Sandy Kasırgası

 Vahşi rüzgar, öldüren dalgalar ve korkunç yağmur. Bunlar kasırganın işaretleri. Kasırgalar tayfun da denilen muzzam fırtınlar. Bir kasırga günde  yarım milyon ton enerjili  küçük bir atom bombasının enerjisi kadar enerji üretirmiş.  Eee tabii ürettiği enerjiyi insanoğlu şimdilik kendi yararına çeviremediğinden, bu enerji karaları tahribeden, insanları da öldüren  bir makineye dönüşüyor. Sanıyorum  petrolün ve sonrasında  da kullanacakları  sıvı yakıtların damlası kalmayınca insanlık doğa gücünden doğan enerjilere el atacak. Yani aslında enerji konusunda  bir rehavet içindeymişçesine görünüm nasılsa varın rahatlığından  mı yoksa pabuçları dama atılacak olan başka petrol firmalarının engelleyiciliği mi onu kuşkusuz bilenler de vardır.Belki de kapalı kapılar ardında washington portakalı...yani son sürat çalışılıyor da biz uyunuyor sanıyoruz. Eh daha birilerinden  kiraladığımız insansız hava araçlarını doğru dürüst  kullanma kültürümüz bile yoksa....   

Kasırgalar yazın ve sonbaharda olur. Güneş okyanusun bazı tabakalarını çok ısıttığında  oluşur. Bilirsiniz ateş  gibi sıcak tancere ya da kapların üzerine doğru bakınca hava nasıl titreşir. İşte okyanusta da  sıcak ve nemli hava bu aşırı sıcak noktaların üzerinde yükselirken  rüzgarlar meydana geliyor.  Yüksek tabakalardaki ve yüzeydeki rüzgarlar bir araya gelerek  dairesel formdaki bulut formasyonlarını oluşturuyorlar. Buna tropik depresyon adı verilir. 

Sıcak tropik sistem Kanada'dan inen soğuk hava cephesi ile etkileşince sonuç  hibrid fırtına olan tropik  kasırga. Kasırgalarda rüzgar hızı saatte 160 mil ya da 257 km'ye ulaşabilir ve günde 9 trilyon litre yağış getirebilir.

Atlantik Okyanusunun  Ağustos ortalarından Ekim sonuna kadar süren kasırga- hurricane - mevsiminde 5 veya 6 kasırga olur.  Kasırgalar genelde okyanus üzerinde başlayıp orada sürünce  karaya zararı az olur.
Tropik fırtınalar yüzey suyu sıcaklığı en az 26.5 Centigrad dereceye ulaşan tropik sulardaki kargaşa nedeniyle ortaya çıkar. Bu alçak basınç sistemleri, çevreden gelen sıcak su ile beslenir. Eğer fırtına hızı saatte 61 km den azsa buna tropik depresyon denir.

Yukarda oluşumunu açıkladık bu depresyon bulutlarının. Aynı insan morali, gibi değil mi?  Tropik depresyon tropik fırtınaya dönüşünce hızı saatte 63 km olur. Bu da kapıları çerçeveleri kırıp döken bir moral.  Saatte hızı 116 km yi aşınca kasırga. Bu da evdekilere  kızıp evini kepçeli garyderlerle yıkmaya çalışan çıldırmış bir moral. Öyle kızgınki kaçırdığı arazözden de arasıra bacadan eve su basıyor. 

Saffir Simpson ölçeğine göre 5 kasırga  kategorisi vardır. Kasırgalar hayret verici ölçekte enerji üreten muazzam ısı motorlarıdır. Sıcak ve nemli okyanus havasındaki ısıyı çekip, fırtınada su buharının yoğunlaşması yoluyla serbest bırkırlar.

Kasırgalar alçak basınç merkezinin ( fırtınanın gözü)  etrafında spiral olarak döner.  Çökelen havanın nisbeten durgun olduğu 32 -48 km lik bir merkez bölgesi vardır. Ama gözü çevreleyen bir göz duvarı bölgesi  içinde en şiddetli rüzgarlar ve yağış meydana gelir. O duvarda fırtına hızı 200km yi bulur.
Kasırgalar karalara çeşitli yollarla yıkım getirir. ilki karaya ulaştığında denizde sürüklediği 6 m yüksekliğe ve 160 km hıza ulaşan   dev dalgalardır. Ölümlerin % 90 bu nedenle olur.

Kasırgalar kendileri de yıkıcıdır ve hortum oluşturur. Hortumlar, yağış ve aşırı taşkın sonunda toprak kaymaları görülür karada.

En iyi korunma ise hava tahminiyle sağlanır. Önceden bilinince fırtınanın geçeceği bölgeler tahliye edilir. Kasırga spiralinin ötelemesi   uydularla dakika dakika izlenir.

Şimdi efendim geldik zurnanın zırtladığı yere. Demek ki Amerikalılar sabah akşam uydudan okyanusları gözetliyorlar, dalgalara bakıyorlar.  Ne soracağımı tahmin ettiniz mi?

Madem okyanusları gözlüyorlardı  Japonya ya da Endonezya depremleri sonrası oluşan ve yayılan tsunami dalgalarını neden sözü geçen ülkelere bildirip de önlem alınmasına yardımcı olmak istemediler. 
 
Şu anda Amerika Birleşik Devletelerinin doğudaki 20 eyaleti ve ülkenin dörtte biri Sandy kasırgasının etkisinde. Sandy, 20 milyon kişiyi taşkınla etkileyerek fakirleştirmiş ve New York 'da görülen hortuma neden olmuş 22 Ekim'den bu yana.

30 Ekim sabahı Pistsburg'un doğusunda olan ve rüzgar hızı 160 km'ye ulaşan Sandy kasırgası saatte  16 km hızla batıya doğru ilerlemekteydi diyor NG.
Bugün fırtına bazı bölgelerde  saatte  64 km hızla eserken, ağaçları söküp bazı binaları tahrip etmiş. 

Fırtınanın çapı her yöne doğru yüzlerce kilometre.500 km çapında olan kasırgalar olurmuş. 
Virginia , West Virginia , and North Carolina'da kar yağışı devam ediyormuş. Kar fotoğraflarını görünce şaşırmadım desem yalan olacak.  Ayrıca kasırga yarın kuzeye doğru dönecekmiş..daha bol kar...
Newyork'daki pek çok yeri sular seller basmış. Hatta facebook çalışanlardan biri apartmanın seller altında kalan girişini gösterip espri bile yapmış. adı da  Türkçe gibi geldi. 
Neyse , bütün bunları okuyunca okyanusa kıyımız olmadığı için sevindim ama...

 http://video.nationalgeographic.com/video/environment/environment-natural-disasters/hurricanes/hurricanes-101/