Roald Dahl, Ben ve Çikolata

Kitabı bitirdikten sonra ilk cümlem şu oldu; ‘’ Ohhhh…! Bay Willy Wonka sizinle tanıştığıma inanın çok sevindim. Sizden önce dünya gerçekten daha sıkıcı bir yerdi. ‘’

Okuduğum kitaplar arasında ilk kez bir roman kahramanı, yazarının önüne geçti ama Roald Dahl’a haksızlık etmek istemem. Bay Willy Wonka’nın etkisinden kurtulmam artık çok kolay olmasa da, diğer Roald Dahl kitaplarının da peşine düştüm tabi her seferinde elimde bir paket çikolatayla…  Charlie’nin Çikolata Fabrikasından sonra, serinin ikinci kitabı; Charlie’nin Büyük Cam Asansörünü de okudum. Bu da tıpkı ilki gibi fantastik öğelerle dolu, zekice kurgulanmış, kötüye ağzının payını sansürsüzce veren cesur bir çocuk kitabı…

Kitapların ardından, o yıllarda zamanına çok uzak düşen düş gücüyle, bu büyüleyici kitapları yazmaya iten hayat hikâyesini oldukça merak ettim; Roald Dahl‘ın.

Şimdi, Roald Dahl’ın hayal dünyasına girip kapıyı ardına kadar kapatalım. Gerçek dünyadan bir paket çikolata götürmemiz yeterli olacak, hiç şüpheniz olmasın gerisini Bay Dahl hallediyor.

Dahl’ın Hayatı da Kitapları Gibi Sıradışı

13 Eylül 1916’ da Galler’ de dünyaya gelen Dahl,  Norveçli bir anne-babanın oğlu. İsmini Norveçli kutup kâşifi; Roald  Amundsen’den almış. Çocukluğu hastalıklar ve kayıplarla dolu; üç yaşındayken, yedi yaşındaki kız kardeşi apandisitten ölüyor. Birkaç hafta sonra da babası Antartik sularında balık avında zatürreden. Bundan sonrası Dahl için tam bir travma… Annesi onu yatılı bir okula veriyor. Burada çok katı öğretmenlere,  çok zor koşullara şahit oluyor. Kitaplarında, sıkça yetimhanelere, yetim çocuk kahramanlara, kötü öğretmenlere yer vermesinin sebebi de bu anıları. Ayrıca kaldığı bu okullardan birinin yakınlarında Cadbury isimli ünlü bir çikolata fabrikasından zaman zaman okula gönderilen minik çikolatalar, ileride eşsiz tat da çikolatalar üretmek isteyen küçük Roald’ın bu hayalini gerçekleştirmese de Charlie ‘nin Çikolata Fabrikasını yazması için ona  ilham olacaktır.

Okulda bir sınıf arkadaşını korumak için yediği o kötü dayaktan sonra annesi onu oradan alıp, İngiltere’nin en seçkin okullarından birine yine yatılı olarak veriyor. Dahl'ın ;  çocukluk anılarını anlattığı, Küçük Adam Büyürken, ilk gençlik anılarını yazdığı; Tek Başına isimli kitaplardan  tüm hayat hikayesine ulaşmak mümkün. 

1933’de Repton School’dan mezun olduktan sonra Shell benzinlerinde çalışmak için Doğu Afrika’ ya gidiyor. 1939’da savaş pilotu olarak orduya katılıyor.  II. Dünya Savaşı sırasında uçağı bombalanınca ağır biçimde yaralanıyor. Vücudundaki ağrılar artık bu görevi yapmasına engel olunca Washington DC’ ye hava ateşe  asistanı olarak atanıyor.

