Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

12 Eylül '06

 
Kategori
Tarih
 

Parametrelerarası etkileşim

Parametre Nedir?

Parametre, fiziksel sistemlerde boyut ve değişken olarak da tanımlanır. x-y-z mekan, t zaman parametresidir. Zihinsel ve kültürel kategorilerde ise bu denli açıkseçik tanımlar yapılamayabilir. İkinci Sanayileşme için alfabetik olarak tanımladığımız ve irdelediğimiz parametreler o denli birbirinden bağımsız değildir. Örneğin bilgisayar, robot ve siberuzay kategorileri ortak arakesitlere sahiptir.

Parametrelerin ortaya çıkışı:

Birinci Sanayileşme’de buhar makinalarının ortaya çıkışına bakalım. Buhar gücünün insan gücünden daha büyük işler yaptırabildiği uzun süredir bilinmesine karşın, kömürün verimli olarak çıkarılıp dayanıklı buhar makinalarının yapılması birkaç yüzyılı bulmuştur. Lokomotifin icadıyla ise mesafeler çok kısalmış, ticaretten bilgi akışına herşey bir çığ gibi hızlanmıştır. Ancak bu durumda buhar makinaları Birinici Sanayileşme’de bir parametre olabilmiştir.

Parametrelerin silinmesi ve geçersizleşmesi:

Buhar makinaları devreye girerken, rüzgar ve su değirmenleri devreden çıkmıştır. Oysa bunlar yüzyıllarca yine insan gücünün yapamadığı işleri yapmışlardır. Keza petrollü motorların icadı ile buhar makinaları devreden çıkmıştır. Bugün de yavaş yavaş benzinli motorlar devreden çıkmaktadır; elektrikli ve yağ-alkol karışımlı motorlar çevre kirliliğini azaltmak için devreye sokulmaktadır. Bunlar parametrelerin kültürel modlar içinde silinmesi ve geçersizleşmesi için örneklerdir, kimse buhar gücüyle çalışan bilgisayar tasarlamadı.

Parametrelerin etkileşimi:

Bugün dünyada enerji kaynağı olarak onlarca malzeme kullanılmakta. Buna ‘parametrelerin yatay etkileşimi’ denilebilir. Nükleer enerjinin, barajlar yerine elektrik üretiminde kullanımına ise ‘dikey etkileşim’ denilebilir.

Parametrelerin etkileşimi her zaman birbirinin ikamesi (biri varken diğeri yok) olarak tanımlanmayabilir. Parametreler kimi birbiriyle sinerji yaratır, kimi anerji (toplamda daha az sonuç) yaratır, kimi birbirine karşı nötr kalır. Dolayısıyla toplamdaki panorama-görüngü, titreşen ve salınan parametreler ve parametrecikler dağılımıdır.

Parametreler tanım olarak kendileri kalırken, aynı zamanda birçok öğe onlara eklenebilir ve/ya onlardan çıkabilir ki bu bir arabanın tamir edilirken ve parçaları değiştirilirken de, o araba olarak tanımlanması gibidir. Bu değişim iki parametre etkileşirken de ortaya çıkabilir. Örneğin lokomotifler bugün elektrikle veya motorinle çalışabiliyor. Nükleer enerjiyle çalışan gemiler ve denizaltılar mevcut.

Kültürlerde ise parametrik etkileşime en güzel örnek melez dillerdir. Herhangi iki dil / altkültür karşılaşınca bazı sözcükler eksilerek, bazı sözcükler eklenerek yeni bir dil oluşur.

Demek ki burada altkümelerin artış ve eksiliş zaman dizilerini haritalarsak, asıl parametrelerin de haritasını kabaca çizmiş oluruz.

İnterparametre Örneklemeleri

İnternet-robot: İnternete bağlanabilen bir robot, en büyük ansiklopedi-sözlükten daha işlevsel bir bilgi kaynağı olabilir. Keza uzman robotlar için internet polibe ulaşmaktan yeni açmazlar için yardıma dek birçok işlev taşıyabilir.

İnternet-yapay zeka: İnternetin kendisi bir yapay zekadır, proto bir yapay zekadır ama tamama yükseltgenecektir. Bunun nasıl olacağını ise henüz bilmiyoruz.

İnternet-yazılım insan: İnternet-yazılım insan etkileşiminin internet-zihin etkileşiminden milyonlarca kez hızlı olabileceği umulur. Bu da eğer internette şimdiye dek yeterince bilgi birikmişse, birçok paradigmatik eşik sıçramasının birarada yapılabilmesi mümkün olacak demektir.

İnternet-bilgisayar: İnternet bilgisayar olmadan olamazdı ama bilgisayar internetsiz de vardı. Burada önemli olan durum, internet olsun, robot olsun, hiçbirinin bilgisayarlar yaratılırken önceden düşünülmediği. www2 ile birlikte internetin de başkalaşacağı öne sürülüyor. Onu göreceğiz.

Bilgisayar evreleri (elektronik, optik, vd): Bilgisayarlar delgi kartları kullanarak işe başladı, yumuşak diske geçti, sert diske geçti, şimdi de CD evresinde.

