlar isteksiz isteksiz gökte toplandı.

C) Havada bir ağırlık vardı, gökyüzü, kapkara bulutlarla kaplanmıştı.

D) Koyu kırmızı bir şafak söküyor, ortalık yavaş yavaş ağarmaya başlıyordu.

E) Şimdi sanki gök, ona olan borcunu bereketli yağmurlarla ödüyordu.


Değerlendirme/ Açıklama:

Var olan ilk cümlede, “daha umutlandıracak kadar bulut kümelenmeden” bize, önceki cümlede “bulut” sözcüğünün geçtiğini, ama “bulut kümesi”nin az olacağını anlatıyor.

Seçeneklerden sadece B ve C’de “bulut” sözcüğü var.

C’deki “gökyüzü, kapkara bulutlarla kaplanmıştı” ifadesi var olan ilk cümleye uymaz; çünkü o cümlede, “daha umutlandıracak kadar bulut kümesi” yoktur.

O zaman yanıt B’dir.