Sağdan mı soldan mı?

İngiltere, Avusturalya gibi ülkelerde trafik soldan akarken bizde sağdan akar. Kimin nereden gideceği konusunun oldukça enteresan bir geçmişi var. İlk bilgiler M.Ö. 1100 yılında Çindeki bir düzenlemeden geliyor. Yolun sağ tarafı erkekler, sol tarafı kadınlar, ortası ise yük taşıyan araba ve hayvanlar için ayrılmış.

Eski Roma’da yolun solu kullanılmış. Ana sebep tapınak yapımlarında kullanılan taşların taşınması. Dolu giden araç ile boş dönenin düzenini sağlamak için bir taraftan gidiş bir taraftanda dönüş düzeni kurmuşlar.

Ortaçağ’da yani bundan 700 yıl önce soldan yürüyorlardı. Bu dönemde yolda yürürüken karşınıza kimin çıkacağı belli olmuyordu. Bu yüzden soldan yürüdüğünüzde istemediğiniz biri ile karşılaşınca rahatlıkla kılıcınızı çekebiliyordunuz. Çünkü çoğunluk kılıcını sağda taşıyordu.

Hacılara, 1300 yılında Papa Boniface VIII tarafından verilen, "hacılar buraya gelirken soldan gelsinler" talimatı ile ilk trafik düzenlemesinin yapıldığı söyleniyor.

Amerika ve Fransa’da 1700’lerde büyük çiftlik arabalarını birçok at çekiyordu. Sürücü için bir koltuk yoktu ama sürücü sol baştaki ata biniyor, sağ eli ile diğer atları kontrol edebiliyordu. Sol tarafta olduğu için karşı yönden gelen diğer arabaları görebilmek ve mesafe ayarlayabilmek için sağ taraftan gidiyorlardı.

İngilizler sürücü koltuğu olan belki bugün taksi diyebileceğimiz arabaları kullanırken koltuğu sağa koymuşlardı. Bu yüzden de yolun solunu kullanıyorlardı. 1756 yılındada kanunlaştırmışlar.

1772’de İskoçya’da bu kurallara karşı gelenlere 1 pound’luk ceza uygulaması başlatılmış.

Devrimden önce Fransa’da soylular sol tarafı hızlı gitmek için kullanırken, köylüleri sağ taraftan yürümeye mecbur ediyorlardı. Devrim sonrası onlarda sağ taraftan yürümeye mecbur kalınca 1794’de Fransa’da da sağ tarafı kullanmak kanunlaştı.

Napolyon’da ele geçirdiği ülkeleri sağ taraf kuralına zorluyordu. Sırf bu yüzen Napolyona karşı olanlar sol taraf kuralını benimsediler. (İngiltere, Avusturya-Macaristan, Rusya, Portekiz vb.)

Hindistan , İngiliz sömürgesi ve Endonezya, Danimarka sömürgesi olması sebebiyle sol tarafı kullanıp, Avusturalya ve Afrika’nın neredeyse tamamı sol tarafa geçmişti. Sadece Mısır, Napolyonun etkisiyle sağ tarafı kullanıyordu.

1900’ler Amerika’a araba yapımı başlamasıyla birlikte ilk yapılan arabalar sağ tarafın kullanımına yönelikti. 1908’de Ford T Modeli ile ilk sağ direksiyonlu arabayı yaptı.

Rusya ve Portekiz 1900’lerin başında sağ tarafı kullanmaya geçerken, Balkan ülkeleri sol tarafı kullanmaya devam ettiler. Avusturalya’nın ise yarısı sağı yarısı solu kullanıyordu.

Naziler gittikleri yerlerde sağ tarafı kullandırttılar.

Çin 1946’da sağ taraf kullanımını kanunlaştırdı.

Kore , Japonya etkisinde sol tarafı kullanırken 2. Dünya Savaşı sonunda Amerika ve Rusya etkisinde kalarak sağ tarafın kullanımına geçti.

Pakistan’da develer sürücüleri uyurken şehre giriş yaptıkları için yol ile ilgili kuralı onlara öğretmek gerekiyordu. Bu yüzden sağ taraf kullanımına geçiş 1960’ları buldu.

En büyük sıkıntı sağ ve sol şeridi kullanan iki ülkeye geçişte araçların burun buruna gelmesiydi. Bir diğer enteresan olay soldan yürümeye alışmış öküzlere araçlar çarpıyordu ve sırf bu yüzden sığır sahipleri sağdan yürümeye alışmış öküzleri tercih ediyorlardı.

Saab ve Volvo satan İsveçliler hem sağ hemde sol için üretmenin zorluğunu kendi taraflarında 1967’de sağ tarafı seçerek aşmaya çalışmışlar.

Sonrasında zaten araçların artması ile birlikte tüm ülkeler bu konuda kanuni düzenlemeleri yaptılar ve bugüne geldik. Hala neredeyse ülkelerin çoğunda sol taraf tercih ediliyor. (69 ülke)