Sanat ve sanatçılar 3

Ne var ki, bu noktada, sanatla yeni ilgilenmeye başlayanlar için bir güçlük daha çıkıyor ortaya. Bazıları, sanatçının nesneleri oldukları gibi betimlemedeki becerikliliğine hayran kalıyor ve “gerçek” gibi gözüken yapıtları yeğliyor. Bunun önemli bir değerlendirme olduğunu yadsıyamam. Görünen dünyayı olduğu gibi resmetmedeki sabır ve yeteneğin kuşkusuz övülmesi gerekir. Geçmişin büyük sanatçıları, en ufak ayrıntının bile özenle saptandığı yapıtlarına çok çaba harcamışlardır. Dürer’in suluboya ile yaptığı tavşan (Resim-9), bu sevgi dolu sabrın en ünlü örneklerinden biridir. Ama Rembrandt’ın yaptığı bir fil çiziminin (Resim-10), daha az ayrıntıyı gösteriyor diye, daha az iyi olması gerektiğini kim ileri sürebilir. Gerçekte Rembrandt, karakalem birkaç çizgi ile filin buruşuk derisini bize duyurabilen bir büyücüdür.

“Gerçek” tabloları yeğleyen kimseleri iten şey, yanlızca çizimin kabataslak oluşu değildir. Onlar daha çok, modern bir çağa, yani sanatçının “daha iyi yapacak yetenekte olması” gereken bir çağa ait olduğu için, doğru çizilmemiş saydıkları yapıtlardan kaçınırlar. Aslında, modern sanat üzerine yapılan tartışmalarda, doğanın bundan yakınma yaratan bozulmasında hiç de gizli kapaklı bir şey yoktur. Walt Disney’in çizgi filmlerini veya çizgi kitapları (comic streap) tanıyan herkes, şunu bilir ki, nesnelerin kimi zaman şu veya bu anlamda, olduklarından başka, değişmiş veya bozulmuş olarak çizilmesinde mutlaka bir neden vardır. Miki, gerçek fareye benzemez ama kimse de kalkıp, Miki’nin kuyruğunun uzunluğu konusunda sitemli mektuplar yazmaz gazetelere. Disney’in büyülü dünyasına giren herkes, artık büyük S ile başlayan Sanat’ı umursamaz. Disney’in filmlerine, bir modern sanat sergisine giderken yaptığı gibi inatla belli etmeden haz duyduğu önyargılarla gitmez. Ama modern bir sanatçı canının istediği gibi bir resim yapınca da, daha iyisini yapamayan beceriksizin biri diye nitelemeye kalkar onu. Modern sanatçılar hakkında istediğinizi düşünebilirsiniz, ama onların, hiç olmazsa “doğru” çizebilme yeteneğinde olduklarını kabul edecek kadar güvenmeliyiz bu sanatçılara.

<ımg height="200" alt="" src="http://lh4.ggpht.com/_lj-a2SX2upM/SsHUr0iTbRI/AAAAAAAABCY/6pJZg_xDvSk/s400/11_Picasso_chick.jpg" width="150">

(Resim-11) PICASSO. Tavuk ve Civcivleri. Buffon'dan alıntı. 1942

<ımg height="250" alt="" src="http://lh6.ggpht.com/_lj-a2SX2upM/SsHUr3qx4DI/AAAAAAAABCc/AI19j_SkibM/s400/12_picasoo_cock.jpg" width="150">

(Resim-12) PICASSO. Bir horoz. 1938. Özel mülkünden.

Eğer “doğru” çizmiyorlarsa, bunun nedeni, Walt Disney’in gerekçelerine oldukça yakındır. Resim-11, modern sanatın önde temsilcisi Picasso’nun resimlediği, Buffon’un Histoire Naturelle’den alınan oyma resmi gösteriyor. Ne var ki, hiç kimse, pamuk tüylü civcivleri arasındaki anaç tavuğun bu büyüleyici betimlemesinde en ufak bir kusur bulamaz. Fakat Picasso, bir horozun çiziminde (Resim-12), yanlızca görünüşü vermekle yetinmemiş, horozun saldırganlığını, kibirini ve bönlüğünü de dile getirmek istemiştir. Başka bir deyişle karikatüre başvurmuştur. Ama çok inandırıcı bir karikatüre.

Öyleyse, bir tabloda, ayrıntıların kesinliğinde bir kusur bulduğumuzda, her zaman şu iki şeyi sormalıyız kendimize: Bunlardan biri, sanatçının görünüşünü değiştirmesinde bir neden olup olmadığıdır. Sanatın öyküsünün gelişimini öğrendikçe karşımıza bu türden pek çok neden çıkacaktır. İkincisi ise, bir yapıtın sadece doğru çizilmemiş diye, hiçbir zaman suçlanmaması gerektiğidir. Böyle bir suçlama yapabilmek için kendimizin haklı, sanatçının haksız olduğunu kesinlikle kanıtlayabilmeliyiz.

type="text/javascript"> src="http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js" type="text/javascript"> src="http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/expansion_embed.js" type="text/javascript"> src="http://googleads.g.doubleclick.net/pagead/test_domain.js" type="text/javascript"> src="http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/render_ads.js" type="text/javascript"> type="text/javascript">google_protectAndRun("render_ads.js::google_render_ad", google_handleError, google_render_ad);

Sanat ve Sanatçılar 1 Sanat ve Sanatçılar 2 Sanat ve Sanatçılar 4