Selehattin Eyyübi’nin başarılarının arkasındaki kahraman ve tartışmalar

“Dünyanın hali gölge gibidir. Kovalarsan kaçar, kaçarsan kovalar!”

Nurettin Zengi

Nureddin Zengi Kudüs fatihi Selahaddin Eyyubi’yi yetiştiren İslam kahramanıdır. Selahaddin Eyyubi’nin başarılarının arkasında Nureddin Zengi’nin emekleri vardır. Selahaddin Eyyubi, Nureddin zengi’nin yanında yetişmiştir. Hem tapınakçıların kâbusu olan, hem de Selahaddin Eyyubi gibi değerli eser bırakan komutandır, Nureddin Zengi.

Zengi hanedanının bir üyesi olan Nureddin 1118 yılında dünyaya geldi. 1146 yılında babası İmadeddin Zengi'nin ölümü üzerine devlet eski Türk geleneklerine göre varisler arasında bölündü, bu paylaşım sonunda Musul Seyfeddin Gazi'ye bırakılırken, Nureddin Mahmud'a da Haleb ve çevresi bırakıldı. 1150 yılında Türkiye Selçuklu Sultanı I. Rükneddin Mesud'un kızıyla evlendi. Oğuzların Avşar boyundandır.(1)

Hakkında girilen bilgilerde en çok kullanılan ismi ikinci planda tutulan önemli tarihi şahsiyet. Asıl adı Nureddin Mahmut’tur. Zengi, Nureddin Mahmut’un babasının adıdır ve bazı kaynaklarda takma adı ve babasının adını birleştirilerek Nureddin Zengi denmiştir. Ama yaygın olarak kullanılan ismi Nureddin Mahmut’tur. Her savaş öncesi ettiği dua etkileyicidir. "Allah’ım zaferi Mahmut’a değil İslam’a ver. Mahmut köpeği zafere layık adam mıdır?"(2)Tevazuyu, elden bırakmayan Zengi, “Alçal ki, yükselesin.” sözündeki, alçakgönüllü olmanın erdemini hiçbir zaman unutmamıştır.

 On ikinci asırda Haçlı seferlerinin en şiddetli yıllarında, Suriye'de bulunan Türk devletinin hükümdarı Nureddin Zengi 1162 senesinde bir rüyâ görür Peygamber efendimiz (s.a.v.) rüyasında 3 adamı sultan'a göstererek," Nureddin! Bu adamlardan beni kurtar!" diye buyurur. Yatağından fırlayan Sultan, "Bu rüyâ doğru bir rüyâdır. Resülüllah tehlikede." diye düşünerek, sabahı beklemeden, yanına sâdık adamlarından 20 kişi alarak ve çok süratle giderek 16 günde Medine-i Münevvere'ye varır. Halk, Sultan'ın bu ani ziyaretine hem sevinir, hem de şaşar. Ertesi günü, genç-ihtiyar, kadın erkek çocuk bütün şehir halkının, önünden geçmesini ve halka bizzat eli ile hediye dağıtacağını ilân eder. Herkes gelip geçerler. Sultan geçenler arasında rüyâda kendisine gösterilen adamları göremez. "Buraya gelmeyen kimse kaldı mı?" diye şehrin valisine sorar. O da Sevgili peygamberimizin kabrinin bulunduğu yere yakın bir evde oturan 3 mağribinin gelmediğini söyler. Sultan derhal o 3 kişiyi zorla getirtir. Görür ki, bu adamlar rüyada kendisine gösterilen 3 kişidir. Derhal bunları tevkif ettirir. Sultan maiyeti ile beraber bu eve gider ve eve girince görürler ki, evin içinde büyük bir tünel kazılmış ve tünelin ucu da Ravza-i mutahhara'ya iyice yaklaşmıştır. Mağribîleri muayene ettirir. Suçluların sünnetsiz ve Hristiyan oldukları ortaya çıkar. Bunlar sorguya çekilince ifadelerinde; 

"Bizler Hristiyan’ız yeraltından Peygamberin kabrine girip naaşını çalıp Avrupa’ya götürecektik." derler. 

Sultan Nureddin Zengi bundan sonra böyle hainler zarar vermesinler diye, Ravza-i Mutahhara'nın etrafına su gelinceye kadar hendek kazdırır. Bu hendek epeyce geniş olarak yapılır. Buraya kalay eritilip dökülerek kalın bir duvar haline getirilir. Böylece Ravza-i Mutahhara emniyet altına alınmış olur.(3)

Selahaddin Eyyubî’nin şahsiyeti üzerinde Zengîler Devleti’nin ünlü hükümdarı Nureddin Mahmud Zen­gî’nin (1146-74) büyük etkisi olmuş­tur. Selahaddin, ölümüne kadar Mı­sır’ı Nureddin’in naibi sıfatıyla idare etmiş, iç ve dış düşmanlara karşı ko­rumuş ve bu bölge için gerekli idarî, askerî, kültürel ve iktisadî reformları yaparak ülkeyi içte ve dışta itibarlı hale getirmiştir. Yemen, Hicaz, Libya ve Kuzey Sudan’ı kontrolü altında tu­tan Selahaddin, 3. Haçlı Seferi sırasın­da verdiği mücadele ve sağlam duru­şu ile İslam dünyasının kahramanlık sembolü haline geldi. Aynı zamanda imarcı, kültürel ve insani değerlerin koruyucusuydu. Zamanını ilim, cihad veya devlet işleriyle geçirirdi. Nureddin Zengî’nin ölümünden sonra iki ana gaye uğrunda çaba har­cadı: 1) Nureddin döneminde oluştu­rulan siyasî birliği dağılmaktan ko­rumak ve onun zamanında girişilen imar faaliyetlerini devam ettirmek, 2) Bir türlü gerçekleştirilemeyen Ku­düs’ün ve sahil bölgelerinin Haçlı is­tilasından kurtarılıp İslam dünyasını düştüğü içler acısı durumdan çıkar­mak. İlk hedefine 10 yıldan fazla sü­ren bir mücadelenin ardından ulaştı. Hıttin zaferi ve sahil bölgesinin fet­hiyle ikinci gayesine ulaşmasına az kalmıştı ki, 3. Haçlı Seferi buna en­gel oldu. İslam dünyasının kendisini yalnız bırakmasına rağmen Haçlılara karşı giriştiği amansız mücadele, gös­terdiği gayret ve sebat Avrupalılara Kudüs’ü geri almanın imkânsızlığını gösterdi. Böylece Nureddin’in ölü­müyle boşalan mevkii hakkıyla doldu­rup, ondan devraldığı İslam sancağını daha ileri taşıyarak emsalsiz bir lider olduğunu ispatladı. (4)

