Şehzadesiz kalan Osmanlı

Şehzadeler; Osmanlı Padişahlarının oğulları, geleceğin Padişah adayları. Osmanlı ne onlarla yapabilmiş ne de onlarsız. Hanedanın varlığını sürüdrebilmesi onların varlığına bağlı iken, bazen de taht kavgaları yaparlarken devleti yıkma eşiğine getirmişlerdir.

Osmanlı Hanedanının Şehzadesiz kalması, Padişahların bu kadar hanıma ve cariyeye sahip olduğu düşünüldüğünde imkansız gibi geliyor. Düşünün, onlarca çocuğunuz oluyor ama hepsi kız. Ancak Türk filmlerinde olur. Hayır, Türk tarihinde de olmuş.

İslamiyetden önceki dönem Türk Devletlerinde olsa, bir erkek veliahtın olmaması sorun olmazdı.Nitekim tarihimizde tahta çıkmış kadın hükümdarlarımız da var. İskitlerde ve Sibirlerde olduğu gibi. Fakat İslamiyetden sonra veraset anlayışı biraz değişmiş, ibre erkek egemenliğine kaymıştır.

1808 Kabakçı Mustafa isyanıyla III. Selim öldürülmüş, Şehzade II. Mahmut zor kurtarılmıştı. Alemdar Mustafa tarafından tahttan indirilen IV. Mustafa'nın da bir müddet sonra öldürülmesiyle Osmanlı hanedanında tek erkek olarak II. Mahmut kalmıştı.

III. Selim'in çocuğu olmadığından Hanedana uzun yıllar bir erkek üye dahil olmamıştı. Tek erkek üye II. Mahmut'du. Ondan da bir erkek çocuk bekleniyordu.

II. Mahmut'un 7 eşi, 4 ikbali* ve eş ünvanı almamış birçok karısı olmuştur. Bu eşlerinden tam 39 çocuğu olmuştur. İlk çocukların çoğu kız olunca, Hanedan uzun süre sancılı bir şekilde erkek beklemek zorunda kalmıştır.

39 çocuktan 20'si kız olmuş, arada doğan tüm erkek çocuklar hastalıktan ölmüşlerdir.

Uzun bekleme yıllarında II. Mahmut'un Murad adını verdikleri bir Şehzadesi dünyaya gelmiş, ülke savaşta olmasına rağmen, Şehzade için İstanbul'da şölenler hazırlanmış, doğumu günün şartlarına göre abartılı bir şekilde kutlanmıştır. Ancak bu Şehzade de ancak 7 ay yaşayabilmişti.

Bu şölenler Osmanlı tarihine ilginç bir sayfa daha eklemiştir. Devlet Erkanının ileri gelenleri savaşta olduğu için, onların hanımları, onları temsilen bir kabine oluşturup, Padişahın huzuruna çıkmış, eşlerinin törenlerde yapmaları gerekli seronomiyi yapmak zorunda kalmışlardır.

Şehzade Murat'ın ölümü de doğumu kadar dikkat çekicidir. Ülkede büyük üzüntüyle karşılanmış dedesinin yanında bir kişilik yer kaldığından, başka bir yere IV. Mehmet'in türbesne defnedilmişti. Fakat babası II.Mahmut bunu öğrenince, cenazeyi çıkartırmış, babasının ayanında kendisi için ayrılan yere, I. Abdülhamit'in yanına defnettirmiştir.

Neyseki II. Mahmut'un 19 erkek çocuğundan ikisi hayatta kalmış, yirmi yılı aşkın beklenen, olmuştur. Osmanlı, Şehzadelerine kavuşmuştur. Onlarda daha sonra sırayla tahta çıkan Abdülmecit ve Abdülaziz'dir.

*İkbal: -Erkek çocuk doğuran cariyelerin aldığı ünvan.
*Kaynak: Muzaffer Doğan (Yrd. Doç.-Marmara Üniv.)