Yazma Serüveni

Dahl hiçbir zaman yazar olmayı düşünmemişken, yazar CS Forester’ la tanışır, ardından hayatında yeni bir kariyer başlar.  The Saturday Evening Post’ta hazırladığı bir yazı için savaşa katılmış Dahl’la bir röportaj yapmak isteyen Forester, çıktıkları yemekte not tutmakta zorlanınca Dahl, başından geçenleri yazıp Forester’ a göndermeyi önerir. Bu notlar ‘’ A Piece of Cake’’ adıyla yayınlanır. Hikâyesi çok beğenilen Dahl artık bir yazardır.  1943’de ilk kitabı Gremlinler ‘i kaleme alır. Kariyerinde yirmiyi aşkın çocuk kitabı olan Dahl her ne kadar büyüklere yönelik kitaplarıyla ülkemiz de çok ses getirmese de onlar da en az çocuk kitapları kadar başarılı.  Yetişkinler için yazdığı ilk kitap, 1946 yılında yazdığı II. Dünya Savaşındaki pilotların maceralarının anlattılğı öykülerden oluşan; Benden Bu Kadar isimli öykü kitabı. Ve bu kitabı, Amcam Oswald, Kancık, Öptüm Seni, Senin Gibi Biri, Son Perde gibi yetişkinler için kaleme aldığı kitaplar takip ediyor.

Yazma Ritüeli

196 santimlik bu dev adam kitaplarını bahçesindeki 4-5 metrekarelik bir kulübede yazıyor. Bu kulübeye en yakın dostu çoğu kitabının çizeri, Quentin Blake dışında kimse girememiş ama şimdiler de müze haline getirildiğinden çokça ziyaretçisi var. Roald Dahl,bir berjer koltuğun iki kolu arasındaki mesafeye göre ayarlanmış, yeşil çuha ile kaplı tahta bir levha üzerinde her gün sivrilttiği altı kurşun kalemi hazır tutup, çok uzun saatler kulübeye kapanıp, yazı tahtası üzerinde biriken silgi kalıntılarını eliyle yere silkeleyip ama hiçbir zaman onların temizlenmesine izin vermeden,  o kalıntıların üzerinde unutulmayacak roman kahramanlarını ve fantastik öykülerini kurgulamış. Koltuğunun hemen yanındaki masa da ise yerleri asla değişmeyen eşyalar var. Bunlar; geçirdiği bir ameliyat sonrası kalça kemiğinden alınan bir parça, çalışırken yediği çikolataların sarıldığı alüminyum ambalajları sıkıştırıp yaptığı bir top, dışı sarı renkli HB kurşun kalemleri…

Neden Çocuk Hikâyeleri

Roald Dahl,  1953 yılında oyuncu Patricia Neal ile evleniyor. Otuz yıl sürecek olan bu evlilikten beş çocuğu oluyor. İlk çocuğu kızamıktan ölen Dahl ‘ın diğer çocuğunun bir kaza sonucu beyninde ödem gelişiyor. Çocuğunun yaşaması için elinden geleni yapan Dahl beyin cerrahisinde tıpkı kendi çocuğu o yıllarda birçok çocuğun hayatını kurtaran Wade-Dahl-Till Tüpü adı verilen bir alet tasarlıyor. Çocuklarına son derece düşkün bir baba olan Dahl;’’ Her  gece onları uyutmak için bir öykü uydurdum, onlar olmasaydı bu öyküler olmazdı.’’ diyerek içinde hiçbir zaman ölmeyen küçük Dahl’ den ilham alarak kendi çocuklarının sevgisi, bitip tükenmez hayal gücüyle çocuk öyküleri yazıyor.

Sonsöz

23 Kasım 1990’ da bir kan hastalığı yüzünden yaşamını yitiren Dahl, ailesi tarafından sevdiği eşyalarla birlikte( bilardo sopaları, bir şişe Burgonya şarabı, çikolatalar, Hb marka kalemler ve elektrikli testeresi) defnediliyor.

Her yıl 13 Eylül’ de dünyada Roald Dahl Günü kutlanıyor. Yazarın satılan tüm kitaplarının yüzde on telif hakkı Roald Dahl’s Marvellous Children’s Charity adlı bir vakfa bağışlanıyor.                 

Hayatı, tıpkı kitaplarındaki gibi gülünç ve acı yanlarıyla iç içe geçen Dahl; yaşasaydı Bay Willy Wonka ‘nın ve sevimli Charlie Bucket’ın üçüncü kitabını yayınlayacaktı. Serinin ikinci kitabı; Charlie’yi Beyaz Saray’a uğurlarken bitiyor.   Herhalde üçüncü kitabın adı, Charlie’nin Beyaz Saray Macerası olur, savaşlarda yiten onca çocuğun acısıyla, Bay Willy Wonka hiçbir zaman esirgemediği sert sözlerle sevgili başkanı bir güzel paylardı.