Protagoras ve Rölativite

Yunanlıların Abdera kentinde doğdu. Atina’ya gitti sık sık seyahat ederdi. Sofistlerin öncülerindendir.

Ahlak ve erdemler üzerine çalıştı. Görelilik ve bilinemezliğin savunucusudur.

İzafiyet felsefesinin ilk filozoflarındandır.

Yöneticilere Retorik üzerine parayla dersler verdi.

Motto haline gelen sözü ‘İnsan, her şeyin ölçüsüdür.’ – Homo Mensura –

‘’İnsan her şeyin, varolan şeylerinin varlığının ve varolmayan şeylerin yokluğunun ölçüsüdür.’’

Gerçekliğin insandan insana, toplumdan topluma ve zamanına göre değişkenlik gösterdiğini anlatmıştır.Ahlak ve erdemin göreli olduğunu ve bu yüzden demokratik olmanın öneminden söz ediyordu.

Protagoras ve sofistler, olumsuz şeyleri bile olumlu göstermekle eleştirilmiştir. Ahlak ve erdemin sınırlarının olmayışını eleştirmişlerdir. Çok para kazanmaları, parayla ders vermeleri ve bilinemezlikle bilimin önünü tıkamakla eleştirilmişlerdir.

Ancak ne var ki Sophistler ve de Protagoras ahlaka ve erdeme önem veren ve öyle de yaşayan insanlardı. Onlar belki de gerçeğin, ahlakın ve erdemin göreceliliğini anlatmayı ve hoş görülü olmayı anlatıyorlardı.

Evreni anlayış ve algılayışın öznelliğini vurguluyorlardı.

‘’Her bir şey bana nasıl görünüyorsa benim için öyledir,bir başkasına nasıl görünüyorsa onun için de öyledir. Üşüyen insan için rüzgar soğuktur, üşümeyen insan içinse soğuk değildir.’’

Tanrılar içinse;

Protagoras, konunun belirsizliği ve hayatın kısalığı sebebiyle Tanrıların gerçekten olup olmadıklarını ya da varsalar neye benzediklerini ve nasıllıklarını bilmenin mümkün olmadığını söylemiştir. Agnostikliğin kökenini oluşturan görüşlerdir bunlar bu yüzden Protagoras da dinsizlikle suçlanmıştır. Tanrıların varlığını ve yokluğunu çok önemsememiştir ve bunun insanın konusu olmadığını ifade etmiştir.

Protagoras pragmatizmin de temelini atmıştır. İnsanın bilinmeyen şeylerle fazla uğraşmasına gerek olmadan elindeki hakkında düşünüp konuşmasını doğru bulmuştur. Bu noktada Protagoras’ın ve öncüsü olan Sophistlerin Rölativitenin, Agnostisizmin ve Pragmatizmin öncülleri olduğunu söyleyebiliriz.

Önerilerine Ekle Beğendiğiniz blogları önerin, herkes okusun.