Sahne arkasındaki doktorlar: Radyologlar…

Geçtiğimiz günlerde bindiğim bir takside şoför bey ile sohbet ederken, kendisi bana mesleğimi sordu. ‘’Doktorum’’ demek yerine nedense o gün direkt ağzımdan ‘’Radyoloji uzmanıyım’’ çıktı. Söylediğimi tam olarak algılayamayınca ‘’Radyocu musunuz abla?’’ ile başlayan bir diyaloğun sonunda birazdan devamını okuyacağınız ve sizler ile taze taze paylaşmak istediğim bir bilgilendirme ile taksi seyahatim son buldu. Ben de bu konuyu sağlık sektörü dışından kişilerin de faydalanması amacıyla biraz daha açmak istedim. 

 

Tıpta birçok dal var. Hatta artık bir de yan dallar var. 6 yıl süren tıp fakültesini bitiren herkes öncelikle ‘’Doktor’’ olur. Eğer uzmanlık sınavında hedeflediği kolun eğitimini alırsa ‘’Uzman Doktor’’ olur.  Uzmanlıklar içerisinde genellikle herkes doğrudan temas kurduğu, konuştuğu hekimlerin konularına daha aşinadır. Ama bir de sahne arkasında yer alan, doğrudan sizinle temas etmeyebilen dallar vardır ki bunlardan biri de radyolojidir. 

 

Mesela bir hastaneye gittiğinizde, ilgili bölümdeki hekime muayene olduktan sonra sizden bazı tahliller ve belki sonrasında görüntüleme istendiğinde radyoloji birimine gidersiniz. İstenen görüntüleme bir Bilgisayarlı Tomografi (BT) olduğunda bu işlemi çeken kişi genellikle bir radyoloji teknikeridir. Sizi masaya yatıran, nefes tutmanız gerekiyorsa direktifleri veren kişi de tekniker arkadaşlarımızdır. Siz bu aşamaya kadar bir radyolog görmeyebilirsiniz.  Çünkü radyolog başka bir odada büyük bilgisayar ekranlarından sizin filminizi yükleyerek inceleyecek, daha sonra da dikte cihazına gördüklerini okuyacak ve sizi muayene eden hekime rahatsızlığınıza yönelik tedavi, ameliyat veya takip kararına kaynak oluşturacak kadar kritik öneme sahip bir rapor yazacak.  Ama siz onun kim olduğunu belki hiç bilmeyeceksiniz. Raporun altında imzası olan, arka planda hekiminizle muayene bulgularınızı tartışmış, belirtileriniz hakkında görüşmüş olan ve sizin içinizi sizden daha iyi bilen doktorlardır radyologlar.  

 

Bazı tetkiklerde ise radyologları direkt görebilir, yüz yüze muhatap olabilirsiniz. Buna da örnek olarak ultrasonografi çekimleri veya girişimsel işlemler gösterilebilir. Zaman zaman duruma göre hastaların yatışı veya takibi yapılır, bu vesilelerle hastalar radyologlarını tanırlar. Ama ameliyat eden bir hekim kadar uzun süreli temasınız çok olmaz. Süre daha kısadır, her işlem yatış gerektirmez, bir de ultrasonografi çekiminde hastanın konuşması işlem sırasında çok istenmediğinden (çekimi etkilemesi nedeniyle) radyoloğun hasta ile mesafeli duruşu yine korunmak durumunda kalınır. 

 

Sadece röntgen çekimi yapılan yıllardan kalma alışkanlık ile ''Röntgenci'' olarak da bilinen radyologların çok bilinmeyen hayatlarına kısaca göz atalım: 

 

Çok radyasyon alıyor musunuz?

