Seksenli yıllarda Rubik küpü

1981 yılında Rubik küpüyle (1) oynayanların elinden küpü alıp, kısa zamanda yapılmış olarak geri vermek nasıl da şaşırtırdı onları. Ülkemizde henüz yaygınlaşmadan bir süre önce Rubik küpüm olmuştu ve sabırlı bir uğraştan sonra çözmeyi başarmıştım. Boşuna sabır küpü dememişlerdi, büyük sabır gerektiriyordu.

Altı yüzünde farklı renklerde dokuzar kare bulunan bir küp her yöne çevrilerek her yüzeyin tek renk yapılması gerekiyordu. İlk uğraşım bir yüzün tek renk yapılması için olmuştu ve bunu kolay başarmıştım. İkinci aşama bir yüz tek renk olurken, bu yüze komşu sıradaki renklerin tek olmasıydı. Daha sonra yanal yüzlerin orta sıralarının üst sırayla aynı renk olması için uğraşmıştım. Birkaç gün sonra bu da tamamdı. Zor olan alt sıranın da renklerinin diğer sıralar gibi olmasıydı.

Küpün üst yüzü olarak beyaz rengi sıralardım. Beyaz rengin karşısında sarı renk olurdu ve en sonra sarı rengi sıralama işi kalırdı. İlk iki sıra tamamlandıktan sonra alt sıra için çeşitli yöntemler geliştirmeye çalışmıştım. Ara sıra başarıya ulaştığımda küpün renklerini karıştırır ve aynı yöntemi yinelemeye çalışırdım. Bu denemelerin çoğunda daha önce yaptığımı unuttuğum için başka yöntemler ortaya çıkardı, bunlarında bazıları işe yarardı. Bütün bu denemeler sırasında ilk iki sıranın yapılmasında muhteşem bir hıza ulaşmıştım, yarım dakikada biterdi.

Bir süre sonra alt sıranın düzenlemesi için alt yüzeyde oluşan renk düzenine göre birkaç seri hareket bulmuştum. Bu sihirli hareketlerin tekrarı ile sarı olan alt yüzey sıralanıverirdi. Artık Rubik küpünü çözmek 3-5 dakika almaya başlamıştı. Uğraşıp ilk sırayı bile yapamayanlara bir sihirbaz gibi gösteri yapmak çok zevkliydi.

Sonraki aşama hızlanmaktı. Rubik küpünün güzel yanı her yerde oynanabilmesiydi. O yaz deniz kıyısında, çay bahçesinde, otobüs yolculuğunda küple oynardım ve 1-2 dakikada çözmeyi başarınca oynamayı bırakmıştım. Yöntemin tekrar hareketlerini çizip yayınlamayı planlarken TÜBİTAK’ın Bilim Teknik dergisinde bir Rubik Küpü çözümü yayınlanmıştı. O çözümü denememiştim ancak amcamın ve kardeşimin o yöntemle yaptıklarını izlediğimde benim çözümümden çok farklı ve yavaş olduğunu görmüştüm. Artık Rubik küpünü çözenlerin sayısı artmıştı ve eski popülaritesi kalmamıştı, ben de yayınlamaktan vazgeçmiştim.

Aradan yıllar geçip yeniden küpü elime alıp çözmeyi denediğimde unuttuğumu farketmiştim, zaman acımasızlığını göstermişti. Parmaklarımda bazı ezberlenmiş hareketler kalmıştı ama çözmeye yetmemişti. O zaman yayınlamak için çizdiklerimi de bulamayınca o yöntem yalnızca anılarımda kalmıştı.

(1) Rubik Küpü 1974 yılında Macar mimar Rubik tarafından tasarlanmış çözümü oldukça zor bir bulmacadır. Daha sonra başka modelleri çıksa da hiçbiri 3×3×3'lük model kadar yaygınlaşmamıştır. Küp altı farklı renkli karelerden oluşur, çözüldüğünde küpün her yüzü tek renk olur.