Pelin'in gözlemi

Pelin, bir sabah uyandı. Annesi çayı ocağa koymuştu. Birazdan çayı demleyecekti. Pelin ocağın başına gitti. Buharlaşmayı gözlemlemek istiyordu. Bu terimi fen ve teknoloji dersinde öğrenmişlerdi. Bu terim dışında öğrendikleri bir çok yeni kelime de vardı.Ama ilk olarak buharlaşma, kaynama, kaynama sıcaklığı, erime ve donmayı öğreneceklerdi. Demlikte su kaynarken bir yandan da buharlaşıyordu. Annesi mutfağa girmişti:

- Ne oldu Pelin? diye sordu. Pelin annesine:

- Bir şey yok anneciğim. Gözlem yapıyorum, dedi.

Ayten hanım meraklı biriydi.

- Gözlemin konusu ne? diye sordu.

Pelin annesine maddenin hallerinden bahsetti. Bu arada çaydanlıkta su bitmiş, etrafa bir koku yayılmıştı. Pelin ve annesi yeniden çay koymuşlardı. Bu arada içeriden

"Günaydın" diye bir ses geldi. Bu ses Pelin'in babasına aitti. Bütün aile kahvaltı ederken Pelin gözlemini anne ve babasına anlatıyordu. Anne ve babası kızlarına yardım etmek istiyorlardı. Babası Pelin'e :

- Elektrik direklerinde kullanılan tellerin yazları güneş enerjisi, yani ısınma sonucu oluşan genleşmeden dolayı sarkabileceğini, kışlarıda soğuma etkisi ile büzüşebileceğini söyledi. Bu nedenden dolayı da tellerin geçireceği bütün büzülme ve ısınma olayları göze alınarak uzunlukları belirlendiğini söyledi. Sonra annesi söze girdi:

- Ayrıca su halden hale girer. Su döngüsü yoğuşma ve buharlaşma sonucu oluşan döngüdür. Bu arada Pelin'in göze saate ilişti. Saat 11:45 olmuştu. Pelin hemen odasına fırladı. Üstünü çıkartıp, okul kıyafetlerini giydi. Çantasını aldı ve okula gitti. O gün sınıfta fen ve teknoloji dersi vardı. Pelin bu derse iyi hazırlanmıştı. Fen ve teknoloji öğretmeni içeriye girdi. Ahmet öğretmen çocuklara:

- "Tünaydın" dedi. Bugün fen ve teknoloji dersinde su döngüsü, yoğuşma ve buharlaşma konularından sizlere bilgi vereceğim. Öğretmen anlatmaya başladı:

- Su bir halden başka bir hale geçerek yeryüzü ile hava küre (atmosfer) arasında dolanır. Suyun yeryüzü ile hava küre arasında devam eden bu dolanıma su döngüsü denir. Öğretmen bazı bilgiler verdikten sonra teneffüs zili çaldı. Ahmet öğretmen çocuklara:

- 2. derste kaynama sıcaklığı hakkında bilgiler vereceğim, dedi ve teneffüse çıktılar. 2.derste kaynama sıcaklığını işliyorlardı. Öğretmen:

- Kaynama sıcaklığı 100 derecede gerçekleşir. Örneğin, bir sütü pastörize etmek için ilk önce sütü kaynatıp sonra birdenbire sonra soğutmamız gerekir. Donma sıcaklığı ise eksi (-) değerlerde gerçekleşir, dedikten sonra çocuklara dönerek donma sıcaklığı hakkında bana kim örnek verebilecek? dedi. Pelin hemen söze atıldı:

- Öğretmenim, örneğin buzlukta bulunan buzlar donma sıcaklığına örnektir. Öğretmen Pelin'e:

- Aferin dedi ve ev ödevi olarak erime sıcaklığı hakkında araştırma yapmalarını istedi. Bir hafta sonra pazartesi günü yazılı olacaklarını söyledi ve zil çaldı. Pelin okuldan çıktıktan sonra doğruca evine gitti. Pelin akşam yemeğini yiyerek araştırma ödevinin başına gitti. Raporunun başına erimenin özelliklerini yazarak araştırmasını yapmaya başladı.

Sıcak yaz günlerinde su, gazoz ve limonata gibi sıvıları bolca tüketiriz. Serinlemek için içtiğimiz bu sıvılara bazen buz atarız. Buzun bu sıvıların içinde yavaş yavaş kaybolduğunu görürüz. Bir süre sonra buzu göremeyiz. Bu durumun sebebi, buzun erimesidir.

Döküm fabrikalarında eşya veya aletler yapılırken demirin istenilen şeklin verilmesi gerekir. Bunun için önce demir eritilerek sıvı hale dönüştürülür. Daha sonra sıvı haldeki demir kalıplara dökülerek şekil verilir. Maddelerin erimeye başladığı sıcaklık ile donmaya başladığı sıcaklık aynıdır. Örneğin su, 0 C'de donarken aynı sıcaklıkta eriyorsa sıvı hali de aynı sıcaklıkta donar. Pelin araştırma ödevini bitirmişti. Hemen aklına bir fikir geldi. Erime ve donma sıcaklığını gözlemlemek istiyordu. Hemen annesine sordu:

- Anneciğim, erime ve donma olayını merak ediyorum. Bana yardımcı olur musun? Ayten Hanım :

- Mumun erimesini gözlemleyebilirsin, dedi. Pelin hemen mumu parçalara ayırarak cezvenin içine koydu. Annesi ve Pelin ocağın üstüne cezveyi koyarak mumu gözlemlemeye başladılar. Pelin çok sevinmişti. Mum eridikten sonra bir kalıba dökerek donmasını izledi. Çok yorulmuştu. Yatma saatinin geldiğini fark etti. Saat 21:30 olmuştu. Yarın yazılısı vardı. Pelin iyi hazırlanmıştı. Sabah oldu. Pelin kahvaltısını yaptıktan sonra hemen derslerine bir göz attı. Fen ve teknoloji sınavı olacakları için çok mutlu ve heyecanlıydı. Okula gitti. İlk ders Fen’di. Öğretmen sınıfa girince:

- "Tünaydın" çocuklar dedi. Bugün fen ve teknoloji sınavı olacaksınız, diyerek sınav kağıtlarını dağıttı. Zil çaldıktan sonra Pelin çok mutluydu. Sınavı iyi geçmişti. Sınavda onun çalıştığı yerlerden sorular vardı. Özellikle bütün sınıfın takıldığı bir soru vardı. Soru şu idi:

-Sıvıların ısı alarak gaz haline geçmesine ne denir?

A) donma B) buharlaşma C) yoğuşma

Pelin buharlaşmayı işaretlemişti. Sınav oldukları gün çok mutluydu. Sınav sonuçları açıklandığında sınıfın en başarılı öğrencisi seçilmiş ve iyi not alarak sevinçle evine gitmişti.