Psikolojik İşkence: Gaslighting

Gaslighting, karşıdaki insana çeşitli oyunlar oynayarak zamanla kendisinden şüphe etmesini sağlamasına yönelik olan bir psikolojik şiddet, duygusal manipülasyon yöntemidir.

 

İngilizcesinden gaz ışığı, gaz lambası diye çevrilen bu kelimenin hikayesi ilginç bir tiyatro oyununa dayanıyor. Kelime, 1930’larda oynanan bir tiyatro oyunundan geliyor. Senaryoya göre Jack, karısı Bella'nın psikolojisini manipüle etmek için her gün gaz lambasının ışığını biraz kısıyor. Karısı “Bu lambanın ışığı azaldı mı?” diye sorduğunda ise sert bir şekilde karşılık verip kadını aşağılıyor. Böylece, Bella yavaş yavaş kendi aklından şüphe etmeye ve delirdiğini düşünmeye başlıyor. Sonuç olarak Bella'nın kendisine olan güvenini yitirmesini ve “Acaba kafayı mı yedim?” sorusunu sormasını hedefliyor. İşte bu nedenle duygu terminatörlüğünün adı gaslighting oluyor.

 

Gaslighting yapan bireyler, bir şeyi siz ona kanıtını gösterseniz bile yaptıklarını reddederler. Bu sayede kendi gerçekliğiniz hakkında sürekli şüpheye düşer, aklınızda “acaba”lar biriktirmeye başlarsınız ve kendinizi yetersizi hissederek mutsuz hissedersiniz. Gaslighting yapan kişi sizin beyninizi kendi mülkiyet alanı gibi kullanır. Geçmişte yaptıklarınız arasında da kopukluklar başlar ve geçici hafıza kaybı, unutkanlık gibi sorunlar yaşayabilirsiniz.

 

Gaslighting yapan bireyler ayrıca çevrenizdeki yakınlarınızla ilgili telkinlerini empoze etmeye çalışırlar. Negatif yönlerinizi size karşı kullanır ve bunlar olmasaydı değerli biri olurdunuz derler. Zira hedefleri temel benliğinize saldırmaktır.

 

Size kendinizi değersiz hissettiren ve kafanızı karıştıran bu bireyler, bazen yaptıklarınızdan dolayı sizi överler. Bu durumda siz de onların o kadar da kötü olmadıklarını düşünmeye başlarsınız.

 

Bir durumda gerçekten aşırı tepki verip vermediğinizi veya partnerinizin sizi gerçekten manipüle edip etmediğini anlamak bazen zor olabilir. Birkaç önemli gaslighting belirtisine dikkat ederek, neler olduğunu tanımlayabilir ve bununla nasıl başa çıkacağınızı çözebilirsiniz.

 

Gaslighting İşaretleri:

- Sürekli kendinizi sorguluyorsanız,

- Kendinize günde birkaç kez “Ben çok hassas mıyım?” diye soruyorsanız,

- Sık sık şaşkın ve hatta aklını yitirmiş hissediyorsanız,

- Her zaman partnerinizden özür diliyorsanız,

- Yalan söylemeye başladıysanız,

- Basit kararlar bile vermekte zorlanıyorsanız,

- Kendinizi yetersiz ve değersiz hissetmeye başlamışsanız,

- Eskiden çok farklı bir insan olduğunuzu hissediyorsanız; daha güvenli, daha  eğlenceli, daha rahat gibi

- Kendini umutsuz ve neşesiz hissediyorsanız,

-“Yeterince iyi” bir partner olup olmadığınızı sorguluyorsanız gaslightinge maruz kalıyor olabilirsiniz.

 

Partnerinizin size gaslighting yaptığından şüpheleniyorsanız yapmanız gerekenler;

 

1. Gaslighting’in ne olduğunu öğrenin

Gaslighting belirtilerini bilmek, partnerinizin ne yaptığını ya da yapmadığını anlamanıza yardımcı olacaktır. Burada gösterge, duygularınıza nasıl tepki verdiğidir. Duygularınız inciniyorsa ve iletişim kurmaya çabalamanıza rağmen partnerinizin cevabı her seferinde sizi yetersiz hissettirmek ve saptırmaksa, sizi küçümseyerek gaslighting yapıyor olabilir. Sizi, bu düşüncelerinizin yersiz olduğu veya durumlara aşırı tepki gösterdiğiniz konusunda ikna etmeye çalışıyorsa, size gaslighting yapıyor olabilir. 

 

2. Davranışların kelimelerden daha yüksek sesle konuşacağını unutmayın

Partnerinizin size gaslighting yaptığından şüpheleniyorsanız, size söylediklerini gerçekten hissedip hissetmediğini ya da sizi manipüle etmeye teşebbüs edip etmediğini anlamak zor olabilir. Ancak davranışlarının söyledikleriyle uyuşup uyuşmadığına dikkat etmek size ipucu verebilir. Yaptıklarına, söylediklerinden daha fazla dikkat edin. Genellikle gaslighting yapanların davranışları ve kelimeleri uyumsuz olur. Kelimelerin arkasındaki davranışlara bakmak gerçeği bulmanıza yardımcı olabilir.

