Rus çarına Kafa Tutan Türk kadını: SÜYÜM BİKE/2

Süyüm Bike ve oğlu Ötemiş Giray- resim: Yıllarboyu Tarih Dergisi,S.I, C.8, 1982

Kazanlıların kahramanca savunmaları, Rus tarihçilerine göre de havaların kötü gitmesi üzerine IV.İvan kuşatmayı kaldırarak 25 Şubat’ta geri çekildi. Çekilmekle beraber yeni yollar aramaya başladı. Bu arada Kazan’daki iç karışıklıkları çöküntü belirtisi sayarak saldırılarını sıklaştırdı. Bu saldırılarla Kazan’ın güney batısındaki dağlık alanı(Taw Yağı) alarak Züye çayının İtil nehrine döküldüğü yerde Züye(Svijask) kalesini kurdu. Kazan’dan 30-40 km.uzakta olan bu kale şehrin stratejik önemini sarsıyor, tehlikeli bir durum yaratıyordu. Kısa bir süre sonra İtil nehrinin sağ tarafını ele geçiren IV.İvan Kazan ülkesinin yarısına egemen oldu.

IV.İvan, kuzeyin kültür merkezi ve verimli toprakları olan Kazan kalesini, ele geçirmek için yeniden 1551 de kuşattı. Süyüm-Bike kaçınılmaz sonucun yaklaştığını biliyor, beşiğinde her şeyden habersiz yatan oğlu ve halkı için acılar içinde kıvranıyordu. Kazan’ı kurtarmak için sağa sola koşuyor, gece gündüz demeden meclisi toplayıp, ileri gelenlere danışıyordu. 1550 yılının Şubat ayındaki savaş sırasında Süyüm-Bike ile omuz omuza savaşan Kırım Beylerinden Kuzucuk Oğlan (prens) halka savaşması gerektiğini söylüyor, O da Süyüm-Bike kadar uğraşıyordu. Fakat Kazan halkı arasında birlik namına bir şey kalmamış, çirkin dedikodular çoğalmış, asker sayısıda azalmıştı.

İleri gelenler, baş olmak için Çar ile işbirliği yapmaktan çekinmiyorlardı. IV.İvan’da bu durumdan yararlanarak, Süyüm-Bike’nin yardımına çağırdığı Kuzucak Oğlan ile evleneceğini, oğlu Ötemiş Giray’ın yerine Han yapacağını, yandaşları aracılığıyla her tarafa yaydı. Süyüm-Bike söylentilere göğüs geriyor, kurtuluş yolları arıyordu. Sonunda Osmanlılardan yardım istemek üzere Kuzucak Oğlan’ın yönetiminde 45 kişiyi gönderdi. Fakat yardım istemeye gidenler, yerlerine ulaşamadılar. Jatka bölgesinde (Kama’ya yakın bir bölge) karşılaştıkları Rus askerleriyle kahramanca savaşmalarına karşın tutsak düştüler. Moskova’ya götürülerek idam edildiler. Bu durum karşısında son umutlarını da yitiren Kazanlılar, IV. İvan’a elçi göndererek barış istediler. Şah Ali’nin de bazı koşullarla başa geçirileceğini belirttiler.

IV. İvan barışı kabul etti, ama ileri sürdüğü koşullar çok ağırdı. Çar; “Süyüm-Bike, Ötemiş Giray, bunları destekleyen Kırımlılar ve ailelerinin Moskova’ya tutsak olarak gönderilmesi, Taw Yağı Bölgesinde Rus egemenliğinin tanınması ve Kazan’daki Rus tutsakların serbest bırakılması”nı istiyordu. Kazan Beyleri o andaki durumlarını düşünerek koşulları kabul ettiler. (İleri görüşlü olsaydılar, bu durumun ilerde başlarına neler getireceğini kestirebilirlerdi.)

Süyüm-Bike, Tanrının yazdığının silinmeyeceğini düşünerek, vatanının kurtuluşu için Moskova’ya gitme hazırlığına başladı. Son olarak sevgili eşinin mezarına giderek, altın tacını yere bıraktı ve ağlamaya başladı. (Onun bu durumunu Hadi Atlasi, Süyüm-Bike adlı eserinde çok güzel betimlemiştir.) Süyüm-Bike eşine şöyle seslenir:

“Ey benim sevgili Han’ım Safa Giray!

Ne için beni dul,

Oğlunu öksüz bırakıp kara toprak altına girdin?

Neredeysen beni de oraya al!

Görmüyor musun?

Hanımın ezeli düşmanın Moskova’ya gönderiliyor.

Tek başıma onlara karşı koyamadım.

Bana yardım edecek kimse bulamadım.

Sevgili Han’ım hıçkırıklarımı duysana,

Karanlık lâhdini açıp yanına alsana…

Derdimi anlatacak hiç kimsem yok.

Kime söyleyeyim?