Adaleti ile ün salan Nureddin bu yönüyle “el-Meliku’ladil” lakabıyla anılmıştır. Üstün başarı ve çalışmalarıyla halkının ve Arap şairlerinin gönlünde taht kurmuştur. Şairler, Haçlılara karşı verdiği mücadeleleri ve İslam birliğini sağlamada ki gayretlerini adeta birbirleriyle yarışırcasına şiirlerinde ölümsüzleştirmeye çalışmışlardır. “Arap ve İslam Âleminin Birleştiricisi” unvanıyla da anılan Nûreddîn’in devletini de Arap tarihçileri ve edebiyatçıları “ed-Devletu’n-Nûriyye” olarak adlandırırlar. (5)

Akşemsettin ile Fatih Sultan Mehmet’e benzetirim Nureddin Zengi ile Selahaddin Eyyubi’yi. İslam tarihinde kendilerine münhasır altın harfler ile yazdırmışlardır isimlerini. Üstad tarihçi yazar Kadir Mısıroğlu’nu çok severim. Yalnız Selahaddin Eyyubi ile ilgili sözleri tam bir hayal kırıklığı. Her insanın hatası mutlaka vardır. Selehattin Eyyübi de elbette döneminde hata yapabilir. Nureddin Zengi ile Selahaddin Eyyubi arasında en ufak bir kırgınlık yoktur tarihsel kaynaklarda. Selahaddin Eyyübi türk, kürt, arab'mı? Bize ne bundan. Müslüman olması yetmez mi. Bu ırkçılık tartışması neden yapılıyor. İslam’da ırkçılık yoktur.

Zengi’nin eşi İsmetittin hanım’la neden evlendi? Mısır’dan Şam’a dönen Selahaddin Eyyubi zenginin üç oğlu arasındaki kavgaları engellemiş İslam birliğini taht kavgalarından kurtarmıştı. Fakat bir sorun vardı. Zengi’nin büyük oğlu Selahaddin’i tanımamıştı. Kardeşlerini isyana teşvik eden zenginin büyük oğluna Selahaddin saldıramazdı. Çünkü yıllarca silah arkadaşı olduğu Nureddin Zengi’nin hatırasına ihanet sayılabilirdi bu durum. Zengi’nin büyük oğlundaki idari kabiliyetsizlik dikkatsizlik idarecileri endişelendiriyordu. Tek çare vardı Nureddin Zengi’nin hasta eşiyle siyasi bir evlilik yapması. Öylede yapıldı, Selahaddin’in liderliğini tanımayan zenginin büyük oğlu hem devletin en kudretli generali yeni lideri aynı zamanda başkanı ve de üvey babası olmuş olan Selahaddin’e karşı diğer kardeşlerini ayaklandıramadı, çünkü annelerine karşıda ayaklanmış olacaklardı. Selahaddin Eyyubi devrin en kudretli lideri olduğu halde isteseydi bütün genç kızları sarayına doldurabilirdi.(6)

Netice olarak Tapınakçıların kâbusu olan Kudüs Fatihi Selahaddin Eyyubi İslam tarihinde Müslümanlar için büyük değerdir. Onlar kendi dönemlerinde canlarını İslam’a adamışlardır. Nureddin Zengi ile Selahaddin Eyyubi savaşçı komutan olmalarının yanı sıra büyük siyasi dehalara sahiptirler. Siyaseti bilmeden tarih penceresinden değerlerimize hakaret etmek hiç kimsenin hakkı değildir. Bu hakaretlere en çok da haçlı torunları seviniyor, gülüyorlardır. Hamdolsun rabbime ki bizlere böylesine şaheser komutanların torunu olmayı nasip etmiştir.

               KAYNAK

(1)    https://tr.wikipedia.org/wiki/Nureddin_Mahmud_Zengi

(2)    https://eksisozluk.com/nureddin-zengi--1639020

(3)    http://kitap.mollacami.com/kissalar/konu-3373.htm

(4)    http://www.yenisafak.com/hayat/selahaddin-eyyubinin-10-liderlik-sirri-2090850

(5)    (Ebû Şâme, 1998; I/I, 9) - http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/POLAT-%C4%B0brahim-Ethem-ARAP-EDEB%C4%B0YATI-%C3%9CZER%C4%B0NDEN-T%C3%9CRK-TAR%C4%B0H%C4%B0NE-B%C4%B0R-BAKI%C5%9E.pdf

(6)    https://millicumhuriyet.com/2014/12/16/sarkin-sevgili-sultani-selahaddin-eyyubiye-yapilan-hakarete-cevaptir/