Bilgisayar-robot: Tüm robotlar da birer bilgisayar içerir, hatta insan gibi 5 duyu-dil kullanacaksa, onlarca bilgisayar içerebilir. Bilgisayarların tüm gelişmeleri robotlara birebir yansırken, robotlar için başka etkenlerinde geliştirilmesi gerekir, özellikle de mekanik dalındakilerin. En son yapılan robot-sandalye bu konudaki sorunların hemen hemen tümüyle çözüldüğünü gösteriyor. Bu durumda ileride insan bedeninden daha hızlı, esnek, güçlü robot bedenlerin de yapılması mümkün demektir.

Uzay x ölümsüzlük: Yeryüzü’nde ölümsüzlük elde etmenin uzaya gitmeyi engellemesi doğaldır, çünkü uzayın koşulları denetlenemez ve çok değişkendir. Ayrıca, ölümsüzlüğün daha çok bilme çabasına insanı iteceği de sölenemez şimdiden. Ölümlü insanların tamamına yakını öğrenmediğine göre, ölümsüzlerin de pek farklı olması umulamaz. Ölümsüzlüğün değişimden çok, durağanlık getirmesi de olağandır. Uzayı insan kategorisi için aşkın-aşkın, ölümsüzlüğü içkin-aşkın öteleme / değilleme varsayabiliriz.

Yazılım x uzay: Herkes ilk uzaya gidildiğinde bilgisayarlar da olduğu için, her hesaplamanın onlarla yapıldığını sanır ama NASA’da birçok hesap, bırakın cep hesap makinelerini, sürgülü hesap cetvelleriyle yapılırmış.

Olası Fenomen Örneklemeleri

Yazılım olmuş bir insanın neler hissedebileceğini, 27 Haziran 2005 tarihli güncemde şöyle dile getirmiştim:

“Bir insan olmaya alışmam 40 yılı aştığına göre, yazılım olmaya da alışmam epey sürerdi herhalde…

Bir insan olmaya alışmak ne demek?

Bir beden olmaya alışmak demek… Onun yeme, içme, temizlik gibi sürekli gereksinimlerini düzenli olarak yerine getirmeyi aksatmamak demek…

Bir zihin olmaya alışmak demek… Sevgi açlığım bana çok pahalıya mal oldu. 10 yıldır da yalnızlığa açım. Bu tür yüksek genlikli salınımlara alışmak demek.

Bir kültürde yaşamaya alışmak demek. 1960-2005 arasındaki alaturka kültür yeterince bela doluydu ama başka bir yerde de pek dertsiz kalabilmiş olacağımı sanmıyorum.

Bir yazılım olmaya alışmak ne demek?

Bunları hepsinin gitmesi ve boşluğa alışmak demek. Uyuyup uyanmayacaksın. Yiyip içmeyeceksin. Ne yapacaksın? Duracaksın. Hep duracaksın. Bir tür kötürümlük demek bu… Yine de ‘subroutine’ bir androidin aracılığıyla dış dünyada gezinip veriler toplayabilirsin.

Belirli bir süre insan olarak yaşadıktan sonra yazılım olmaya aktarılınca, insan özelliklerinin de bilgi belleğiyle birlikte aktarılacağı varsayılıyor. Her bilgi öğrenişimin eşleniği duygular da var. Kimi açtım, kimi mutsuzdum… O bilgileri kullandıkça bu duygular da her kezinde yeniden canlanır.

Yazılım olduktan sonra, bunların yavaş yavaş dönüşmesi daha mantıklı. Örneğin, bazı acılarımın anıları uzun süredir hiç canımı acıtmıyor. Kayıtlarımdan dolayı onun acı olduğunu biliyorum ama onu yaşamıyorum. Sanırım insan olmanın anıları da öyle yavaş yavaş boşalacak.”

Frederik Pohl’un Hiçi Üçlemesi’nin son cildi olan ‘Hiçi İle Buluşma’da bir insan aslının tıpatıp aynısı yazılım olur, en insansı huylarıyla birlikte. Ancak, başka bir zeki canlı türü olan bir Hiçi dişisi ise çiftleşemediği için enginleşir ve yazılımlaşır, onunla ilgili ayrıntılı bilgi verilmez. Bunların yanısıra, bir fizik ve bir psikoloji yazılımı da vardır.

William Gibson’ın ‘Sprawl Üçlemesi’nde ise üç ciltte toplam 4 insan yazılımlaştırılır ve 2 de bağımsız yapay zeka vardır. Bunlar dışındaki bir zeki canlı ile etkileşirler ama bunun ayrıntıları verilmez. İnsanlar sağ kalmak için donanımlara gereksinim duyarlarken, yapay zekalar zaten tüm dünyadaki donanmıları ele geçirmişlerdir.

Çıkış

İkinci Sanayileşme’nin temel parametreleri şimdiden tanımlanmış durumda. Bunlara sürpriz yenilerinin girmesinden çok, buhar makinesinin yerini benzin motorunun alması türü dönüşümler beklenebilir. Dolayısıyla konunun kültürolojik argümantasyonları temelde bu metindeki düzlemde yürüyeceğe benziyor.

 
Toplam blog
: 2216
: 514
Kayıt tarihi
: 16.08.06
 
 

Serbest yazarım. 1960 doğumluyum. BÜ İşletme mezunuyum. ..