Sağlıkta psikososyal boyut (İhmal edilen boyut)

Bilindiği gibi, Dünya Sağlık Örgütü Sağlık kavramını şu şekilde tanımlamıştır. Sağlık : Fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Diğer taraftan, Sağlıklı İnsan Demek; Bugün için hiçbir hastalık sorunu bulunmayan insan demek değildir elbet, sorunla karşılaştığında, sorun çözme becerisi kazanmış olan bireyler ancak sağlıklı insandır. Bu nedenle sağlık kurumlarında mutlak kurulmuş olması beklenen Sosyal Servis Birimlerinde sunulan hizmetlerin temel amaçlarından biri de; hasta ve ailelerinin Kendi Kendine Yardım becerilerinin artırılması ve bu kullanılan bu teknikle birlikte, bireylerin sorun çözme becerilerini geliştirmek ve özgül anlamda sağlıklı İnsan potansiyeli oluşmasına katkıda bulunmaktır.

Bugün için sağlık alanında Sosyal Hizmet Uzmanlarının bilinen temel görev tanımı ise şu şekilde özetlenebilir; Hastaların sosyo-ekonomik durumlarının incelemesini yaparak hastane harcamalarına katılıp katılamayacaklarını araştırmak, değerlendirmek ve sosyal refah kurumlarından en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamaktır. Hastaların kişisel ve ailevi sorunlarının çözümlenmesinde ailesi, yakın çevresi ve gerektiğinde diğer Sosyal Hizmet Kurumlarıyla iş birliği yaparak çözüme katkı sağlamaktır.

Ne yazık ki, Sosyal Hizmet Uzmanlarının Derneği dışında bir formel yapı bu güne değin oluşturulamamıştır. Sağlık Bakanlığının Sağlık Çatı Meslek Kanunu ile Meslek Birlikleri ve Odaları kurulmasına ilişkin çalışmalardan sonuç alınamamıştır. Eğer yaşam kalitesinden, hasta haklarından ve sağlıkta psikososyal boyutun etkilerinden bahsediyorsak, sağlık branşlarında meslek odaları ve meslek birlikleri kurulması daha çok gecikmemelidir. Mesleki dernekler bu konuda üzerine düşen sorumluluğu yerine getirerek, meslek odaları ve birliklerine ilişkin tasarıların oluşturulmasında beklenen katkıyı vermiş oldukları bilinmektedir.

AB normlarına göre sağlık çalışanlarının görev tanımları, lisans eğitiminden kazanılan nosyonu içerecek biçimde yeniden ele alınmalı ve meslek örgütleri ile meslek birlikleri kurularak bu alandaki belirsizliğin ve karmaşıklığın giderilmesi umulmaktadır.

Halen bir çok hastanede, sosyal hizmet uzmanı bulunmasına rağmen, sosyal servis birimleri kurulmamış olması ise oldukça düşündürücüdür. Sağlığı yalnızca bedensel/fiziksel boyutta değerlendirmenin bir sonucudur bu. Oysa, küçük bir birim boyutunda bile önemli işlevler yürütülmektedir. Bu işlevler sistemden kaynaklanan tıkanıklıkları gidermektedir. Fabrikasyon proseslerde duygusal ve sosyal boyutu ile esneklik kazandırmaktadır. Örneğin Sosyal Hizmet Uzmanları bu hizmetleri Sosyal Servis olarak adlandırılan birimlerinde yerine getirir.

Sosyal Hizmet Uzmanının Sağlık Kuruluşundaki temel görevlerini çok genel anlamda Tıbbi ve Psikiyatrik Sosyal Hizmet uygulamaları oluşturmaktadır. Bunları kısaca tanımlarsak;

<ımg height="13" alt="*" src="file:///C:/DOCUME~1/hbys/LOCALS~1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif" width="13"> Tıbbi Sosyal Hizmet :

Hastalığı ve tedavisi sırasında hastayı etkileyen sosyal ve duygusal sorunların çözümü ile uğraşmak amacıyla sosyal kişisel çalışma, sosyal grup çalışması yöntemlerini kullanan sosyal hizmet mesleğinin bir uygulama alanıdır. Tıbbi bakım ve tedavi kurumlarında sosyal hizmetin temel görevi hastalara ve ailelere sosyal hizmet sunmaktır.

<ımg height="13" alt="*" src="file:///C:/DOCUME~1/hbys/LOCALS~1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif" width="13"> Psikiyatrik Sosyal Hizmet

Hastanın hastaneye yatış süresince tedaviyi kabul etmesi, hasta yakınlarının her türlü psikososyal kaygılarını azaltıcı, hastaneye uyum sorunlarını aşmaya yönelik bireysel çalışmalar yapmak anlamı taşır.

Ayrıca;

<ımg height="13" alt="*" src="file:///C:/DOCUME~1/hbys/LOCALS~1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif" width="13"> Uzun süre kliniklerde yatan hastalar için psiko-sosyal destek sağlama çalışmaları..

<ımg height="13" alt="*" src="file:///C:/DOCUME~1/hbys/LOCALS~1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif" width="13"> Halkla ilişkiler hizmetlerini koordine etmek

<ımg height="13" alt="*" src="file:///C:/DOCUME~1/hbys/LOCALS~1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif" width="13"> Kurum içi sosyal faaliyetler, eğitici seminerler, personel arası iletişimin güçlenmesine yönelik faaliyetleri planlamak gibi..

<ımg height="13" alt="*" src="file:///C:/DOCUME~1/hbys/LOCALS~1/Temp/msohtml1/01/clip_image001.gif" width="13"> Ailelere Yönelik Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri organize etmek ve uygulamak gibi işlevleri üstlenirler.

Hal böyle iken, Sosyal Servis kurulmamış sağlık kurumlarında bu tür hizmetlerin düzenli, planlı, programlı ve kayıtlı sunulması beklenmemelidir. Bu aşamada eğer uygun koşullar oluşturulmuşsa, sorumluluk yanında yetki de verilmişse ancak sözü edilen hizmetler etkili olabilmektedir. Bana göre bunun iki temel koşulu, Sosyal Hizmet Uzmanı ve Sosyal Servis Biriminin bulunmasıdır.

Sonuç olarak, sorunun çözümü; sağlığı tüm boyutları ile görebilmenin yanında, tıbbi ve psikiyatrik konsültasyon ekibinin bir parçası olarak, diğer sağlık branşlarının önemini kabul etmekten geçmektedir. Böyle bir yaklaşımın yerleşmesi, insana verilen değerin bir ölçütü ve gelişmiş modern sağlık hizmetlerinin sunumunun bir gereğidir.

SHU.ALİ SONGÜL