 

Hastalarımın bana çok sık sorduğu sorulardan biri de bu oluyor genellikle. Bu durum, yapılan işlemlere göre değişmektedir. Daha çok girişimsel ve floroskopik işlemlere giren hekimler radyasyon almaktadır. Ama başka bir yönden bakınca bir ortopedi hekiminin ameliyathanede  veya kardiyoloji hekiminin anjiografi yaparken maruz kaldığı doz, bazen sadece MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) raporlayan radyologlardan çok daha fazla olmaktadır. Yani kısacası radyasyona maruz kalan tek branş radyoloji değildir. 

 

Radyolog olmanın diğer dallardan en belirgin farkı nedir?

 

Hekimliğin özünde var olan hafiyelik radyolojide biraz daha belirgin. Mesela bir bilgisayarlı tomografi kesiti içerisinde bakmamız gereken onlarca alan var, bazen 50-100 arasında kesite bakıyoruz. Eğer sadece hastanın şikayetine takılırsak, tesadüfen görme alanımızda olan ve odaklanmadığımız görüntüler atlanabilir. Bakış açımızı geniş tutmak ve saptadığımız bir lezyona takılıp kalmamamız gerekir. Bu nedenle teknoloji bağımlı bir dal olmanın yanı sıra radyolog olmak çok dikkatli, üç boyutlu kavrama yeteneği olan ve dedektif gibi bir yaklaşımda olmayı gerektirmektedir. Hastayı bize yönlendiren hekimin muayene bulguları ve ön tanısını çok iyi değerlendirerek tetkik etmek ve gerektiğinde o hekim ile sözlü iletişime geçerek hasta için en uygun ileri tetkikleri planlamak gerekmektedir. 

 

Kanser hastalarını da siz mi tedavi ediyorsunuz?

 

İsim benzerliği nedeniyle kanser hastalarının tedavisini radyasyon ile yapan ‘’Radyasyon Onkolojisi’’ bilim dalı ve ‘’Radyoterapi’’ işleminin radyolog ile bir ilgisi yoktur. Radyoloji daha çok radyasyonu kullanarak tanı koyar ve  gördüğü hastalıklı alanları (tıkalı damarlar, beyinde kılcal damar yumağı vb.) radyasyon kullanmadan tedavi eder. 

 

Radyolojide kullanılan görüntüleme cihazlarını radyolog dışındakiler de kullanabilir mi veya yorumlayabilirler mi? 

 

Bir radyolog uzmanlık eğitimi süresince sadece hastalıkların görüntülemesini değil, radyasyon fiziğinin de eğitimini alır. Teknoloji ilerledikçe fizik konusuna hakim bir radyolog, yeni cihazlara daha kolay adapte olur. Basit bir röntgen filmini veya kendi dalıyla ilgili tek fazlı bir Bilgisayarlı Tomografiyi ilgili hekimin kendisi de yaklaşık olarak yorumlayabilmektedir. Ancak MR görüntüleme gibi, fizik prensipleri çok karışık bir cihazın çekiminde doğru yorumun yapılabilmesi eğitim ve tecrübe ile ilgilidir. Bu yüzden radyolojik bir tetkik yaptırdığınızda hekiminizden sözlü ön bilgi almış olsanız bile radyoloğun raporunu mutlaka yapılan hastaneden almaya çalışın. 

 

Sonuç olarak, Türkiye’nin özellikle de A grubu hastanelerinde Avrupa’daki birçok hastaneden daha ileri düzeyde cihazlar ile kaliteli hizmetler verilmektedir. Bazı teknoloji firmaları artık Türkiye’ deki bazı özel üniversite hastaneleriyle araştırma projeleri başlatma düzeyine gelmiştir. Sağlık sektörü teknoloji bağımlı olarak ileriye taşındıkça radyoloji dalı da sizler tarafından daha çok merak edilecek ve sahne arkası hekimleri olan radyologlarınızı belki daha yakından tanımak isteyeceksiniz. 

 

Az radyasyonlu, bol sağlıklı günler dileğiyle…

 

 

Nilay Soydan Şahinoğlu

 

Acıbadem Zekeriyaköy Tıp Merkezi 

 

 

instagram: drnilaysoydan

twitter: drnilaysoydan