Şanghay işbirliği örgütü' nün vektörleri

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) yeni bir kurum ama ancak çok kısa bir sürede global dengelerde yer alması sözkonusu oldu. Bu kurumun karşıtlık ve benzerlik vektörlerini tanımlamak, onun tutum ve davranış alanını da tanımlamak olacaktır. Henüz kesin kestirimler yapmak için erken. Yalnızca olasılıklardan ve olanaklardan dem vuracağız.

ŞİÖ ve diğerleri:

ŞİÖ x NATO: Bunun için önce AB-ABD dağılımlarına bakalım.

AB x ABD: AB için 1989’dan, ABD için 2001’den beridir, eski müttefikiyle sorunu var. Örnek: ABD’nin en son eski Doğu Bloku ülkelerine, Rusya’ya karşı füze yerleştirmesi, AB’nin güvenliğini doğrudan tehlikeye attı.

NATO x AGİK x ABO: Sorun Avrupa Birliği Ordusu’nun olmamasında. Bir birlik, iktisadi, dini, siyasi, kültürel olabilir ama askeri olmazsa, hepsini koruyacak bir bütünlük olmadığı için, tüm diğer öğeler telef olur. ABD; ABO’ya karşı, AGİK’e az karşı, NATO’nun devamından yana. AGİK x NATO durum var. NATO Afganistan’a gider ama AGİK’e Rusya da dahil olur, çelişkisi var.

Bu durumda: ŞİÖ’ye NATO’ya karşı kurulmuş bir kurum değil, NATO ŞİÖ’ye karşı tavır almış bir örgüt olur ki öyle oldu bile.

ŞİÖ x Japonya: Sarı ırk tarihte hep birbiriyle savaşmış. Japonya ve Çin de birbiriyle savaştı. Rusya-Çin ittifakı Japonya’nın Pasifik egemenliğini yener. O nedenle, gelecekte Japonya-ŞİÖ çatışması kaçınılmazdır. Çatışma konusu, Çin-Japonya arasında yer alan açık denizlerdeki doğal kaynaklar için olacaktır ama görünürde Tayvan’ı Çin’den ayrı sayan ABD düşüncesine koşut davranan Japonya imiş gibi görünecektir.

ŞİÖ x Hindistan: Hindistan, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra, ne Rusya, ne de Çin ile barış anlaşması imzalamadı. Hindistan Çin’in ekonomik mucizesini henüz gerçekleştiremedi ve bu da onu ABD’ye yaklaştırdı. Ancak, Hintliler de Asyalı ve Doğulular çok çabuk taraf değiştirirler. O nedenle Hindistan, ŞİÖ karşıtı ile işbirlikçisi olmak arasında gidip gelecektir.

ŞİÖ içi:

Çin-Rusya: Her ikisi de dünya devrimi yapmış ülkeler olmalarına karşı, Çin ve Rusya tarihte birbiriyle hiç uzlaşamadı, çünkü birbiriyle komşular ve ikisi de emperyalist. Ancak, AB ve ABD’ye karşı ancak birarada birşeyler başarabilirler.

Makro x Mikro: ŞİÖ’nün 5 küçük ülkesi, neredeyse tamamen piyon durumunda. Bu, zamanı gelince Çin ve Rusya tarafından harcanabileceklerini gösterir. Onlar da, ABD üslerini bir açıp bir kapayarak, kendilerince önlem alıyorlar.

İklim: Eğer global ısınma sürerse (ki öyle görünüyor), Rusya’nın Sibirya’sı ve Çin’in Doğu Türkistan’ı (Sincan) milyonlarca nüfusu barındırabilir. Eh, Sibiryalılar ülkelerinde çoğunluk olablecek Ruslar’ı, Türkistanlılar da ülkelerinde çoğunluk olabilecek Çinliler’i pek hoş karşılamayacak ve bu da uzun vadede iç savaş ve terör demek olacak.

Askeri-İktisadi-Siyasi Bütünlük: Askeri açıdan Çin avantajlı durumda. Rusya enerji kaynaklarıyla avantajlı durumda. Siyasi açıdan tam Bizans entrikaları dönecek. Böylesi bir dinamizm de doğal olarak epeyi kaos getirebilir, getirmeyebilir de. Doğulular / Asyalılar kaosta, Batılılar’dan / Avrupalılar’dan daha başarılı oluyor çünkü, kaos eğilimi oradan geliyor.

Türkiye:

Türkiye her zamanki gibi iki cami arasında binamaz. Aslında ayrı bir başlık değil ama negasyon için bu denli açıkseçik örnekler verebilen bir ülke bulunamaz. 2007 momentiyle NATO’dan yavaş yavaş uzaklaşıyoruz. Çin ve Rusya, ŞİÖ kurulurken, kapalı ağızla Türkiye’ye birşeyler mırıldandı ama o zaman Irak 2003-2007 olmamıştı ve Türkiye hem AB, hem ABD tarafından yarı yarıya dehelenmemişti. Şimdi pastadan bedava pay vermek niyetinde değiller. Tek yol gözlemci olarak katılma isteği ama onun da yanıtı yıllar sürecek. Unutmayın, AB TC’yi tam 50 yıldır oyalıyor, eh sen böyle kandırılırsan, birileri de seni kandırır tabii ki.

Sonuç:

Başarısız da olsa, ŞİÖ hem AB’nin, hem de ABD’nin hakkından gelecebilecek tek örnek şimdilik. Yol açıldı. Nasıl ki geçmişte BM’de 77’ler Grubu vardı, gelecekte de başka ŞİÖ’ler olabilir. Örneğin, ABD’ye karşı bir Latin Amerika bloğu. Keza, Afrika bloğu.