 

3. Sizi ne yapmakla suçladıklarına dikkat edin

Gaslighting yapanlar projektör gibidir. Yani sizi sıklıkla yaptığınız davranışlarla suçlayacaklar. Partneriniz diğer insanlarla konuşarak ya da bir durum hakkında onlara yalan söyleyerek onlara sadakatsizlik ettiğiniz konusunda sizi ikna etmeye çalışıyorsa, geri adım atın ve davranışlarınızı eleştirel bir gözle düşünün. Gerçekten senin suçun olduğuna inanmıyorsan, aslında seni suçladığı şeyi o yapıyor olabilir. 

 

4. Duygularınıza güvenin

Gaslightinge maruz kalıyorsanız, duygularınızın gerçek olup olmadığından şüphe etmeye başlayabilirsiniz. Kendi duygularınıza güvenmek, bir durumu nasıl çözebileceğinizi bilmenize yardımcı olacaktır. Örneğin, partneriniz sizi, insanların sizin hakkında yaptığı yorumlar konusunda üzülmemeniz gerektiğine ikna etmeye çalışıyorsa, bu durumu kabul etmek yerine, üzgün hissettiğiniz gerçeğine güvenin. Bu olaylarla ilgili bir günlük tutun. Kendi sezgileriniz burada en iyi barometrenizdir.

 

5. Arkadaşlarınızdan Tavsiye İsteyin

Gaslightinge uğruyorsanız nasıl tepki vereceğinizi bilemeyebilirsiniz, ancak güvendiğiniz arkadaşlarınıza ne olduğunu anlatmak size daha sonra ne yapılması gerektiği konusunda yardımcı olacaktır. İlişkiye tamamen son vermeyi düşünmeniz gerekip gerekmediğini çözmenize yardımcı olabilirler.

 

6. Profesyonel yardım alın

Partneriz sizi sürekli küçümsüyorsa, aşırı tepki gösterip göstermediğinizi sorgulamaya başlarsanız. Bu durumda olaylara objektif bakacak bir terapistten yardım almak iyi olacaktır. Arkadaşlarınız, sizi duygusal olarak manipüle eden bir partnerle nasıl başa çıkmanız konusunda size yardımcı olsalar da muhtemelen taraf tutacaklardır. Bu nedenle en sağlıklı yaklaşımı öneremeyebilirler. Öte yandan, bir terapist, partnerinize yaklaşımlar konusunda size yol gösterebilir. Ayrıca, gaslightinge maruz kalmanız nedeniyle oluşan her türlü şüphenizden kurtulmanıza yardımcı olacaktır.

 

7. Partnerinizle yüzleşmeyi deneyin

Partnerinizin size gaslighting yaptığından şüpheleniyorsanız, içinde bulunduğunuz durumlarla ilgili ona soru sormayı deneyin. Ancak gerçek bir gaslighter ile uğraşıyorsanız açık olmayacaklarını unutmayın. Sahte dinleme yapabilirler, ancak size nasıl cevap verdiklerini çok iyi bilmeniz gerekiyor. Bu tür davranışları reddetmeye başlarlar veya davranışlarını yanlış anladığınızı söylerlerse, bilin ki bu önemli bir göstergedir.

 

8. Sakin kalın

Bazı durumlarda, partneriniz sizinle yüzleşmek istemeyebilir. Çünkü yüzleşme öfkelenmesine neden olabilir. Öfke sorunları varsa, ‘sakin kalma’ yöntemini uygulamak daha iyi bir fikirdir. “Psikopatlar, sosyopatlar ve narsistler verilen aşırı duygusal tepkilerden hoşalanırlar. Vereceğiniz büyük duygusal tepkiler onlar için yakıt gibidir, bu yüzden onlara sadece sade, yumuşak ve  sıkıcı cevaplar verin.

 

9. İlişkiden uzaklaşın

Partnerinizle konuşmak bazı durumlarda sağlıklı olabilirken, bunun sizin için güvenli bir seçenek gibi görünmediği bir durumda olabilirsiniz. Güvenliğinizin tehdit altında olduğunu düşünüyorsanız, ilişkiyi bitirmek uygun olacaktır. Böyle bir ilişkiyi bırakmak zor olabilir. Bu süreçte size rehberlik edecek arkadaşların, aile üyelerinin ve profesyonellerin desteğini almak faydalı olacaktır. Şunu unutmayın; sizi  manipüle etmesi sağlıklı bir davranış değildir, bu nedenle ilişkiyi bitirmenin sizin için daha iyi olup olmadığını ciddiye almalısınız.

 

Instagram:instagram/terapistvolkanpelenk